پیشینه تحقیق مفهوم، مبانی و لوازم آزادی اطلاعات دارای ۷۷ صفحه می باشد   فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

مفهوم، مبانی و لوازم آزادی اطلاعات    ۲
مقدمه    ۴
۲-۱- مفهوم آزادی اطلاعات و نسبت آن با سایر آزادی ها:    ۵
۲-۱-۱- تعریف و مفهوم آزادی اطلاعات    ۵
۲-۱-۲- آزادی اطلاعات و نسبت آن با سایر آزادی ها    ۶
۲-۲- تاریخچه‌ی آزادی اطلاعات    ۱۰
۲-۳- لوازم تحقق آزادی اطلاعات     ۱۴
۲-۴- مبانی آزادی اطلاعات    ۲۰
۲-۴-۱- مبنای سیاسی و حق تعیین سرنوشت    ۲۱
۲-۴-۵ – مبانی اجتماعی    ۲۷
۲-۴-۶-مبنای اقتصادی    ۲۸
۲-۴-۷-مبنای فرهنگی    ۲۹
۲-۴- ۸-مبنای فقهی آزادی اطلاعات    ۳۰
۲-۵- منابع حقوقی آزادی اطلاعات    ۴۵
۲-۵-۱- جایگاه جهانی آزادی اطلاعات    ۴۶
۲-۵-۲- جایگاه منطقه ایی آزادی اطلاعات    ۴۸
۲-۶- استثنائات وارد بر آزادی اطلاعات    ۵۲
۲-۶-۱- اطلاعات ناقص، ناکافی و غیرمهم    ۵۴
۲-۶-۲-امنیت ملی    ۵۵
۲-۶-۳-حریم خصوصی    ۵۸
۲-۶-۴- رعایت حقوق ناشی از مالکیت فکری    ۶۱
۲-۶-۵- مخل به مبانی اسلام    ۶۳
۲-۶-۶- مصالح و حقوق عمومی    ۶۴
منابع و مآخذ    ۶۸

منابع

جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ بیست وبنجم، گنج دانش، تهران، ۱۳۹۲ ش.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر، روش تحقیق در علم حقوق، چاپ اول، گنج دانش، تهران، ۱۳۸۲ ش.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد اول، گنج دانش، تهران، ۱۳۸۱ش.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط درترمینولوژی حقوق، جلد سوم، چاپ دوم، گنج دانش، تهران، ۱۳۹۰ش

صناعی، محمود، آزادی فرد ودولت و قدرت، انتشارات هرمس، چاپ پنجم، ۱۳۸۴ ش، به نقل از هدایت الله فلسفی، حق صلح و منزلت انسانی، مجله حقوقی، دفتر خدمات حقوقی بین الملل ایران، شماره ۲۶-۲۷٫

طباطبائی مؤتمنی، منوچهر، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۰ش.

عباسی، لاهیجی، بیژن، مبانی حقوق اساسی، چاپ دوم، جنگل، تهران، ۱۳۸۹ ش.

عمیدزنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، چاپ چهارم، ج ۲، انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۴۲۱ ق.

عمیدزنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، چاپ سوم، ج۳، امیرکبیر، تهران، ۱۴۲۱ق.

پلومان، ادوارد، حقوق بین الملل ارتباطات و اطلاعات، مجموعه‌ای از اسناد مهم، بهمن آقایی،، چاپ دوم، گنج دانش، تهران، ۱۳۸۶ ش.

کاتوزیان، ناصر، مسئولیت مدنی، دو جلد، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۹۰ ش.

کاتوزیان، ناصر و همکاران، آزادی اندیشه و بیان،، چاپ اول، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، بهار ۱۳۸۲ش.

ـــــــــــــ، مبانی حقوق عمومی، چاپ چهارم، میزان، تهران، ۱۳۹۰ش.

ـــــــــــــ، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ هشتادوچهارم، سهامی انتشار، تهران، ۱۳۹۲ش.

