پیشینه تحقیق اهمیّت و لزوم ادراک از منظر قرآن و روایات  دارای ۴۵ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

فصل اول:    ۴
مفهوم شناسی ادراک    ۴
«معنای لغوی»    ۴
تعریف شناخت و معرفت    ۶
(ادراک) علم و معرفت از منظر قرآن و روایت    ۷
اختلاف شناخت‌ها زمینه‌ساز تفاوت ایدئولوژیها    ۸
امکان شناخت:    ۹
فصل دوّم:    ۱۱
اهمیّت و لزوم ادراک از منظر قرآن و روایات    ۱۱
ما در این فصل از دو دیدگاه قرآن و روایات به اهمیّت ادراک اشاره می‌نمائیم.    ۱۲
الف) قرآن مجید    ۱۲
ب) روایات معصومین    ۱۵
فصل سوّم:    ۱۸
مبادی ادراک    ۱۸
(معرفت یا شناخت)    ۱۸
راه‌های شناخت:    ۱۹
الف) راه حسّ (معرفت حسّی)    ۲۰
محدودیت‌ها و ویژگی‌های چهارگانه شناخت حسّی    ۲۱
آیات:    ۲۲
روایات:    ۲۲
ب) راه عقل و خرد (معرفت عقلانی)    ۲۲
مشخصات شناخت عقل    ۲۳
آیات:    ۲۳
روایات:    ۲۴
ج) راه دل و قلب (معرفت شهودی و اشراقی)    ۲۶
زمینه شناخت اشراقی    ۳۰
مکانیزم شناخت عرفانی یا همان ادراک و معرفت از راه دل    ۳۱
قرآن کریم دعوت به راه دل می‌کند    ۳۳
د) راه وحی (معرفت و ادراک وحیانی)    ۳۷
فهرست منابع    ۴۰

منابع

قرآن مجید، ترجمه: مرحوم مهدی الهی قمشه‌ای و سیّد محمّدرضا صفوی بر اساس المیزان.

سیری دیگر در نهج الفصاحه، الحدیث، رهنمای انسانیت (نداء فطره) کلمات قصار حضرت رسول اکرم۶، گردآوردنده مرتضی فرید تنکابنی، تهران: نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۸شمسی.

ورّام بن أبی‌فراس، مجموعه ورّام، (دو جلد در یک مجلّد)، قم، انتشارات مکتبه الفقیه.

شجاعی، محمّد، مقالات، چاپ پنجم، تهران، اهنتشارات سروش، ۱۳۸۰ شمسی.

ابراهیمیان، سیّد حسین، معرفت‌شناسی از دیدگاه فلاسفه اسلامی و غربی، چاپ اوّل، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ شمسی.

ابن اثیر، علی بن محمّد، النّهایه فی غریب الحدیث و الاثر، نشر دار التفسیر، ۱۳۸۴شمسی.

ابن سینا، ابی علی حسین بن عبدالله، الإشارات و التنبیهات، چاپ اوّل، قم، نشر البلاغه، ۱۳۷۵ شمسی.

ملاصدراء شیرازی، صدرالدّین محمّد بن قوام، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیّه الأربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۲۰۰۲ میلادی.

مهیار، حسین، فرهنگ ابجدی، (ترجمه منجد ابجدی)، چاپ اول، تهران: انتشارات اسلامی، ۱۳۷۵شمسی.

محمّد ری‌شهری، محمّد، علم و حکمت در قرآن و حدیث (۲ جلدی)، چاپ سوّم، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ۱۳۸۵ شمسی.

محمّدی ری‌شهری، محمّد، میزان الحکمه، مترجم حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث، ۱۳۷۷ شمسی.

مصباح یزدی، محمّدتقی، آموزش فلسفه، دوجلدی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۸شمسی.

مصباح یزدی، محمّدتقی، معارف قرآن (خداشناسی – کیهان‌شناسی – انسان‌شناسی)، چاپ اوّل، قم، مؤسسه در راه حقّ، ۱۳۶۷شمسی.

مطهری;، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ بیست و سوم، تهران، انتشارات صدراء، ۱۳۷۳شمسی.

مطهری;، مرتضی، خاتمیّت، چاپ پنجم، تهران، انتشارات صدراء، ۱۳۷۰ شمسی.

