پیشینه تحقیق جایگاه و موانع توسعه روستایی در ایران و نظریه های توسعه نیافتگی دارای ۴۲ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

۲-۱- تعاریف و مفاهیم    ۵
۲-۱-۱-تعریف روستا    ۵
۲-۱-۲- تعریف توسعه    ۵
۲-۱-۳- توسعهی روستایی و مفهوم آن    ۷
۲-۱-۴- توسعه همه جانبه روستایی    ۸
۲-۱-۴-۱- توسعه فرهنگی    ۸
۲-۱-۴-۲- توسعه اجتماعی    ۹
۲-۱-۴-۳- توسعه اقتصادی    ۱۰
۲-۱-۴-۴- توسعه سیاسی    ۱۱
۲-۱-۴-۵- توسعه انسانی    ۱۲
۲-۱-۵- توسعه پایدار    ۱۲
۲-۱-۶- توسعه نیافتگی    ۱۴
۲-۲- آثار و پیامدهای توسعه روستایی    ۱۵
۲-۲-۱- اشتغال    ۱۵
۲-۲-۲- جلوگیری از مهاجرت    ۱۶
۲-۳- تاریخچه توسعه روستایی در ایران    ۱۶
۲-۴- موانع توسعه روستایی در ایران    ۱۸
۲-۴-۱- موانع ساختی    ۱۹
۲-۴-۱-۱- فقدان سیستم اصلاحات اراضی شایسته    ۱۹
۲-۴-۱-۲- مشکلات اداری اجرایی برنامههای عمرانی    ۱۹
۲-۴-۲- موانع اجتماعی    ۲۰
۲ -۴-۲-۱- کاهش میزان روستانشینی و جمعیت روستاها    ۲۰
۲-۴-۲-۲- کمبود فرصتهای شغلی در مناطق روستایی و پایین بودن سطح درآمد روستاییان    ۲۰
۲-۴-۳- موانع کشاورزی و اقتصاد    ۲۰
۲-۴-۳-۱-عدم گسترش بخشنوین اقتصادی    ۲۰
۲-۴-۴- تله محرومیت    ۲۱
۲-۵- جایگاه توسعه روستایی در برنامههای توسعه ایران    ۲۱
۲-۵-۱- جایگاه توسعه روستایی در برنامههای توسعه پیش از انقلاب    ۲۱
۲-۵-۲- توسعه روستایی در برنامه های توسعه پس از انقلاب    ۲۳
۲-۶- راهبردهای توسعه روستایی    ۲۴
۲-۶-۱-راهبرد نیازهای اساسی    ۲۵
۲-۶-۲- راهبرد روستا شهر    ۲۶
۲-۶-۳- الگوی عبیدالله خان    ۲۶
۲-۷- نظریه های توسعه نیافتگی    ۲۶
۲-۷-۱- نظریه نوسازی    ۲۷
۲-۷-۱-۱-نظریه پردازان نظریه نوسازی    ۲۷
۲-۷-۱-۱-۱- نظریه ساخت اجتماعی و رشد هوزلیتز    ۲۸
۲-۷-۱-۱-۲- نظریه لرنر    ۲۸
۲-۷-۱-۱-۳- نظریه مراحل رشد روستو    ۲۸
۲-۷-۱-۱-۴- شومپیتر    ۲۹
۲-۷-۱-۱-۵- نظریه تفکیک ساختاری نیل اسملسر    ۲۹
۲-۷-۱-۱-۶- نظریه خرده فرهنگ راجرز    ۳۰
۲-۷-۱-۱-۷- نظریه روانشناختی هوزلیتز و دیگران    ۳۰
۲-۷-۲- نظریه وابستگی    ۳۱
۲-۷-۲-۱- نظریهپردازان وابستگی    ۳۱
۲-۷-۲-۱- فرانک    ۳۱
۲-۷-۲- ۲-پل باران    ۳۲
۲-۷-۲- ۳-کاردوزو    ۳۲
۲-۷-۲-۴- نظریه دوسانتوس    ۳۳
۲-۸- نظریه انگیزه به پیشرفت    ۳۳
۲-۹- مطالعات تجربی پیرامون علل توسعهنیافتگی روستاهای ایران    ۳۳
منابع    ۳۷

 منابع

خسروی، خ. (۱۳۷۲). جامعه شناسی ده در ایران. تهران: نشر دانشگاهی، ۱۲۸ صفحه.