ــــــــــــ، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، سهامی انتشار، تهران، ۱۳۹۲

مقدمه

امروزه حق دسترسی به اسناد و اطلاعات دولتی اهمیت روزافزونی یافته است. دلایل مختلفی برای اقبال کشورها به این مسئله وجود دارد که بعضاً عبارتند از: مبارزه با فساد، گسترش مشارکت شهروندان، بهبود کیفیت خدمات عمومی و ارتقای سطح زندگی افراد با آگاهی از اطلاعات کاربردی. حق دسترسی به اسناد و اطلاعات دولتی پشتوانه تئوریک عمیق نیز دارد و در حقوق بنیادین بشر از جمله حق آزادی بیان و حق تعیین سرنوشت ریشه دارد و از توابع اصل شفافیت نیز می‌باشد.

قبل از هر چیز باید مفهوم اصل آزادی اطلاعات و نسبت آن با سایر آزادی‌ها را مورد بررسی قرار بدهیم. در این فصل، نگارنده می‌کوشد تاریخچه، مفهوم، مبانی، منابع و استثنائات آزادی اطلاعات را مورد کنکاش قرار دهد.

توجه به موارد مزبور باعث روشن تر شدن مباحث کلیدی آزادی اطلاعات خواهد شد.

مطالعات مختلف، تحقیقات رسمی و همچنین اسناد مختلف دولتی در نقاط مختلف جهان نشان دهنده‌ی این است که اطلاعات مهم ترین ذخیره منبع قرن بیست و یکم محسوب می‌شود. امروزه آزادی اطلاعات به قوانین اساسی و عادی بسیاری از کشورهای دنیا رسوخ کرده و این حق را به عنوان حقوق مسلم ملت‌ها قلمداد می‌کنند.

آزادی اطلاعات به دلیل آنکه آثار و فواید بسیار مثبت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، حقوقی و فرهنگی به دنبال دارد ناگزیر باید مورد شناسایی و حمایت قرار گیرد. با وجود این آثار، فواید مذکور به بار نمی‌آید مگر آنکه لوازم و مقتضیات آزادی مذکور نیز مورد شناسایی قرار گیرد. تحقق آزادی اطلاعات مستلزم زیرساخت‌های مختلف نرم افزاری و سخت افزاری است که این زیرساخت‌ها به صرف تصویب قانون ایجاد نمی‌شوند. توجه به آزادی بیان، حق تعیین سرنوشت و اصل شفافیت و… به عنوان مبانی آزادی اطلاعات و حق دسترسی شهروندان به اسناد دولتی باعث افزایش کارآمدی این حق می‌شود. یکی از مباحث مهم در این فصل، توجه به استثنائات آزدی اطلاعات است که نشان از توجه به این مسئله است. شکی نیست، آزادی مطلق باعث ضرر به حریم خصوصی، منافع ملی و عمومی جامعه و همچنین امنیت ملی و عمومی می‌شود. نگارنده در این فصل، این استثنائات و محدودیت‌ها را مورد توجه قرار داده است.

۲-۱- مفهوم آزادی اطلاعات و نسبت آن با سایر آزادی ها:

هر چند در مقدمه‌ی این پژوهش مطالبی در باب شناخت و تبیین مفهوم آزادی اطلاعات بیان شد، لیکن درک و شناخت بهتر، نیازمند آن است تا آزادی اطلاعات و ارتباط آن با سایر آزادی‌ها به صورتی مفصل تر و عمیق تر، واکاویده شود.

۲-۱-۱- تعریف و مفهوم آزادی اطلاعات

آزادی اطلاعات اصطلاحی است که نخستین بار در ایالات متحده آمریکا به کار رفته و در مورد محتوای خود نیز تا اندازه‌ای گمراه کننده است. شاید تصور شود که منظور از آن، آزادی همه‌ی انواع اطلاعات است؛ امّا این تصور درست نیست، منظور از آزادی اطلاعات، آزادی دسترسی افراد و جامعه به اطلاعات موجود در مؤسسات عمومی و برخی مؤسسات غیر عمومی است. [۱]

آزادی اطلاعات و مؤلفه‌ی آن«حق دسترسی به اطلاعات» در معنای توانایی شهروندان در دسترسی به اطلاعات که در اختیار حکومت است، در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است. [۲]

با بررسی اسناد بین المللی و دکترین حقوقی، می‌توان دو دیدگاه متمایز را در خصوص مفهوم اصل آزادی اطلاعات، مشاهده نمود:

