پیشینه تحقیق تعریف و اقسام حق انتفاع و ماهیت حقوقی عمل واگذاری حق انتفاع دارای ۴۶ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

مبحث نخست- تعریف حق انتفاع و تمایز آن از مالکیت منفعت    ۴
گفتارنخست-کلیات حق انتفاع    ۵
گفتار دوم-تفاوت حق انتفاع با مالکیت بر منافع    ۷
گفتارسوم-تفاوت حق انتفاع با اذن و عاریه    ۹
گفتارچهارم-تفاوت حق انتفاع با حق حریم    ۱۰
گفتارپنجم-تفاوت حق انتفاع با حق ارتفاق (به طور عام و از لحاظ حقوق ثبت)    ۱۱
مبحث دوم – اقسام حق انتفاع    ۱۶
گفتار نخست – عمری    ۱۷
گفتار دوم – رقبی    ۱۸
گفتار سوم – سکنی    ۱۸
گفتار چهارم – حبس مطلق    ۱۹
گفتار پنجم  – وقف    ۲۰
گفتار ششم – حق انتفاع از مباحات    ۲۰
مبحث سوم – موضوع حق انتفاع    ۲۱
گفتار نخست – اموال مادی    ۲۱
گفتار دوم – اموال غیرمادی    ۲۴
مبحث چهارم – ماهیت حقوقی عمل واگذاری حق انتفاع    ۲۹
گفتار نخست – عمل حقوقی واگذاری حق انتفاع    ۲۹
گفتار دوم – عقد معین یا نامعین بودن واگذاری حق انتفاع    ۳۳
گفتار سوم  – بررسی قبض و اثر آن در حق انتفاع    ۳۴
گفتار چهارم – شرط عوض در حق انتفاع    ۳۶
گفتار پنجم – انتقال حق انتفاع به ثالث    ۳۸
فهرست منابع    ۴۴

منابع

حلی محقق ، شرایع الاسلام، ج ۱، ترجمه ابوالقاسم بن احمد یزدی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، اسفند ۱۳۶۸

دادمرزی، سیدمهدی، فقه استدلالی، ترجمه تحریر الروضه فی شرح اللمعه، [بی‌جا] نشر موسسه فرهنگی طه، نوبت سوم،۱۳۸۰

کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم کنونی، تهران: نشر دادگستر، چاپ نخست،تابستان ۱۳۷۷

_________، قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، تهران: شرکت انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۷۶

_________، قواعد عمومی قراردادها، جلد سوم، تهران: شرکت انتشار، چاپ چهارم،۱۳۷۶

_________، قواعد عمومی قراردادها، جلد نخست، تهران:شرکت انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۷۶

_________، عقود معین، جلد نخست، تهران:شرکت انتشار، چاپ هشتم، ۱۳۸۱

_________، اموال و مالکیت، تهران:نشر دادگستر، چاپ دوم، بهار ۱۳۷۸

امامی، اسداله،‌ حقوق مالکیت معنوی، ج۱، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ نخست،‌۱۳۸۶

امامی، سید حسن، دوره حقوق مدنی، جلد نخست ،تهران:کتابفروشی اسلامیه، چاپ نخست،۱۳۷۱

_________، دوره حقوق مدنی، تهران:کتابفروشی اسلامیه، جلد سوم، چاپ نخست،۱۳۷۱

_________، دوره حقوق مدنی، جلد ششم، تهران:کتابفروشی اسلامیه، چاپ نخست،۱۳۷۱

________،امامی ،سیدحسن،شرح قانون ثبت اسناد و املاک به نقل از ماهنامه کانون سردفتران و دفتر یاران،دوره دوم ، شماره ۱۸، اردیبهشت ۱۳۷۹

پارساپور، محمد باقر، گزیده‌ای از حقوق اموال، قم:انتشارات اشراق، چاپ ۱۳۸۰

شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران:انتشارات مجد، چاپ ششم، ۱۳۸۶

شهیدی،مهدی،اندیشه های حقوقی،تهران،انتشارات مجد،۱۳۸۴

مبحث نخست- تعریف حق انتفاع و تمایز آن از مالکیت منفعت

جلد نخست کتاب قانون مدنی به معرفی اموال و احکام و مقررات آن اختصاص دارد و کتاب نخست آن که به بیان اموال و مالکیت پرداخته است متشکل از دو باب می باشد. باب نخست به معرفی انواع مال می پردازد ولی باب دوم به حقوق مختلفه که برای اشخاص نسبت به اموال برقرار می شود اختصاص دارد.