راهب، غ. (۱۳۸۴). “درنگی بر مفهوم توسعه”. محیط شناسی، ۴۱: ۱۰۵-۱۱۶٫

عباسی سورشجانی. (۱۳۸۵). “توسعه و توسعه­یافتگی”. توسعه و مدیریت، ۷۲: ۴۵-۲۹٫

تودارو، م. (۱۳۹۰). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرجادی. چاپ هجدهم، تهران: نشر کوهسار، ۵۵۸ صفحه.

زمانی­پور، ا. (۱۳۸۷). ترویج کشاورزی در فرآیند توسعه. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، چاپ سوم. ۳۳۵ صفحه.

چمبرز، ر. (۱۳۷۶). توسعه روستایی اولویت بخشی به فقرا. ترجمه مصطفی ازکیا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ۳۳۰ صفحه.

تقوایی، م. و احمدی، ع. (۱۳۸۱). “تعیین سطح برخورداری مناطق روستایی شهرستان­های کرمانشاه”. روستا و توسعه، ۱: ۸ -۴۱٫

تقوایی، م. و نیلی­پورطباطبایی، ش. (۱۳۸۵). “بررسی شاخص­های توسعه در مناطق روستایی استان‌های کشور با استفاده از روش اسکالوگرام”. اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۵۶: ۱۴۱- ۱۰۹٫

آقا‌بخشی، ع. و افشاری‌راد، م. (۱۳۷۹). فرهنگ علوم سیاسی، تهران:  نشر چاپار چاپ اول. ۷۵۱ صفحه.

ازکیا، م. (۱۳۶۵). جامعه شناسی توسعه و توسعه­نیافتگی روستاهای ایران. تهران: نشر اطلاعات. ۳۲۴ صفحه.

ازکیا، م. (۱۳۷۳). “اعتبار تجربی و نظری دیدگاه نوسازی با تأکید بر جامعه قبیله­ای – دهقانی شادگان”. نامه علوم اجتماعی، ۱۷: ۸۹- ۵۹٫

ازکیا، م. (۱۳۸۴). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی توسعه­روستایی. تهران: اطلاعات. چاپ پنجم. ۳۴۱ صفحه.

ازکیا، م. و غفاری، غ. ر. (۱۳۸۴). جامعه شناسی توسعه. تهران: انتشارات کیهان. ۴۱۵ صفحه.

ازکیا، م. و غفاری، غ. ر. (۱۳۸۶). توسعه­روستایی با تأکید بر جامعه روستایی. تهران: نشر نی. ۳۲۴ صفحه.

ثلاثی، م. (۱۳۷۷). توسعه انسانی دیدگاه و راهبردها. تهران: انتشارات وداد.

بابایی­فرد، ا. (۱۳۸۹). “توسعه فرهنگی و توسعه اجتماعی در ایران”. رفاه اجتماعی، ۱۰ (۳۷): ۵۶-۴۷٫

سلیمی­فر، م. (۱۳۸۱). اقتصاد توسعه، تهران: انتشارات موحد.

سعیدی، ع. (۱۳۸۷). مبانی جغرافیای روستایی. چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت. ۱۷۶ صفحه.

پاپلی یزدی، م. ح. و ابراهیمی، ا. (۱۳۸۱). نظریه­های توسعه­ی روستایی. تهران: انتشارات سمت. ۳۰۶ صفحه.

