پیشینه تحقیق عدالت اجتماعی درقرآن کریم و نهج البلاغه دارای ۶۸ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

فصل اول:مفهوم شناسی عدالت اجتماعی    ۳
۱-۲-۱- معنای لغوی عدالت    ۵
۱-۲-۲- واژه های همسو: قسط، مساوات و انصاف    ۶
قسط    ۶
تفاوت قسط و عدل    ۷
مساوات    ۸
فرق بین مساوات و عدالت    ۹
انصاف    ۱۰
۱-۲-۳- واژه های مقابل عدل    ۱۱
ظلم    ۱۱
تجاوز    ۱۳
۱-۲-۴- مفهوم اصطلاحی عدالت و عدالت اجتماعی    ۱۵
۱-۲-۴-۱- مفهوم اصطلاحی عدالت    ۱۵
۱-۲-۴-۲- مفهوم اصطلاحی عدالت اجتماعی    ۲۰
۱-۲-۵- دیدگاه اندیشمندان غیر مسلمان درباره عدالت    ۲۲
فصل دوم:    ۲۹
عدالت اجتماعی درقرآن کریم و نهج البلاغه    ۲۹
۲-۱- عدالت اجتماعی و جایگاه آن    ۳۰
۲-۱-۱- عدالت، اصل ثابت قرآنی    ۳۱
۲-۱-۲- عدالت، فلسفه بعثت پیامبران    ۳۳
۲-۱-۳- عدالت قرآن، عدالت همه جانبه    ۳۶
۲-۲- عدالت و انواع آن    ۳۷
۲-۲-۱- عدل الهی    ۳۷
آیات ناظر به عدل الهی    ۴۰
۲-۲-۲- عدالت بشری    ۴۳
آیات ناظر به عدالت بشری    ۴۵
عدل فردی    ۴۵
عدل در روابط خانوادگی    ۴۶
۲-۲-۳- عدالت اجتماعی    ۴۷
آیات ناظر به عدالت اجتماعی    ۵۱
عدالت اقتصادی    ۵۱
عدالت قضایی    ۵۲
عدالت سیاسی    ۵۳
۲-۳- عدالت از دیدگاه امام علی(علیه السّلام)    ۵۶
فهرست منابع و مآخذ:    ۶۰

منابع :

قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن کریم،۱۴۱۵ق.

نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات مشهور،

شایان مهر، علیرضا، دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران: کیهان،

اسماعیلی یزدی، عباس، فرهنگ صفات، قم: مسجد مقدس جمکران،

موسوی، سیدجمال الدین، عدالت اجتماعی در اسلام، تهران: دانش واندیشه معاصر،

مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، تهران، چاپ ونشر بین الملل،

ــــــــــــــــــــــــ ، اخلاق در قرآن، جلد ۳، قم: مؤسسه امام خمینی،

ــــــــــــــــــــــــ ، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: نشر کتاب،

ــــــــــــــــــــــــ ، حقوق و سیاست در قرآن، نگارش محمد شهرابی، قم: مؤسسه امام خمینی،

ـــــــــــــــــــــــ ، نظریه حقوقی اسلام، جلد۲، قم: مؤسسه امام خمینی،

مصطفوی ، حسن ، تفسیر روشن، جلد ۵ ، تهران، مرکز نشر کتاب،

ــــــــــــــــ ، رابطه نهج البلاغه با قرآن، تهران: بنیاد نهج البلاغه،

مطهری، مرتضی، اسلام و مقتضیات زمان، جلد۱، تهران: صدرا،

ـــــــــــــــ ، بیست گفتار، چاپ پنجم، تهران: نشر افست،

ـــــــــــــــ ، پیرامون جمهوری اسلامی، چاپ چهاردهم، تهران: صدرا،

فصل اول:مفهوم شناسی عدالت اجتماعی

۱-۲- مفهوم شناسی عدالت اجتماعی

شناسایی دقیق هر موضوع و آشنایی با معانی لغوی و اصطلاحی آن از پایه های اصلی تحقیق در علوم انسانی می باشد. تبیین معنا و مفهوم لغوی و اصطلاحی هر موضوع، گامی بلند در پژوهش محسوب می شود.

در پژوهش پیش رو، تحت عنوان عوامل و موانع اجرای عدالت اجتماعی از منظر قرآن و نهج البلاغه، یکی از اولین اصول، تعریف و بیان اهمیت موضوع شناخت ریشه لغوی و معانی اصطلاحی عدل و تقسیم بندی های این مفهوم می باشد.