در ماده ۲۹ ق.م مقرر شده است که اشخاص نسبت به اموال، علاقه های ذیل را ممکن است داشته باشند:

۱- مالکیت (اعم از عین یا منفعت) ، ۲- حق انتفاع  ، ۳- حق ارتفاق به ملک غیر

نظر به اینکه موضوع این بحث حق انتفاع می باشد لازم است بدوا تعریفی از حق ارائه نموده ، آنگاه مبادرت به توضیح حق انتفاع  نماییم.

حق سلطه و امتیازی است که یک شخص بر مال(حق عینی) یا بر شخص دیگر(حق دینی) یا بر یک رابطه حقوقی (مانند حق فسخ) دارد . ماده ۴۰ ق.م نیز حق انتفاع را بدین نحو تعریف نموده است: «حق انتفاع، عبارت از حقی است که به موجب آن شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند.» بنابر تعریف ماده ۴۰ ق.م حق انتفاع، نوعی «حق استعمال» یا «حق استثمار» است[۱] که به موجب آن شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند. در تعریف مزبور بحث بر سر انتقال مالکیت منافع مال نمی باشد بلکه تنها صحبت از استفاده از اموال متعلق به دیگران یا اموال بلاصاحب و مباح می باشد. اصولاً قبل از آنکه هر گونه حقی برای اشخاص در ملک دیگران برقرار شود کلیه حقوق مربوط به مال و حقوق ناشی از آن متعلق به مالک عین است.

به گونه دیگری نیز می توان این حق را تعریف نمود  .  حق انتفاع عبارت از حقی است که به موجب آن شخص می‌تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد، استفاده کند . در حق انتفاع، مال و منافع آن در مالکیت شخصی دیگر  می باشد و شخص دارای حق انتفاع، بدون اینکه حق مالکیت بر آن داشته باشد ،  فقط حق استفاده و بهره‌برداری از آن را دارد،. به همین جهت حق انتفاع یکی از شاخه‌ها و مراتب مالکیت است که می تواند طی قراردادی به شخص واگذار ‌شود و پس از برقراری حق انتفاع، منتفع نسبت به مال مورد حق انتفاع، صاحب حق مى‏گردد. از این جهت ا ست که حق انتفاع را  جزء اموال وی محسوب می‌دارند.

گفتارنخست-کلیات حق انتفاع

حقوقی که با اقتباس از ماده ۲۹ ق.م می توان برای مالک تصور نمود ، به چهار دسته تقسیم می شوند:

۱- حق مالکیت بر عین مال ، ۲- حق مالکیت بر منافع مال ، ۳- حق انتفاع از عین مال  ۴- حق ارتفاق در ملک غیر

ممکن است بخشی از این حقوق بعداً توسط مالک عین که صاحب حقوق مزبور نیز می باشد به سایر اشخاص واگذار شود یا اینکه در ملک خود برای دیگران حقی ایجاد کند. مثلا ممکن است مالکیت منافع توسط او به دیگری منتقل شود و عین بدون منفعت به انضمام سایر حقوق برای او باقی بماند.

همچنین ممکن است حق انتفاع از مال مزبور به شخص دیگری واگذار شود. به دیگر سخن ، پس از برقراری حق انتفاع به نفع منتفع ، حق استفاده و بهره برداری از مال مزبور ، متعلق حق منتفع قرار گیرد و تنها منتفع بتواند از مال مزبور استفاده و بهره برداری نموده و از مزایای آن بهره مند شود.