شیرکوند، ش. (۱۳۹۱). “فرهنگ و توسعه فرهنگی”. حمل و نقل و توسعه، ۵۸: ۸۳-۷۴٫

شاطری، م.، صحتی­پور، م. و نجاتی، ب. (۱۳۹۱). “شناخت و اولویت­بندی نیازهای اساسی توسعه مناطق روستایی مورد مطالعه: دهستان شوسف شهرستان نهبندان”. علوم جغرافیا، ۲۱(۲۴): ۱۲۱-۱۰۳٫

زاهدی مازندرانی، م. (۱۳۹۰). توسعه و نابرابری. تهران: مازیار. ۳۶۸ صفحه.

زاهدی، ش. (۱۳۸۹). توسعه پایدار. تهران:  انتشارات سمت. ۲۲۵ صفحه.

زاهدی، ش. و غ، نجفی. (۱۳۸۴). “مسایل پایداری کشاورزی در ایران”. جامعه شناسی ایران، ۶(۲): ۷۳-۱۰۶٫

میرزا امینی، م. (۱۳۸۷). توسعه اقتصادی چیست. نشر اندیشگاه شریف. ۲۵۴ صفحه.

ستاری­فر، م. (۱۳۸۸). درآمدی بر سرمایه و توسعه. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول.

فطرس، م. و ترکمنی، ا. (۱۳۹۱). “توسعه انسانی تعدیل شده و پایداری رشد اقتصادی: مقایسه تطبیقی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه”. رشد و توسعه اقتصادی، (۷)۲: ۵۲-۹۲٫

کلانتری، خ. (۱۳۷۷). “مفهوم و معیارهای توسعه اجتماعی”. اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ۱۳۲-۱۳۱، مرداد و شهریور.

تعاریف و مفاهیم

۲-۱-۱-تعریف روستا

برخی از جامعه­ شناسان و پژوهش­گران جامعه روستایی به منظور تعریف روستا یا ده، ویژگی­ها و   ملاک­های گوناگونی را قرار داده­اند، به عنوان مثال جمعیت، نوع معیشت، تحرکات اجتماعی و اقتصادی را مبنای تعریف قرار داده­اند.

ده یا قریه عبارت است از مرکز جمعیت و محل سکونت حداقل ۲۵۰ نفر یا ۵۰ خانوار که درآمد اکثریت افراد آنها از طریق کشاورزی حاصل شود. در سرشماری ۱۳۴۵ داشتن حداقل پنج هزار نفر به عنوان ملاک شهر بودن اعلام شد. در سال ۱۳۵۲ جمعیت در تفکیک شهر و روستا مورد غفلت قرار گرفت، در این سال ده یا روستا به محلی گفته شد که شامل مجموعه­ای از مزارع، باغ­ها و اماکن مسکونی و غیر مسکونی که دارای کدخدا باشند. گروهی نیز وحدت جغرافیایی را ملاک قرار دادند و روستا را کوچک­ترین مرکز تجمع و حیات انسانی در کشور دانستند که شخصیتی اداری و سیاسی یافته است (خسروی، ۱۳۷۲). طبق مرکز آمار ایران، روستا عبارت از سکونت­گاه­هایی است که تولید غالب آن کشاورزی و دامپروری بوده و جمعیت آنها حداکثر ۵۰۰۰ نفر باشد (راهب، ۱۳۸۴). در نهایت این­که تعاریفی که از روستا ارائه شده است به دلیل آن­که در حوزه­های علوم مختلف صورت گرفته، متعدد است. همان­طور که ذکر شد تعاریف روستا عمدتاً بر اساس محورهای همچون معیشت و اقتصاد حاکم، ویژگی­های اجتماعی یا جمعیتی، ساختار کالبدی و نحوه اداره جامعه صورت گرفته است. این در حالی است که چنانچه ملاحظه می­شود در تعریف اول قانون جمعیت و معیشت مورد نظر بوده است.