عدالت به عنوان یکی از اساسی ترین آرزوهای بشر مطرح بوده است. اصولاً انسان از این که با دیگری در موارد یکسان تفاوت داشته باشد، هراسان است و تعادل را وسیله ای می داند که مانع تفاوت های بی جا می شود. عدل در حقیقت دریچه ای است برای رسیدن به دیگر فضایل همچون: آزادی، دموکراسی و مردم سالاری و….  بنابراین فریاد عدالت خواهی گاه از سوی مردم رنج کشیده و مستضعف و گاه از سوی حکومت ها برای جلب نظر عامه مردم سر داده می شود؛ اگر چه در اجرای آن، توفیق چندانی نیابند.

بالطبع یکی از عوامل رشد و شکوفایی و پا برجایی حکومت ها، گام نهادن در مسیر اجرای عدالت بوده و خروج از این مسیر، زمینه زوال و سقوط حکومت ها را فراهم می آورد.

با ظهور اسلام، عدالت حیات تازه ای یافت و قدر و منزلت آن افزون گشت. اسلام، علاوه بر دستور به اجرای عدالت در تمام زمینه ها، ارزش و اهمیت ویژه ای برای آن قائل شد.[۱]

ارزش عدالت در اسلام به حدی است که هیچ چیز از جمله دشمنی­های فردی، مانع اجرای آن نمی شود[۲] و هرگونه انحراف از آن، متابعت از هوای نفس و موجب گمراهی و مذلت انسان است.[۳]

مهم ترین و برجسته ترین ویژگی حکومت اسلامی، اجرای عدالت است. در واقع، ساختن جامعه ای عدالت خواه و برقراری نظام مبتنی بر عدالت اجتماعی، هدف و آرمان تمامی رسولان الهی و سرلوحه برنامه تبلیغی ایشان است « لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ».[۴]

به طور کلی، بر پایی عدل همه جانبه را می توان خلاصه تمام احکام و شرایع پیامبران، ایده آل مشترک همه انسان ها و محکی برای سنجش فطرت ها و وجدان های پاک بشری دانست.

در روایات ائمه اطهار(علیهم السّلام) بارها به ارزش و اهمیت عدل در روابط فردی و اجتماعی افراد تأکید شده است. از جمله در کتاب غررالحکم و دررالکلم تمیمی آمدی، به قسمتی از سخنان گهربار امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) در این زمینه اشاره شده است.[۵] در دسته ای از این روایات از عدل به عنوان رمز حیاه،[۶] مایه قوام زندگی مردمان،[۷] وسیله آبادانی و سازندگی شهرها،[۸] سبب نظام حکومت،[۹] بالاترین سیاست،[۱۰] زینت حکمران،[۱۱] وسیله قدرتمندی حاکم[۱۲] و در یک کلام، رأس ایمان و جامع تمام صفات نیک معرفی شده است.[۱۳]

علاوه بر روایات مذکور، احادیث ائمه معصومین (علیهم السّلام) در این زمینه فراوانند، که بیان همه آن­ها از حوصله این بحث خارج است. با توجه به این روایات و نیز آیات بسیاری که در قرآن کریم به این موضوع اشاره دارد؛ اهمیت بحث راجع به عوامل و موانع اجرای عدالت در جامعه، دو چندان می شود.

۱-۲-۱- معنای لغوی عدالت

عدل در لغت به معانی قصد، میانه روی، مساوات و انصاف به کار رفته و ضد آن جور و بیداد می باشد.[۱۴] در ادامه به نظر برخی از لغت دانان عرب در خصوص این واژه، اشاره می شود:

ابن منظور ذیل واژه عدل می­نویسد: عدالت آن حالتی است که به عنوان طریق مستقیم در نفوس جاگیرد و ضد آن جور و ستم است. همچنین عدل یکی از اسم های خداوند متعال است؛ زیرا تحت تأثیر هوای نفس قرار نمی گیرد تا در قضاوت، ستم کند.[۱۵]

معانی دیگر آن عبارتند از: قصد و میانه روی در امور و خلاف جور و ستمگری،[۱۶] مساوات بین دو چیز برقرار کردن،[۱۷] انصاف.[۱۸] بعضی لغت دانان چون ابن فارس دو معنای متضاد برایش ذکر کرده اند: اولی، استقامت و راستی و دومی، انحراف و کژی.[۱۹]

راغب بین عَدْلْ و عِدْلْ تفاوت گذاشته؛ عَدْل را در اموری دانسته که با بصیرت و آگاهی درک می شوند همچون احکام، مثل کفاره صید در حال احرام در آیه۹۵ سوره مائده « اَوعَدلُ ذلِکَ صیاماً »[۲۰] ولی کاربرد عِدْل و عَدیل در مورد چیزهایی دانسته که از طریق حواس درک می شود مثل اوزان و پیمانه ها.[۲۱]  به هرحال ریشه عَدْل بر تقسیط بر اساس راستی و کمال دلالت دارد. در معنای لغوی عدل، برابری و میانه روی در امور، دو مؤلفه  اساسی است.

