پیشینه تحقیق مروری بر روند تحوّل علم در ایران و استفاده از روش‏های کمّی در حوزه کتابداری و اطلاع ‏رسانی دارای ۳۶ صفحه می باشد  فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

۱- مقدمه    ۵
۲- مروری بر روند تحوّل علم در ایران    ۶
۳- استفاده از روش‏های کمّی در حوزه کتابداری و اطلاع‏رسانی    ۷
۳-۱- کتاب‏سنجی    ۷
۳-۲- کتابخانه‏سنجی    ۸
۳-۳- اطلاع‏سنجی    ۸
۳-۴- وب‏سنجی    ۸
۳-۵- علم‏سنجی    ۸
۳-۵-۱- تولید علم    ۱۰
۳-۵-۲- زبان تولیدات علمی    ۱۰
۳-۵-۳- نوع تولیدات علمی    ۱۰
۳-۵-۴- استناد    ۱۰
۳-۵-۵- تحلیل استنادی    ۱۱
۳-۵-۶- ضریب تأثیر    ۱۲
۳-۵-۷- پراستنادترین نویسندگان    ۱۲
۳-۵-۸- پرکارترین نویسندگان    ۱۲
۳-۵- ۹- مشارکت علمی    ۱۳
۴-  پیشینه پژوهش    ۱۳
۴-۱- مقدمه    ۱۳
۴-۲- مطالعات انجام شده در داخل کشور    ۱۴
۴-۲-۱- تحقیقات انجام شده در سطح کشور    ۱۴
۴-۲-۲- تحقیقات انجام شده در سطح دانشگاه‌ها و مؤسسات دولتی    ۱۶
۴-۲-۳- تحقیقات انجام شده در سطح دانشگاه آزاد اسلامی    ۲۱
۴-۳-  مطالعات انجام شده در خارج از کشور    ۲۲
۵- جمع‏بندی    ۲۶
فهرست منابع و مآخذ    ۲۷

منابع

ابراهیمی، سعیده. مطالعه میزان حضور مؤسسات علمی و پژوهشی ایران در تحقیقات بین‎الملل (پایگاه آی‎اس‎آی وب‎آوساینس) بر مبنای شاخص‎های کمّی و کیفی علم‎سنجی در سال‎های ۲۰۰۶ – ۱۹۹۷٫ پایان‎نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‏رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، ۱۳۸۶٫

ابراهیمی، سعیده؛ و عبدالرسول جوکار. (۱۳۸۹). “وضعیت انتشار علمی دانشگاه‏های علوم پزشکی ایران بر مبنای شاخص‏های کمّی و کیفی علم‏سنجی در سال‏های ۲۰۰۶-۱۹۹۷”. مدیریت اطلاعات سلامت، ۷ (۳): ۲۸۹-۲۷۰٫

ابراهیمی، سعیده؛ و زهیر حیاتی. (۱۳۸۷). “کمّیت و کیفیّت علم در دانشگاه‎های ایران”. اندیشه‎های نوین تربیتی، ۳: ۱۲۶- ۱۰۵٫

عصاره، فریده. (۱۳۷۶). “کتاب‌سنجی”. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، ۳ (۴-۳): ۷۴-۶۳٫

عصاره، فریده. (۱۳۷۷). “تحلیل استنادی”. فصلنامه کتاب، ۹ (۴-۳): ۴۸-۳۴٫

عصاره، فریده. (۱۳۸۰ الف). “بررسی تطبیقی رشد انتشارات علمی ایران در نمایه استنادی علوم در سال‏های ۱۹۸۹- ۱۹۸۵ و ۱۹۹۴-۱۹۹۰ و مقایسه نتایج حاصل با شاخص‏های موجود در کشورهای دیگر”. رهیافت. ۲۴: ۷۶-۶۹٫

عصاره، فریده. ۱۳۸۰ ب. “روش‏ها و کاربردهای اطلاع‏سنجی”. رهیافت، ۲۵: ۹۹-۹۴٫

عصاره، فریده. (۱۳۸۴). “علم‏سنجی: ابعاد، روش‏ها و کاربردهای آن”.  در مجموعه مقالات همایش‏های انجمن کتابداری و اطلاع‏رسانی ایران، به کوشش محسن حاجی‏زین‏العابدینی، ۲۸۷-۲۷۱٫  تهران: انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.