۲-۱-۲- تعریف توسعه

ارائه تعریفی جامع و مانع از توسعه امکان­پذیر نمی­باشد، چون توسعه در هر زمان و مکان دارای تعاریف زیادی بوده است. واژه توسعه در مکتب­های مختلف و از دیدگاه­های مختلف تعاریف متعددی را به خود اختصاص داده و این امر ریشه در نوع بینش فلسفی افراد، جهان­بینی و ایدئولوژی^[۱] آنها دارد. در فرهنگ دهخدا توسعه به معنی وسعت آمده است، در زمینه مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی توسعه، معانی دشوار و پیچیده­ای دارد. همچنین، از دیدگاه متخصصان مختلف معانی متنوع و ویژه­ای به خود می­گیرد. از این­رو، گفته­اند که توسعه یک کلمه گمراه کننده است. توسعه در جوامع مختلف مخصوصاً از نظر ابعاد انسانی معانی مختلفی پیدا می­کند، پیچیدگی تعریف توسعه وقتی مشکل      می­شود که با کلمات و مفاهیم پیچیده اقتصادی، اجتماعی و انسانی همراه شود (زمانی­پور، ۱۳۸۷). در آغاز، توسعه بر حسب رشد اقتصادی تعریف می­شد و افزایش متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، سرمایه­ گذاری، درآمد و مانند آن نشانه توسعه­یافتگی جوامع به شمار می‌آمد. یکی از دشواری­ها که در بررسی آثار مربوط به توسعه و توسعه­ نیافتگی وجود دارد، مشخص کردن مفهوم توسعه و رشد است. عمدتاً مفاهیم رشد و توسعه اقتصادی با هم مترادف در نظر گرفته می­شوند، حال آن­که رشد و توسعه مفهوم مجزا و جدا از هم می­باشند، چرا که رشد منجر به توسعه نمی­شود. ممکن است رشد اتفاق بیفتد و درآمد افزایش پیدا کند، لیکن توسعه اتفاق نیفتد (عباسی سورشجانی، ۱۳۸۵). در دهه ۱۹۶۰ شناسایی توسعه با رشد اقتصادی مورد انتقاد قرار گرفت و صاحب­نظرانی مانند سیرز^[۲]، میردال^[۳]، و استرتن^[۴] و مؤسسات و سازمان­های بین­المللی بیان نمودند که مناطق در حال توسعه با این­که دارای رشد اقتصادی بالایی هستند، اما تغییر چندانی در شرایط توده­های فقیر رخ نداده، در نتیجه توسعه تنها رشد اقتصادی نبوده و تغییر در ساختارهای اقتصادی می­باشد. سیرز فرمولی سه وجهی برای اصلاح توسعه بیان نمود که عبارت است از کاهش فقر و سوء­تغذیه، کاهش نابرابری درآمد و بهبود وضعیت اشتغال. به این ترتیب مفهوم توسعه در فرآیند توسعه زمانی، همواره به سوی جامع شدن، چند بعد­نگری در بر گرفتن شرایط و عوامل ساختاری و مردمی­تر حرکت کرده است. اگر در آغاز نگرش به توسعه سخت­افزاری بود، امروزه بررسی عوامل توزیعی بیان­گر توجه بیشتر توسعه نسبت به برابری در توزیع ثمرات رشد اقتصادی و اهمیت بیشتر قائل شدن به جنبه­های نرم‌افزاری یا هنجاری– رفتاری توسعه است (پیشگامی­فر و همکاران، ۱۳۹۱). اولین نکته درباره توسعه این است