بنابراین برای مال موضوع حق انتفاع دو صاحب حق وجود دارد: ۱- منتفع، که حق استعمال و انتفاع از عین به او واگذار شده است، ۲- مالک، که صاحب عین است.[۲]

در فقه، حق انتفاع و مسائل مربوط به آن به صورت تئوریک و طبقه بندی شده مورد بحث و توجه قرار نگرفته است، بلکه تنها به بیان احکام و شرایط و مقررات خاص هر یک از مصادیق آن بسنده شده است.[۳] البته این امر ناشی از روش عملی فقها و رعایت جنبه کاربردی موضوعات مبتلا به، بوده است.

در کتب فقهی زیر عنوان عطایا، معمولاً چهار عنوان مورد توجه قرار گرفته و احکام و شرایط هر کدام ذکر شده است. عناوین مزبور عبارتند از[۴]: ۱- صدقه۲- هبه ۳-سکنی ۴-حبس

همانطور که ملاحظه می شود برخی از انواع عطایا شامل اقسام حق انتفاع می شوند مثل سکنی و حبس ولی برخی دیگر در تعریف حق انتفاع نمی گنجد، مانند: صدقه و هبه.

البته عطیه در لغت اسم مصدر از ریشه اعطی، یعطی، اعطائاً می باشد و در رابطه با اعطاء مجانی و بلاعوض بکار می رود.[۵] (در حالیکه در قانون مدنی با تبعیت از حقوق اروپایی این حق «حق انتفاع » مورد شناسایی قرار گرفته و در کنار حق مالکیت در اموال مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از قواعد و مقررات عمومی راجع به حق انتفاع، مصادیق آن شناسایی و در دسته ارتباطی حق انتفاع جای گرفته است.) همچنین عاریه نیز نام و عنوان نوع دیگری از مصادیق حق انتفاع شمرده شده که جداگانه و بطور مستقل مورد توجه قرار گرفته و احکام و شرایط آن بیان شده است.

به این ترتیب می‌‌توان گفت حق انتفاع حقی مالی و عینی است که در اموال بلاصاحب و یا در مالی که متعلق به غیر می‌باشد توسط مالک عین به نفع غیر برقرار می‌شود. حق مزبور با ارزش بوده و قابل مبادله با پول یا کالای دیگر می‌باشد بنابراین لازم نیست که پایگاه حقوقی و محل اجرای حق مزبور عین مادی خارجی ‌باشد بلکه تنها کافی است که مال مزبور از جمله اموالی باشد که با استفاده از آن عین مال از بین نرود و باقی بماند در نتیجه به نظر می‌رسد که حق انتفاع را نسبت به اموال غیر مادی مثل حق مؤلف نیز بتوان برقرار نمود.

گفتار دوم-تفاوت حق انتفاع با مالکیت بر منافع

حق انتفاع برخلاف حق مالکیت به صاحب آن حق ،اجازه می‌دهد بطور محدود و مطابق با اجازه مالک یا حدود مقرر قانونی از منافع مالی خاص بهره‌مند شود. بدین ترتیب با توجه به اینکه برقراری حق مزبور به نفع منتفع اثر حقوقی انتقال مالکیت را برای منتفع به همراه ندارد بنابراین منتفع حق انتفال حقوق خود را به دیگری نداشته و نمی تواند منافع ملک مورد انتفاع را به غیر منتقل کند زیرا در موضوع صحت انتقال مالکیت منافع یکی از شرایط اساسی،‌ مالکیت موجر بر منافع می‌باشد و لو آنکه مالکیتی بر عین مال نداشته باشد.

پس مستأجری که به سبب اجاره ملکی، مالکیت منافع به وی منتقل شده است در صورتی که حق انتقال منافع را به غیر داشته باشد می‌تواند برای بقیه مدت اجاره، منافع ملک را به دیگری منتقل نماید.

بنابراین در مورد حق انتفاع بدلیل عدم مالکیت شخص منتفع بر منافع مال مورد انتفاع، امکان انتقال و واگذاری منافع ملک از سوی وی به غیر وجود ندارد و این موضوع تفاوت اصلی و عمده حق انتفاع با حق مالکیت بر منافع می‌باشد.