عصاره، فریده؛ و زویا آبام. (۱۳۷۸). “بررسی کمّی فعالیت‏های علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه شهید چمران طی سال‏های ۱۳۷۸-۱۳۶۳”. علوم تربیتی و روانشناسی. ۳ (۴-۳): ۱۲۲-۱۰۷٫

عصاره، فریده؛ و فرح باوی. (۱۳۸۸). “بررسی وضعیت تولید اطلاعات علمی توسط اعضای هیأت علمی پژوهشگاه صنعت نفت در سال‏های ۱۳۸۲-۱۳۶۸”. کتابداری و اطلاع‏رسانی. ۱۲ (۲): ۱۴۴-۱۱۹٫

عصاره، فریده؛ محمدرضا قانع؛ و رحمانی مهرزاد سفیدویه. (۱۳۸۹). “تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز در سال‏های ۱۳۸۶-۱۳۷۹٫ فصلنامه کتاب، ۸۳: ۱۲۷-۱۰۵٫

عصاره، فریده؛ و رحمان معرفت. (۱۳۸۴). “مشارکت پژوهشگران ایرانی در تولید علم جهانی در مدلاین”. رهیافت، ۳۵: ۴۴ – ۳۹٫

عصاره، فریده؛ عبدالرضا نوروزی چاکلی؛ و مریم کشوری.(۱۳۸۹). “هم‏نویسندگی پژوهشگران ایران در نمایه‏های استنادی علوم، علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی در پایگاه Web of Science در سال‏های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶”. علوم و فناوری اطلاعات، ۲۵ (۴): ۵۹۵-۵۷۳٫

عصاره، فریده؛ و کنسپسیون ویلسون. (۱۳۸۴). “انتشارات علمی ایرانیان: مشارکت، رشد و توسعه از ۱۹۹۹-۱۹۸۵”. ترجمه آتوسا کوچک. فصلنامه کتاب، ۶۲: ۱۴۴-۱۳۱٫  اسدزاده، زهرا. (۱۳۸۶). “میزان تولید اطلاعات علمی توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه بابل”. فصلنامه کتاب، ۷۰: ۲۳۰- ۲۱۵٫

نوروزی، علیرضا. (۱۳۸۸). “ارزیابی تولیدات علمی متخصصان علوم کتابداری و اطلاع‏رسانی ایران بر مبنای مقاله‏های بین‏المللی موجود در پایگاه‏ استنادی Web of Science (1971 – پایان ۲۰۰۸)”. کتاب ماه کلیات اطلاعات، ارتباطات و دانش‏شناسی، ۱۳۶: ۳۷-۲۸٫

نوروزی چاکلی، عبدالرضا و همکاران (۱۳۸۶). “ارزیابی تطبیقی تولید علم ایران، ترکیه و مصر در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶”. رهیافت، ۴۰: ۷۵-۶۵٫

نوروزی چاکلی، عبدالرضا و همکاران. (۱۳۸۸). “پانزده سال تولید علم ایران در پایگاه‏های مؤسسه اطلاعات علمی (ISI)2007 – ۱۹۹۳”.  فصلنامه کتاب، ۷۷ : ۲۰۰-۱۷۵٫