که این مفهوم دارای بار ارزشی است و تقریباً مترادف با کلمه بهبود به کار می‌رود. در این زمینه برشتایین^[۵] بیان می­کند اشتیاق برای غلبه بر سوءتغذیه، فقر، مرض، که از شایع­ترین دردهای بشری است، در زمره اهداف توسعه به شمار می­رود. گولت^[۶] اظهار می­دارد توسعه علاوه بر اهداف اقتصادی و اجتماعی، هدف­های فرهنگی و سیاسی هم داشته باشد، توسعه تمام تغییرات نظام اجتماعی را در بر می­گیرد، تغییراتی که جامعه را از وضعیت نامناسب فعلی به سمت یک وضع انسانی بکشاند. پل استرین^[۷] معتقد است که هدف غایی توسعه باید فراهم آوردن و بهبود مستمر در وضع افراد باشد و ثمرات خود را نصیب همگان کند (معصومی اشکوری، ۱۳۷۶). بروگفیلد^[۸] بیان می­دارد فرآیند عامی که در این زمینه وجود دارد، این است که توسعه را بر حسب پیشرفت به سوی اهداف رفاهی نظیر تقلیل فقر، بیکاری و کاهش نابرابری تعریف شود (ازکیا و غفاری، ۱۳۸۶). هدف اصلی توسعه بر مفاهیمی چون کیفیت زندگی یعنی دخالت دادن شاخص­های کیفی و اجتماعی و تأمین رفاه و عدالت اجتماعی متمرکز است (بیگدلی[۹]، ۲۰۰۶). دانشمندان علوم اجتماعی از توسعه تعاریف متعددی ارائه داده­اند. تودارو معتقد است که توسعه جریانی چند بعدی است که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم و نهادهای  ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر مطلق است (تودارو، ۱۳۹۰). بسیاری از متفکران بزرگ و مشهور دنیای اقتصاد همچون آدام اسمیت، بایر^[۱۰]، کلارک^[۱۱]، هیرشمن^[۱۲]، میردال، روستو و شولتز^[۱۳] توسعه را به یک معنا دانسته­اند و آن تحول بنیادی از جامعه کهن به جامعه نوین است. بنابراین، می­توان توسعه را حرکتی برنامه­ریزی شده و مدون برای ایجاد تغییر و تحول در کلیه عوامل و شرایط جامعه (در ابعاد سازمانی مدیریتی و اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی) به منظور کاهش تنش­ها و افزایش رفاه و آسایش مردم دانست، به گونه­ای که جامعه بتواند پیوسته به سوی ایجاد امنیت و عدالت اجتماعی سوق یابد (تقوایی و احمدی، ۱۳۸۱). بنابراین، با توجه به تعاریف و مباحث گفته شده پیرامون توسعه، می­توان اذعان کرد توسعه برای تحول انسان است و خود هدف نیست، بلکه ابزاری است تا انسان را متناسب با مکانی که در آن زیست می­کند به جایگاه و موقعیت شایسته برساند. در مجموع توسعه باید جامع، یکپارچه و چندبعدی باشد و در بُعد فرهنگی و سیاسی، آزادی و در بٌعد اقتصادی عدالت، همراه با تولید اندیشه،  قدرت و ثروت و در پیوند و تعامل موزن و هماهنگ با یکدیگر و در روابط و مناسبات اجتماعی عادلانه، محور اصلی توسعه را تشکیل ­دهند.