۱-۲-۲- واژه های همسو: قسط، مساوات و انصاف

 قسط

قسط در زبان عربی از اضداد است،[۲۲] یعنی دارای دو معنی متضاد می باشد و به معنی عدل و ظلم هر دو آمده است. علامه شعرانی در بیان این تضاد می نویسد: قسط (به کسر قاف) دادگری نمودن، انصاف ورزیدن، میانه روی نمودن و بهره عادلانه و منصفانه معنا می دهد و قسط (به فتح قاف و مصدر قُسوط) گرفتن بهره دیگران، ظلم کردن و از راه حق منحرف شدن معنا می دهد.[۲۳]

کلمات دیگری نیز به معنای قسط اشاره دارد از جمله: بهره و حصه، ترازو، پیمانه که نیم صاع است و مقدار رزق و روزی.[۲۴] ابوهلال عسگری در بیان معنای قسط می نویسد: “قسط” حصه و نصیبی است که در تقسیم آن، عدالت رعایت شده باشد.[۲۵]

تفاوت قسط و عدل

لغت دانان بر این اساس که در قرآن ترادف تام وجود ندارد، تفاوت های ظریفی را بین این دو لفظ ذکر کرده اند. به عنوان نمونه نویسنده التحقیق، برای عدالت معنایی عام در نظر گرفته و قسط را اخص از آن می داند؛ ایشان در این زمینه می گوید: قسط به معنای رسانیدن چیزیست به مورد خود، یعنی رساندن کامل حقِ ذی حق به اوست و این یکی از مصادیق عدل است. مفهوم اِقساط، اخص و دقیق تر از عدالت است؛ زیرا منظور از آن، ایفاء حق و رساندن امری به محل خویش است در حالی که مفهوم عدالت، در مرتبه کمتر از این نیز حاصل می شود.[۲۶]

از نظر برخی مفسران، لفظ قسط و عدل در کار برد جداگانه به یک معنا هستند؛ اما در مواردی که با هم استعمال می شوند، قسط به معنای تقسیم عادلانه و نقطه مقابل جور و تجاوز به حقوق دیگران معنا می دهد به آن معنا که کسی حق دیگری را بردارد و عدالت کامل آن گاه برقرار می شود که، کسی از حق دیگری تجاوز نکند و حق کسی را به دیگری ندهد؛ اما معنای قسط، تقسیم حقوق است. احتمال دیگری که برای آن ذکر کرده اند، این است که، عدل مفهومی گسترده تر و عام تر از قسط داشته باشد؛ زیرا قسط در مورد تقسیم گفته می شود و عدل عام تر است، هم در تقسیم و هم در موارد دیگر کاربرد دارد.[۲۷]

بیان برخی دیگر از نویسندگان در فهم تفاوت عدل و قسط راه گشاست: عدل به معنای اعتدال و میانه روی و دوری از هرگونه افراط و تفریط در کلیه شئون مادی و معنوی است. اما تفاوتی که با قسط دارد این است که، این لفظ در مواردی به کار می رود که قابل تقسیم و قسط و سهم بندی باشد، خواه امور مالی یا حقوقی، مرافعه و محاکمه ای در کار باشد یا نباشد.[۲۸]

[۱]. ر.ک: مرتضی مطهری، سیری درنهج البلاغه، چاپ دوم، قم؛ دارالتبلیغ، ۱۳۵۴،ص ۱۱۰٫

[۲]. مائده، آیه ۸ ، « وَ لَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنََانُ قَوْمٍ عَلىَ أَلَّا تَعْدِلُواْ».

[۳]. ص، آیه ۲۶، « فَاحْکُم بَینْ‏َ النَّاسِ بِالحَْقّ‏ِ وَ لَا تَتَّبِعِ الْهَوَى‏ فَیُضِلَّکَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ».

[۴]. حدید، آیه ۲۵، « به راستى [ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا مردم به انصاف برخیزند».

[۵]. ر.ک: سید هاشم رسولی محلاتی، غررالحکم ودررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج۲، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۸، ص ۸۸ .

[۶]. همان، شماره ۶۱۱۶/۴ (اَلعَدلُ حَیاه).

[۷]. همان، شماره ۶۱۲۵/ ۱۳ (اَلعَدلُ قوامُ الرَّعیهِ).