۱- مقدمه

درباره علم و تعریف آن دیدگاه‏های مختلفی ارائه شده است. در فرهنگ دهخدا برای واژه علم، معانی دانستن، یقین کردن، دریافتن، ادراک، استوار کردن، معرفت، دانش، آگاهی و شناسایی به کار برده شده است (دهخدا، ۱۳۳۷). حیدری (۱۳۸۹) معنای علم و دانش را در مراحل ابتدایی با معنای امروزین آن متفاوت دانسته و بیان می‏دارد که علم در آغاز با جادو، خرافه، اخترگویی و دین همراه بوده است. سروش (۱۳۷۹) معتقد به کاربرد دو معنای مختلف برای علم در زبان فارسی و عربی است. معنای اصلی و نخستین علم، دانستن در برابر ندانستن است. در این معنا، همه دانستنی‏ها صرف نظر از نوع آنها علم نامیده می‏شود و عالم به کسی گفته می‏شود که جاهل نباشد. علم در معنای دوم به دانستنی‏هایی گفته می‏شود که تجربه مستقیم حسی در داوری یا گردآوری آنها دخالت داشته باشد که در این مفهوم علم در برابر همه دانستنی‏هایی قرار می‏گیرد که قابل آزمون نیستند. تولد علم به معنی مطلق آگاهی (معنای اول)، هم‏آغاز با تولد بشر است و رشد آن به معنای دوم، از آغاز دوره رنسانس به بعد است. کلمه science در انگلیسی و فرانسه معادل معنای دوم علم می‏باشد.

برونوفسکی[۱] (۱۳۶۸) علم به صورتی که ما آن را می‏شناسیم مخلوق سیصد سال گذشته می‏داند. به عقیده او این علم در دنیایی ساخته شده است که در حدود سال ۱۶۶۰ هنگامی که اروپا خود را از کابوس طولانی جنگ‏های مذهبی رها می‏ساخت و زندگی خود را بر مبنای تجارت و صنعت آغاز می‏کرد شکل نهایی گرفته است.

به عقیده ویلیام[۲] و هال[۳] (۱۳۶۳) مهم‏ترین دوره‏های پیشرفت علمی، دوره یونانیان اسکندرانی، دوره انقلاب علمی در سده هفدهم، دوره مادیگرایی در سده نوزدهم و دوره نوین می‏باشد. دوره نخست، با علم گذشته‏های دور، به ویژه علم مصری، بابلی و دوران نخستین یونان پیوند دارد. دوره دوّم، با مجموعه‏ای از جنبش‏های سیاسی، نظامی، اقتصادی و دینی به دوره نخست مربوط بوده است. دوره سوّم، علوم ریاضی پیشرفت چشم‏گیر داشته است. دوره چهارم، دوره پیشرفت‏ فنی و رشد سرسام‏آور علم  است.

 ۲- مروری بر روند تحوّل علم در ایران

اندیشه‏های علمی در ایران ریشه‏هایی بس کهن دارد. از حدود هزاره‏های سوّم پیش از میلاد در برخی از جوامع متمدّن واقع در جنوب غربی ایران مانند سومر، بابل و شوش فضای علمی وجود داشته و اندیشه‏ها و ابداعات چشم‏گیری در علوم ریاضی و ستاره‏شناسی و هندسه در حلقه‏های علمی متشکل از کاتبان معابد شکل گرفته است. عصر هخامنشی در ایران باستان یکی از اعصار پررونق ارتباط‏های فرهنگی میان ملّت‏ها بوده است و اعتلای سطح علمی هر جامعه مستلزم این دادوستدهای فرهنگی ‏بوده است. در دوره اشکانیان پایه‏های سنّت علمی در ایران گذاشته شد. عصر ساسانی از بسیاری جهات عصر باروری فرهنگی در ایران بود. آثار و شواهدی از فرهنگ و علم و هنر در عصر ساسانی آخرین دوره تاریخ ایران پیش از اسلام وجود دارد. سده اوّل و نیمه اوّل سده دوّم هجری عصر تعلیق و تعطیل حکمت در جهان اسلامی بود. نخستین ثمرات تمدن اسلام در نیمه دوّم سده دوّم هجری با سیلان اندیشه‏ها و نوشته‏ها و با ایجاد مراکز جدید در کنار مراکز فرهنگی قدیم آشکار شد. سده‏های سوّم و چهارم هجری در ممالک اسلامی آکنده از خردگرایی و علم‏طلبی بود و در سده پنج به اوج شکوفایی خود رسید. در نیمه دوّم سده پنجم هجری نخستین نشانه‏های افول حکمت در جهان اسلام به وجود آمد. از سده دوازدهم میلادی به بعد فرهنگ عقلی از شرق به غرب جریان یافت و این تغییر پس از سده‏های دوازدهم و سیزدهم با شتاب بیش‌تری همراه بود. قرن هفتم و هشتم و نهم هجری به دلیل یورش مغولان به ایران و یورش تیمور وضع علمی ایران دچار دگرگونی های فراوانی شد. دوره صفویّه دوره انحطاط و بلکه زوال علوم عقلی در ایران است (فرشاد، ۱۳۶۵).