با توجه به تعریف فوق و با عنایت به ماده ۲۹ ق.م می توان گفت که برقراری حق انتفاع با مالکیت بر منافع تفاوت بارز وآشکاری دارد زیرا اولاً: در ماده ۲۹ ق.م حقوق مزبور (مالکیت بر منافع و حق انتفاع) در عرض یکدیگر آمده اند، اگر این دو اصطلاح از دید قانونگذار یکی بودند و یا اینکه حق انتفاع مرتبه ضعیف تری از مالکیت منافع تلقی می شد ، علی القاعده قانونگذار می بایست حق انتفاع را جزیی از اقسام مالکیت   بر منافع ذکر می کرد ولی چنین نکرده است و همین عمل قانونگذارگویای تفاوت ایندو می باشد. ثانیاً: در مواد ۴۰ به بعد از قانون مدنی نیز در میان اقسام حق انتفاع ، ذکری از مالکیت منفعت به میان نیامده است ، بالعکس همانطور که در مواد مربوط به مقررات عقد اجاره و مالکیت بر منافع ( مواد  ۴۶۶ به بعد قانون مدنی ) مشاهده می گردد ، نامی از حق انتفاع برده نشده است.

گفتارسوم-تفاوت حق انتفاع با اذن و عاریه

با برقراری حق انتفاع ، برای ذوالحق نوعی حق بهره برداری از موضوع حق انتفاع بوجود می آید اما اذن فاقد چنین ویژگی است . زیرا  بواسطه اذن هیچ حقی برای فرد ماذون بوجود نمی آید بلکه تنها او می تواند از آن مال استفاده کند. همانگونه که بیان شد با اذن، براى مأذون حقِ انتفاعی ایجاد نمى‏شود؛ بلکه صرفا انتفاع از عین بر وى مباح مى‏گردد و انتفاع از مال براى او دیگر ممنوع محسوب نشده و تجاوز به حق غیر به شمار نمى‏آید. از این رو در حق انتفاع چنانچه مالک اجازه دهد ، منتفع مى‏تواند آن را به دیگرى واگذار نموده و در حق انتفاع مطلق، چنانچه منتفع فوت نماید حق مالی وی به وراثش خواهد رسید.  لیکن در مقابل حق انتفاع ، مأذون از چنین حقى بهره‏مند نبوده و با فوت او امکان استفاده از بین می رود. ‌[۶]

مثلا” هرگاه کسى دیگرى را به منزل خویش دعوت کند، میهمان مى‏تواند از آن‏چه براى او حاضر مى‏کنند بهره مند شده و از خوردنى‏ها بخورد و از نوشیدنى‏ها بنوشد، ولى حقى نسبت به آنها پیدا نمى‏کند و نمى‏تواند آنها را با خود برده و یا به‏دیگرى اعطا کند.

[۱] سید حسن امامی ، پیشین، ص ۵۹

[۲] ناصر کاتوزیان، اموال و مالکیت، چاپ دوم، (نشر دادگستر، بهار۷۸) ، ص ۲۰۸

[۳] محقق حلی، شرایع الاسلام،چاپ سوم،( قم: موسسه اسماعیلیان،۱۴۰۹ هـ .ق)، ج ۱ و ۲، ص ۱۷۷

[۴] سید مهدی دادمرزی، فقه استدلالی،(ترجمه تحریرالروضه فی شرح اللمعه) چاپ سوم،(قم: موسسه فرهنگی طه، سال۸۰)، ص ۲۳۶

[۵] سید حسن امامی، حقوق مدنی، ج اول، چاپ نهم،( کتابفروشی اسلامیه، سال ۷۱) ص ۶۱

[۶] وحیدقاسمی عهد ،روزنه ای به حقوق ایران و حقوق بیگانه(مقاله اینترنتی؛ماهیت حقوقی حق انتفاع چیست)۱۸/۰۹/۸۹

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.