مطهری;، مرتضی، مسئله شناخت، چاپ بیست و دوّم، تهران، صدراء، ۱۳۸۷ شمسی.

جوادی آملی، عبدالله، تسنیم تفسیر قرآن کریم، چاپ اوّل، قم، مرکز نشر إسراء، ۱۳۷۸شمسی.

فصل اول:مفهوم شناسی ادراک

 «معنای لغوی»

لفظ «ادراک»، مصدر فعل اَدْرَک یُدرک ادراکاً می‌باشد.

«ادراک الشیء» به معنای رسیدن و لحوق به چیزی می‌باشد. و وقتی گفته می‌شود: «أدْرَکَ المسأله»، یعنی به آن مسأله پی برد و آن را فهمید.

و یا وقتی گفته می‌شود: «ادرکَ الشیءَ بِبَصَرِهِ» یعنی آن چیز را با دیده (چشم) خود دید.

راغب در کتاب مفردات خود ماده اَدرَک را این گونه معنا می‌کند:

اَدرَک: بَلَغ أقْصَی الشِّیء: رسیدن به نهایت یک چیز را درک و ادراک آن چیز گویند.[۱]

و در فرهنگ ابجدی مهیار درک به معنای رفع پوشیدگی یا ابهام آمده است.[۲]

ابن اثیر در النهایه خود ماده الدّرک را این گونه معنی می‌کند. الدّرک: اللّحاق و الوصول إلی الشیء. اَدْرَکْتُهُ إدراکاً وَ دَرَکاً.

یعنی درک کردن همان رسیدن و وصول به یک چیز می‌باشد.[۳]

و لذا اَلْمُنْجد، المُدْرِکات و المَدارِک را همان حواس پنجگانه معنی و ترجمه می‌کند.[۴]

در فارسی نیز این لفظ در همین معانی بکار رفته است. چنان که در فرهنگِ لغت فارسی عمید، إدراک را مصدر لغت درک به معنای درک کردن، دریافتن، دررسیدن، پی بردن و فهمیدن گرفته‌اند.[۵]

در زبان انگلیسی این لغت را با واژه (Perception = ادراک) و (Knowledge = معرفت) و (understanding = فهمیدن) برابر دانسته‌اند.[۶]

در حقیقت تعلّق گرفتن معرفت انسان به چیزی را ادراک همان چیز دانسته‌اند، همچنان که ادراک چیزی عبارت است از تعلّق گرفتن معرفت ما به آن چیز و لاغیر.[۷]

نکته: در این نوشتار و از این پس، استفاده ما از واژه‌هایی نظیر علم، شناخت، معرفت، ادراک، آگاهی و مانند آن تفنّن در عبارت است و در حقیقت بین آن‌ها تمایزی که بین آنها در دقّت نظرهایی که در علم لغت‌شناسی اعمال می‌شود وجود ندارد. یعنی همه این واژه‌ها را به یک معنی می‌گیریم.

دانشمندان علم را، صورت حاصله­ی از شیء در نزد عقل دانسته‌اند.

«العلمُ هو الصّورهُ الحاصله من الشیء عند العقل».

و همچنین در کلام بزرگان دینی علم و ادراک به معنی‌ای بالاتر از محفوظات ظاهری معنی شده است. کأنّه علم نوعی نورانیّت است. یا شاید نوعی ادراک برتر نیز وجود دارد که از آن تعبیر به نور و ضیاء کرده‌اند و خصوصیت آن هم این است که «ظاهراً لنفسه و مُظهراً لغیره» می‌باشد. یعنی هم خودش ابهام ندارد و هم ابهام غیر خودش را می‌زداید.

ابن سینا; درک و ادراک را این گونه معنی می‌کند:

«درک الشیء هو أن تکون حقیقته متمثله عند المدرک» یرید أن یبین أن ادراک الشیء هو حصول صورته عند العقل.[۸]

«درک شیء آن است که حقیقت آن در نزد ادراک کننده متمثّل گردد».

البته برای ادراک انواعی ذکر کرده‌اند که برای آشنایی بیشتر به کتاب گرانسنگ الاشارات و التنبیهات، ج ۲، ص ۳۲۳ مراجعه گردد.