۲-۱-۳- توسعه­ی ­روستایی و مفهوم آن

ادبیات توسعه ی ­روستایی تعاریف متعددی از توسعه ­روستایی را در بر دارد. هر چند این تعاریف مؤلفه‌های مشترک فراوانی دارند، لیکن تفاوت­های مشهودی نیز دارند. برای تبیین مناسب­تر مفهوم توسعه روستایی به برخی تعاریف مطرح شده، اشاره می­گردد.

دیاسین^[۱۴] معتقد است، توسعه ­روستایی راهبردی است که به منظور بهبود زندگی اقتصادی، اجتماعی گروه خاصی از مردم (روستاییان فقیر) طراحی شده است. این فرآیند شامل بسط منافع توسعه بین فقیرترین اقشاری است که در مناطق روستایی در پی کسب معاش هستند. این گروه شامل کشاورزان خرده­پا، خوش­نشینان و کشاورزان بی­زمین است (ازکیا به نقل دیاسین، ۱۳۸۴). در تعریف دیگری، توسعه­روستایی به نوین­سازی جامعه روستایی می­پردازد و آن را از یک انزوای سنتی به جامعه‌ای تغییر خواهد داد که با اقتصاد ملی عجین شده باشد. بنابراین، هدف توسعه­روستایی در محدوه یک بخش خلاصه نمی­شود، بلکه مواردی چون بهبود و بهره­وری، افزایش اشتغال، تأمین حداقل قابل قبول غذا و مسکن، آموزش و بهداشت را در بر می­گیرد (ازکیا، ۱۳۸۴). این امر متضمن انتقال منافع به افراد بسیار فقیری است که در نواحی روستایی در پی امرار معاش هستند. این گروه شامل کشاورزان خرده­پا، اجاره­داران و افراد فاقد زمین است (چمبرز^[۱۵]، ۱۳۷۶).

از طرفی، توسعه­ی ­روستایی فرآیند افزایش انتخاب مردم، گسترش مشارکت مردم، تواناسازی مردم برای تصمیم­گیری، افزایش رفاه و خوشبختی، گسترش فرصت­ها و ظرفیت­های بالقوه و تواناسازی زنان و همه مردم برای کارگروهی انجام دادن است (افتخاری و همکاران، ۱۳۸۲). توسعه­ی ­روستایی به معنای کلی آن شامل نوسازی روستاها و شیوه بهره­برداری کشاورزی، پرورش و تجهیز نیروی انسانی و تأمین خدمات عمومی مورد نیاز روستاییان به منظور ارتقاء سطح زندگی ساکنان روستا و ادغام روستانشینان در جامعه و اقتصاد ملی می­باشد. مهم­ترین اقدامات عمرانی که از سوی دولت­ها در کشورهای جهان سوم در راستای توسعه­روستایی انجام شد، شامل ایجاد و گسترش زیربناها از قبیل برق­رسانی، تأمین آب آشامیدنی، احداث راه­ها و ایجاد خطوط ارتباطی تلگراف^[۱۶]و تلفن، ایجاد تأسیسات آموزشی، ارتقاء خدمات بهداشتی می­باشد. علاوه بر اقدامات عمرانی، راه­کارهای کشاورزی نظیر توزیع مجدد زمین از طریق اصلاحات اراضی، ارائه خدمات ترویجی، توسعه تعاونی­ها، تأمین منابع اعتباری مورد نیاز سرمایه‌گذاری در کشاورزی ارائه شد (زاهدی مازندرانی، ۱۳۹۰).

شاید هنوز تعریف ماهاتما گاندی^[۱۷] از توسعه روستایی تنها تعریفی باشد که تمامی جنبه­های لازم را در خود دارد. او توسعه روستایی را به سادگی تبدیل روستاها به مکان­های قابل زیست و متناسب با رشد و تعالی انسانی معرفی کرده است (سعیدی، ۱۳۸۷).

به طور کلی با توجه به تعاریف بالا می­توان گفت که توسعه دارای سه رکن اساسی است که به موازات یکدیگر پیش می­رود (سعیدی، ۱۳۸۷):

رشد اقتصادی به معنای افزایش تولید، ایجاد مشاغل جدید، ریشه­کنی فقر و گرسنگی؛

برابری و عدالت به معنای توزیع عادلانه تولیدات و ثروت­ها، تأمین امکانات بهداشتی، آموزشی برای همه اقشار جامعه و برقراری عدالت؛

شکوفایی انسان به معنای اعطای آزادی فردی و اجتماعی و تقویت اعتماد به نفس و تکامل و تعالی معنوی انسان در مسیر زندگی.