دوران کوتاه حکومت‏های افشاریّه و زندیّه را، از نظر رشد علمی،  باید دنباله دوره صفویّه شمرد، البته با گذشت زمان بار دیگر فعالیّت‏های فکری و عقلی در میان جامعه ایرانی این دوره آغاز گردید. دوره قاجاریه نیز از نظر علمی بسیار فقیر بود، اما در نیمه دوّم قرن سیزدهم هجری موجبات رشد فکری و علمی این دوره به وجود آمد (شمیم، ۱۳۷۴).

وضعیّت علم و فن‏آوری در ایران و علل افول ایرانیان، قرن‏هاست که از دغدغه‏های مهم اندیشمندان و پژوهشگران و تعدادی از سیاستمداران ایران محسوب می‏شود. تحقیقاتی که در سال ۱۳۵۵ با دعوت از یک گروه فرانسوی برای شناخت مسائل تحقیقاتی و علمی انجام گردید و به طرح کانب مشهور شد در راستای تعیین علل افول علمی ایران بود (مضطرزاده، ۱۳۷۹). پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بررسی وضعیّت علم و فن‏آوری در کشور از طریق طرح‏های پژوهشی و مقاله‏های متعدّد پی‏گیری شده است.

بحث تولید علم نخستین بار در سال ۱۳۶۵ در دانشگاه تهران مطرح شد، اما در آن زمان مورد توجه جدّی قرار نگرفت و فقط خمیرمایه اوّلیه آن شکل گرفت. در سال ۱۳۷۲، این بحث به شکل جدّی‏تری مطرح و تعریف شد. در این سال، دانشگاه تهران اعلام کرد به نویسندگانی که مقالات آنها در مجلات بین‏المللی معتبر چاپ شود جوایز ارزنده‏ای اهداء خواهد کرد و این نخستین گام برای اقدام جدّی در زمینه تولید علم بود. از سال ۱۳۷۹ به بعد تولید علم در حوزه پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مطرح شد (موسوی موحدی، کیانی بختیاری و چمنی، ۱۳۸۳). امروزه واژه تولید علم در ادبیات کشور جایگاه ویژه‏ای پیدا کرده است و در مستندات علمی و برنامه‏های توسعه و سند چشم‏انداز، هدف ارتقای تولید علم و احراز جایگاه نخست علمی قرار داده شده است (سبحانی‏نژاد و افشار، ۱۳۸۸).