مرحوم ملاصدرا; هم ادراک را حصول صورت شیء برای مدرِک می‌داند: «و الإدراک لیس الاّ حصول صوره الشیء للمدرک»[۹] «و ادراک نمی‌باشد مگر حصول صورت شیء در نزد ادراک کننده».

تعریف شناخت و معرفت

واژه «شناخت» امروزه کمتر از اصطلاح «معرفت» در گفتار و نوشتارِ معرفت‌شناسانِ فارسی‌زبان، استفاده و به کار برده می‌شود.

شناخت، از مفاهیم بدیهی و غیر قابل تعریف است. دلیل این که شناخت، قابل تعریف نیست این است که گفته‌اند: ما همه چیز را به علم می‌شناسیم، اگر بخواهیم علم را به علم تعریف کنیم این تعریف، دور مصرّح خواهد بود، و اگر بخواهیم به غیر علم بشناسیم لازم است اوّل آن غیر علم را توسط علم بشناسیم آنگاه علم را به وسیله آن بشناسیم چنین تعریفی نیز به مثابه همان دور مصرّح است. آنچه در تعریف شناخت و یا علم گفته می‌شود تعریف حقیقی نبوده بلکه تعریف تنبیهی است، یعنی مطلبی که در ذهن مخاطب موجود است لیکن مورد تنبّهِ او نیست و با الفاظ مُشابه و کلمات معادل، آن معنای مرتکز در صحنه ذهن او برجسته و بارز نشان داده می‌شود.

از جمله تعاریف لفظی که برای شناخت ذکر می‌شود این است که شناخت عبارت است از آگاهی به واقعیّت و یا راه پیدا کردن به واقعیّت.[۱۰]

بار دیگر اعلام می‌کنم که مقصود ما از واژه‌هایی مثل ادراک، معرفت، علم، شناخت همان مطلق آگاهی می‌باشد. و امّا اختلاف نظر علماء در ماهیّت ادراک، به خاطر خفاء آن نیست بلکه به علّت شدّت وضوح آن می‌باشد. بوعلی; در این باره می‌فرماید:

«و أعلم أنّ العلماء اختلفوا فی ماهیّه الإدراک اختلافاً عظیماً و طوّلوا الکلام فیها لا لِخِفائها بل لِشدَّه وضوحِها».[۱۱]

یعنی اختلاف علماء در ماهیّت ادراک و اطاله کلام در این امر به خاطر خفاء معنی ادراک نیست بلکه به خاطر شدّت وضوح آن است.

مفهوم وسیع شناخت شامل هر نوع آگاهی و ادراکی نظیر حقیقت وحی و الهام و انواع مکاشفات و مشاهدات عرفانی و شناخت حسّی و شناخت عقلی می‌باشد.[۱۲]

(ادراک) علم و معرفت از منظر قرآن و روایت

چنان که قبلا یک بار متذکّر شدم در روایات ما سخن از گونه‌ای دیگر از علم آمده که ویژگی‌های آن با علوم متعارف فرق دارد.

مقصود از علم و معرفت و ادراک در قرآن و روایات معصومین: از سنخ «ساینس» و علوم متداول در فرهنگ غرب نیست بلکه از سنخ دیگری است که با تعبیر نور و ضیاء از آن یاد می‌شود.

در این نوع ادراک نقش محصّل در تحصیل نور دانش، تنها در فراهم ساختن زمینه پیدایش آن است، وگرنه چراغ پرفروغ نور دانش، هدیه‌ای است الهی به انسان‌های شایسته که از عالم غیب، فیض می‌گیرد و کانون جان را روشن می‌سازد. لازمه ایجاد این نور که با علوم رسمی تفاوت دارد در گام نخست، زایل کردن موانع و در گامِ دوّم، فراهم ساختن زمینه‌های پیدایش آن است.

چنان که قرآن مجید در این باره می‌فرماید:

﴿وَ لِیَعْلَمَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَیُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ اللَّهَ لَهادِ الَّذِینَ آمَنُوا إِلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ﴾[۱۳]

و رسول مکرم اسلام۶ در حدیثی زیبا این نوع ادراک و معرفت را نوری می‌داند که خداوند آن را در دل دوستان خود می‌تاباند.