۲-۱-۴- توسعه همه جانبه روستایی

روشی که برای اجرای هم زمان فعالیت­های مربوط به برنامه­ ریزی چند منظوره به کار گرفته می‌شود، در هر دو سطح کلان و خرد صورت می­پذیرد و بخش­های کشاورزی، صنعت و خدمات را در بر می‌گیرد و ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فضایی و سازماندهی فرآیند توسعه را شامل می‌گردد (زیاری، ۱۳۸۱).

توسعه­ پایدار، توسعه­ ای است که بتواند نیازهای نسل حاضر را بدون لطمه به نیازهای نسل آینده برآورده کند. در این تعریف، هر توسعه­ای که منجر به از بین رفتن منابع طبیعی و تخریب محیط­زیست شود، ارزش منفی دارد. عدم تعادل بین رشد جمعیت و تولیدات کشاورزی، کشورهای در حال توسعه را با چالش جدی روبه­رو ساخته و فشار روز افزون جمعیت و محدودیت­های ذخیره غذایی، توجه جهانی را به تحقیق درباره محیط غذا و تغذیه جلب نموده است. کشاورزی پایدار در قالب نظام یکپارچه تولیدات دامی و زراعی می­تواند نیازهای اساسی انسان را تأمین کند (براک^[۱۸]، ۲۰۰۵). توسعه عبارت است از رشد همراه با افزایش ظرفیت­های تولیدی اعم از ظرفیت­های فیزیکی، انسانی و اجتماعی. در توسعه رشد کمّی حاصل خواهد شد، اما در کنار آن نهادهای اجتماعی نیز متحول می‌شود، نگرش تغییر خواهد کرد، انسان پرورش یافته و توانایی­هایش ظهور پیدا می­کند. توان بهره‌برداری از منابع موجود به صورت پویا افزایش خواهد یافت. بنابراین، نمی­تواند در بخشی از اقتصاد یا بخشی از جامعه اتفاق بیفتد. ویژگی­های توسعه فراگیر بودن آن است. از طرفی توسعه حد ندارد، چرا که محور آن انسان است که هر روز خلاق­تر از دیروز است. البته مفهوم توسعه به معنای عام فراتر از توسعه اقتصادی است، چرا که حداقل چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی برای توسعه شناخته شده است و جامعه توسعه­یافته جامعه­ای است که در تمام ابعاد توسعه­یافته باشد. بنابراین، نمی­توان حرکت­های تک‌بعدی و غیر مستمر را در جهت توسعه دانست و چنین جامعه­ای را توسعه­یافته تلقی کرد (سلیمی‌فر، ۱۳۸۱).

۲-۱-۴-۱- توسعه فرهنگی

اساساً فرهنگ یکی از عوامل تحقق توسعه است، از این­رو، توسعه فرهنگی هم یکی از پیش شرط‌های بنیادی تحقق توسعه و هم یکی از آرمان­های بنیادی توسعه در جامعه است. از این­رو، بیشتر صاحب­نظران توسعه، از جمله کارگزاران و مسئولان ملی و بین­المللی تأکید خاصی بر فرهنگ به عنوان یکی از مهم­ترین عوامل تحقق توسعه دارند (بابایی­فرد به نقل از فابیریو، ۱۳۸۹).

به طور کلی، نوع برداشت از فرهنگ، شیوه تعریف توسعه فرهنگی را مشخص می­کند. از این­رو در یک تلقی می­توان برای فرهنگ معنای عام در نظر گرفت. به این صورت که تمامی ابعاد مادی و معنوی جامعه را در بر می­گیرد. در این مفهوم تمامی دست­آوردهای بشر از ابزار و فنون تا ارزش­ها و آداب و رسوم در زمره عناصر فرهنگی قرار می­گیرند، اما فرهنگ در معنای خاص در این مفهوم در ابعاد معنوی جامعه محدود می­شود و تنها شامل دستاوردهای غیر مادی می­باشد (شیرکوند، ۱۳۹۱).