۳- استفاده از روش‏های کمّی در حوزه کتابداری و اطلاع‏رسانی

در دهه‏های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، به دنبال افزایش حجم تولید اطلاعات علمی در حوزه‏های مختلف علمی، تعریف علم به گونه‏ای متفاوت از آنچه مورد نظر بود، متجلّی گشت. صاحب‏نظران این دوره، علم را به معنای کمّیت‏های قابل سنجش و قابل بازآفرینی تعریف کردند، و هر آنچه را که یافته‏هایش قابل تکرار و سنجش  مجدّد باشد علم خواندند. به این ترتیب کیفیّت‏ها باید به کمّیت تبدیل می‏شد و ارزش کیفیّت‏ها با قیاس کمّی محاسبه می‏گردید. با کاربرد روش‏های آماری و ریاضی در مباحث علمی، مباحث جدیدی با نام‏های نوین پدید آمد که نام آنها ترکیبی از پسوند “سنجی”[۴] و اسامی حوزه‏های شناخته شده علمی بود. حوزه‏های علمی مانند روان‏شناسی، اقتصاد، جامعه‏شناسی و … به صورت روان‏سنجی، اقتصادسنجی، جامعه‏سنجی و … درآمدند ( امیرحسینی، ۱۳۷۱).

دانشمندان حوزه کتابداری و اطلاع‏رسانی نیز همانند علمای سایر حوزه‏ها، تلاش کردند تا سنجش و اندازه‏گیری را به عنوان یکی از معیارهای علمی به این حوزه وارد نمایند. با به کارگیری روش‏های کمّی، حوزه‏های جدیدی مانند کتاب‏سنجی[۵]، کتابخانه‏سنجی[۶]، علم‏سنجی[۷]، اطلاع‏سنجی[۸] و وب‏سنجی[۹] در حیطه کتابداری و اطلاع‏رسانی  وارد شده است که همگی مبتنی بر ارزیابی کمّی از فرآیند تولید، اشاعه و مصرف اطلاعات هستند.

۳-۱- کتاب‏سنجی

کتاب‏سنجی از جمله روش‏های کمّی است که به تجزیه و تحلیل داده‏ها در سطوح وسیع می‏پردازد. این واژه نخستین بار توسط پریچاد[۱۰] در سال ۱۹۶۹ به کار برده شد. پریچاد (۱۹۶۹) کتاب‏سنجی را کاربرد ریاضیّات و روش‏های آماری در بررسی و استفاده از کتاب‏ها و سایر وسایل ارتباطی تعریف می‌کند. کتاب‏سنجی مقایسه کشورها، مؤسسات، دانشگاه‏ها، دانشکده‏ها و غیره را بر اساس میزان تولید و تأثیر انتشارات علمی آنها امکان‏پذیر می‏سازد.

۳-۲- کتابخانه‏سنجی

سن گوپتا (۱۳۷۲) کتابخانه ‏سنجی را روش تجزیه و تحلیل کمّی کلیه امور و فعالیّت‏های کتابخانه‏ ای و موارد آن، از طریق کاربرد روش‏های آماری و ریاضی به منظور جست‏وجوی راه‏حل‏های مشکلات تعریف می‏کند. او هدف اصلی بررسی‏های کتابخانه‏سنجی را، کمک به نسل جوان و انتقال دانش جدید به آنها، از طریق ایجاد کتابخانه‏هایی می‏داند که بر اساس نیاز مراجعان آنها، مجموعه‏سازی می‏شود.

۳-۳- اطلاع‏سنجی

تیگ-ساتکلیف[۱۱] (۱۹۹۲)  اطلاع‌سنجی را مطالعه جنبه‌های کمّی اطلاعات در هر شکلی؛ نه فقط پیشینه‌ها و کتاب‌شناسی‌ها، و در هر گروه اجتماعی؛ نه فقط دانشمندان، تعریف می‌کند. حوزه‏های مورد پژوهش در مطالعات اطلاع‏سنجی عبارتند از: ۱٫ قوانین کلاسیک ۲٫ تحلیل‏های استنادی ۳٫ شاخص‏های علمی ۴٫ رشد و کهنگی اطلاعات ۵٫ کاربرد منابع اطلاعاتی (علیجانی و کرمی، ۱۳۸۷).

[۱]  Bronowski

[۲]  William

[۳]  Hull

[۴]  Metrics

[۵]  Bibliometrics

[۶]  Librametrics

[۷]  Scientometrics

[۸]   Informetrics

[۹]  Webometrics

[۱۰]  Pritchard

[۱۱]  Tague-Sutcliffe

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.