«العلم نورٌ و ضیاء یقذفه الله فی قلوب أولیائه، و نطق به علی لسانهم».[۱۴]

و عن امیرالمؤمنین علی۷ روایت شده که فرموده‌اند:

«العلم مجبول فی قلوبکم، تأدّبوا بآداب الرّوحانیّین یظهر لکم».[۱۵]

همان طور که در این اشارات ملاحظه می‌شود سِنخی از ادراک وجود دارد که فضیلت‌مندی و رذیلت‌مندی انسان در دستیابی به این نوع ادراک و یا در محرومیّت از آن نقش اساسی و به سزایی دارد.

اختلاف شناخت‌ها زمینه‌ساز تفاوت ایدئولوژی­ها

اندیشمندان در طول تاریخ برای مسئله شناخت اهمیّت فوق العاده‌ای قائل بوده‌اند. شاید بتوان گفت کمتر مسئله‌ای تا به این اندازه مورد دقّت نظر آنان قرار گرفته باشد. و از اهمیّت آن هنوز هم کاسته نشده است.

اختلاف شناخت‌ها که باعث اختلاف در نوع نگاه می‌شود نهایتاً باعث اختلاف در جهان‌بینی‌ها نیز می‌شود لذا جهان‌بینی‌های متعددی را در عالم به خاطر نوع نگاه و به خاطر اختلاف در شناخت می‌یابیم. لذا می‌توان گفت که «اختلاف شناخت‌ها علت اختلاف ایدئولوژی‌ها و جهان‌بینی‌هاست.[۱۶] پس آدمی با زمینه‌سازی در وجود خود برای رسیدن به آن سنخ از علوم [که گفتیم نوعی نورانیّت است] در حقیقت به نوعی از تفکّر و بینش و ایدئولوژی دست می‌یابد که محصول با واسطه تقوی و فضیلت‌مندی و دوری از رذایل است.

[۱] – راغب اصفهانی، المفردات، ج ۱، ص ۳۱۱٫ ماده اَلْإدراک.

[۲] – رضا مهیار، فرهنگ ابجدی، عربی به فارسی، ج ۱، ص ۳۴٫

[۳] – ابن اثیر، النّهایه، ج ۲، ص ۱۱۴٫

[۴] – لوییس معلوف، اَلْمُنْجد، عربی به فارسی، ترجمه محمّد بندر ریگی.

[۵] – حسن عمید، فرهنگ فارسی عمید، ماده درک.

[۶] -شرح: نصیرالدین محمّد بن محمّد بن الحسن الطوسی.

[۷] – علاّمه طباطبایی;، ترجمه تفسیر المیزان، ج ۸، ص ۳۴۴٫

[۸] – ابن سینا;، پاورقی الاشارات و التنبیهات، ج ۲، ص ۳۰۸، نمط سوّم-

شرح الشرح: قطب الدّین محمّد بن محمّد بن ابی‌جعفر الرّازی.

[۹] – صدرالدّین محمّد شیرازی «ملاّصدرا»;، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج ۹، ص ۲۴۵٫

[۱۰] – ر.ک: عبدالله جوادی آملی، معرفت‌شناسی در قرآن، ص ۸۷٫

[۱۱] – ابن سینا;، الاشارات و التنبیهات، ج ۲، ص ۳۱۳٫

[۱۲] – ر.ک: محمّدتقی مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ج ۱، ص ۱۵۸٫

[۱۳] – قرآن مجید، الحجّ، آیه ۵۴، «و تا آنان که دانش یافته‌اند، بدانند که این [قرآن] حقّ است [و] از جانب پروردگار توست، و بدان ایمان آورند و دل‌هایشان برای او خاشع گردد. و به راستی خداوند، راهنمایِ مؤمنان به راه راست است.)

[۱۴] – محمّد محمّدی ری‌شهری، علم و حکمت در قرآن و حدیث، ج ۱، ص ۲۶٫ به نقل از قره العیون للفیض الکاشانی، ص ۴۳۸ و ۴۳۹٫ «دانش، نور و پرتوی است که خداوند، در دل‌های دوستانش می‌تاباند و بدان بر زبان آنان، سخن می‌راند.»

[۱۵] – همان – «دانش در دل‌هایتان سرشته شده است، به آداب روحانیان، متأدّب شوید تا برایتان آشکار گردد.»

[۱۶] – ر.ک: مرتضی مطهری;، مسئله شناخت، ص ۱۶-۱۵٫

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.