فرهنگ به عنوان مجموعه­ای از باورها، نگرش­ها و اعتقادهای قلبی یک گروه و جامعه است و همچنین تشکیل دهنده شیوه زندگی آنها است. زمانی که شیوه زندگی بر مبنای فرهنگ قوی علمی و توسعه­یافته قرار گرفت، به راحتی می­توان بنیان­های توسعه را استوار ساخت. بنابراین، می­توان عنوان کرد کارآمدترین عنصر زیربنایی دیگر تحولات اجتماعی است. همان­طور که عقیده به خود فرهنگ خودباوری، خوداتکایی و رویکرد به فضائل انسانی و کرامت را به همراه می­آورد، در برابر باورهای باطل فرهنگ خودباختگی، وابستگی را موجب می­شود. فرهنگ در تعریف کوهن^[۱۹] عبارت است از دستاوردها، عقاید و مجموعه­ای از قواعد معاشرت که به کار گرفته می­شود (کوهن، ۱۹۶۴).

توسعه فرهنگی فرآیندی است که طی آن ایجاد تغییراتی در حوزه­های ادراکی، شناختی و گرایشی انسان­ها، قابلیت­ها و باورها، شخصیت ویژه­ای در آنها به وجود می­آورد که حاصل این باورها و قابلیت­ها، رفتارها و کنش­هایی است که مناسب توسعه است. به عبارتی، حاصل فرآیند توسعه فرهنگی کنار گذاشتن خرده­فرهنگ­های نامناسب توسعه است (ازکیا و غفاری، ۱۳۸۴). در مجموع، توسعه فرهنگی را می­توان فرآیند ارتقای شئون فرهنگ جامعه در راستای اهداف مطلوب دانست که زمینه­ساز رشد و تعالی انسان خواهد شد (شیرکوند، ۱۳۹۱).

یونسکو در سال­های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۲ به ارئه شاخص­های فرهنگی پرداخت. در این گزارش ۱۲۵ شاخص به عنوان شاخص­های فرهنگی آمده است که به شرح زیر هستند(ستاری­فر، ۱۳۸۸):

الف: فعالیت­های فرهنگی شامل روزنامه، کتاب، کتابخانه، موسیقی، بایگانی، رادیو، تلویزیون، سینما، هنرهای نمایشی، تعطیلات عمومی، تجارت کالای فرهنگی، ارتباط و فناوری جدید.

ب: فعالیت­های فرهنگی شامل روزنامه، کتاب، سینما، مبادلات فرهنگی، حقوق بشر، ترجمه و انتشارات کتاب خارجی، محیط­زیست.

با مطالعه در حوزه اندیشه توسعه، شاخص­ها و متغیرهایی دیده می­شود که در دو گروه جای داده­اند. گروهی از این متغیرها را موافق و تقویت کننده توسعه و گروهی مخالف جریان و تضعیف کننده توسعه مورد ارزیابی و تحلیل عملی قرار داده­اند، این متغیرهای مخالف و موافق توسعه در سه حوزه کلی به صورت زیر ارائه شده است: ۱٫ پویای فکری و عقلی در مقابل آن جمودی فکری و عقلی ۲٫ عادات، رسوم و سنن آگاهی بخشی و در مقابل عادات، رسوم و سنت­های بسته ۳٫ پویایی مذهب و باورهای دینی در مقابل ایستایی مذهب و باورهای دینی. بر این اساس، در شکل ۲-۱ برخی از مهمترین عوامل و عناصر و متغیرهای فرهنگی دخیل در توسعه در سه حوزه ذکر شده بالا آورده شده است.

۱. Ideology

Sirez

Mirdal

Sterten

۵. Bereshtaien

۶. Gulet

^۷. Polstren

^۱. Berogfiled

۲٫ Bigdely

Baier

Kelark

۵. Hereshman

^۶.Rosto& Sholtz

^۷٫Deiasen

Chambers

۲٫Telgraph

۳. MahatmaGandi

Beruke

^۱.Cohen

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.