[۸]. همان، شماره ۶۱۸۸/۷۷ (ماعُمِرت البُلدانَ بِمثلِ العَدلِ).

[۹]. همان، شماره ۶۱۲۶/۱۴ (العدلُِ نظام الاِمرَهِ).

[۱۰]. همان، شماره ۴۱۳۵/۲۳ (اَلعدلُ افضَلُ السّیاسَتَینِ).

[۱۱]. همان، شماره ۴۱۳۶ /۲۴ (اَلعدلُ قَوامُ الرَّعیهِوَجَمالُ الوُلاهِ).

[۱۲].  همان، (مَن عَدَلَ عَظُمَ قُدرَتُه).

[۱۳]. همان، شماره ۴۱۳۴/۲۲ (اَلعَدلُ رَأسُ الایمانِ).

[۱۴]. ر.ک: ارسطاطالیس، اخلاق نیکوماخوس، ج۱، ترجمه سیدابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، بی تا، ص۱۳۱٫

[۱۵]. محمد ابن مکرم ابن منظور، لسان العرب، ج۹، بیروت: موسسه تاریخ العربی، ۱۹۶۶، ص۸۳ ، (العدل ما قام فی النفوس انه المستقیم و هوضد الجور …فی اسماء الله تعالی العدل وهوالذی لا یمیل به الهوی فیجور فی الحکم).

[۱۶].  احمد ابن محمد فیومی، مصباح المنیر، چاپ دوم، بیروت: مکتبه العصریه،۱۴۴۰ق، (القصد فی الامور وهو خلاف الجور).

[۱۷]. فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، تهران:کتاب فروشی مرتضوی، ۱۳۷۵، ج ۵، ص۴۲۱، (العَدلُ لُغهٌ هو التَّسویهُ بَینَ الشَّیئینِ).

[۱۸].  سید علی اکبر قرشی، قاموس قرآن، ج۵، چاپ پانزدهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ ، ص۳۰۱ ، (عَدَلَ القاضیُ : أنصَفَ).

[۱۹]. احمد ابن فارس بن زکریا، ترتیب مقاییس اللغه، قم: مرکز دراسات الحوزه و الجامعه، ۱۳۸۷، ص۶۱۷، (العَدلُ: أصلانِ صحیحانِ، لکنَّهُما مُتقابِلانِ کَالمُتضادَّینِ، أحدُهُما یَدُلُّ عَلى استواءٍ، وَ الآخرُ یَدلُّ عَلى اعوِجاجٍ ).

[۲۰]. مائده، آیه ۹۵، «یا در برابر آن روزه بگیرد».

[۲۱]. حسین ابن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی تفسیر القرآن، ج۱، بیروت: دار العلم، ۱۴۱۲ ق، ص۵۵۱، ( والعَدْلُ و العِدْلُ یتقاربان، لکن العَدْلُ یستعمل فیما یدرک بالبصیره کالأحکام، و على ذلک قوله: أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً [المائده/ ۹۵]، و العِدُل و العَدِیلُ فیما یدرک بالحاسّه، کالموزونات و المعدودات و المکیلات ).

[۲۲].  احمد ابن محمد فیومی، پیشین، ص۲۶۰، ( قسط قَسطاً من باب ضَرَبَ و قُسوطاً جارَ وَ عَدَلَ أیضاً، فهو من الأضداد. و أقسط: عَدَلَ، و الاسمُ القِسْطُ).

[۲۳]. علامه شعرانی، نثر طوبی، ج۲، چاپ دوم، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۸ ق، ص۲۹۹٫

[۲۴]. احمد سیاح، فرهنگ بزرگ جامع نوین، چاپ یازدهم، تهران : کتاب فروشی اسلام، ۱۳۶۸،ج۳، ص۱۲۶۴؛ ر. ک: علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱۱، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران،۱۳۷۳، ص۱۵۴۹۵٫

[۲۵]. ابو هلال عسکری، فروق اللغویه، قم: مکتبه بصیرتی، ۱۳۵۳، ص ۱۳۶، ( القِسطُ الحِصَّهُ العادِلهُ…).

[۲۶]. ر.ک: حسن مصطفوی، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب ، ۱۳۷۹،ج۵،ص۲۵۰٫

[۲۷]. ر. ک: ناصر مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج۴، قم: مدرسه علی بن ابی طالب، ۱۳۷۴،  ص۴۰۲-۴۰۳ .

[۲۸]. جعفر سبحانی، منشور جاوید، جلد ۲،  قم : موسسه امام صادق ، بی تا ، ص۱۴۲٫

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.