الف- تعریف موسّع: بنابراین، اصل آزادی اطلاعات، عبارت است از جریان عاری از محدودیتِ داده‌ها در سطح جامعه؛ به گونه‌ایی که تحصیل، انتقال و انتشار آن‌ها به صورت آزادانه، صورت پذیرد که در این صورت، آزادی اطلاعات و حق بر اطلاعات، عبارت از حق افراد و در کسب هرگونه اطلاعات و انتقال و انتشار آزادانه در هر مکانی خواهد بود. قطعنامه شماره (۱) ۵۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مصوب سال۱۹۴۶میلادی به عنوان نخستین سند بین المللی در عرصه‌ی آزادی اطلاعات، با چنین رویکردی این اصل را متضمن حق جمع آوری، انتقال و انتشار اخبار در هر مکانی دانسته است. [۳]

ب) تعریف مضیق: با گذشت زمان، جامعه‌ی بین الملل، ضمن تحدید دامنه‌ی مفهوم آزادی اطلاعات، آن را منحصر بر آزادی شهروندان در دسترسی به اطلاعات نگهداری شده توسط مؤسسات دولتی نموده است که در این رهیافت آزادی اطلاعات اوّلاً: تنها شامل آزادی در تحصیل اطلاعات بوده و منصرف از مواردی نظیر انتقال و انتشار آن‌ها می‌باشد و ثانیاً؛ فقط اطلاعاتی در این چارچوب مطمح نظر قرار می‌گیرد که در اختیار مؤسسات وابسته به حکومت بوده و یا کارکردِ عمومی دارند. در کنوانسیون دسترسی به مدارک رسمی که در سال ۲۰۰۹میلادی در«ترومسو» نروژ، توسط شورای اروپا تهیه شد، این نهاد در معنای دسترسی به مدارک نگهداری شده نزد مقامات دولتی، منحصر شد. [۴]

لذا بر مبنای تعریف کنونی که مورد وفاق متخصصان عرصه‌ی آزادی اطلاعات نیز واقع شده، می‌توان حق بر اطلاعات را به معنای حق اعتباری دسترسی اشخاص به اطلاعاتی که در اختیار نهادهای دولتی باشد، تعریف نمود. [۵]

بنابراین منظور از آزادی اطلاعات، آزادی دسترسی عموم شهروندان به اطلاعات موجود در مؤسسات عمومی، برخی مؤسسات خصوصی (غیر عمومی)و فعالیت بدنه‌ی حکومت درباره اعمال حاکمیت و در عرصه‌ی بین المللی و ملی است.

۲-۱-۲- آزادی اطلاعات و نسبت آن با سایر آزادی ها

یکی از مباحث مرتبط با حق دسترسی به اطلاعات و آزادی اطلاعات، حق آزادی بیان است. آزادی بیان سرچشمه‌ی اساسی حق دسترسی به اطلاعات به شمار می‌رود. [۶]

در مقابل«آزادی اطلاعات نه تنها جزء لاینفک آزادی بیان شمرده می‌شود، در عین حال کامل کننده‌ی آن است، چرا که ویژگی‌های شفافیت و پاسخ پذیری حکومت را که بنیان‌های تحقق حکومت‌های مردم سالاری هستند، تداوم می‌بخشند و امکان بقای آزادی بیان را فراهم می‌سازند. [۷]

معمولاً از حق دسترسی به اطلاعات موجود در مؤسسات حکومتی به عنوان یکی از لوازم اصلی آزادی بیان یاد می‌شود. [۸]

زیرا مهم ترین تدبیر حقوقی جهت تهیه‌ی اطلاعات لازم و دقیق برای اعمال آزادی مذکور به شمار می‌رود. [۹] به همین جهت برخی نگاشته اند:«اطلاعات، اکسیژن دموکراسی است، اگر مردم ندانند که در جامعه‌ی آن‌ها چه اتفاقی می‌افتد و اگر اعمال حاکمان آن‌ها از مردم مخفی بماند، چگونه خواهند توانست سهم مهمی در اداره‌ی امور داشته باشند. [۱۰]

امروزه آزادی و حق دسترسی به اطلاعات جزء حقوقی است که به تحقق مفهوم شهروندی که یکی از موضوعات اصلی در گفتمان دموکراسی مشارکتی است، کمک می‌کند. به واقع هر اندازه بر کمیّت و کیفیت اطلاعات قابل دسترسی شهروندان افزوده شود، به همان اندازه دموکراسی فراگیرتر و مشارکت بیش تر می‌شود. [۱۱]

آزادی بیان از دیرباز مورد توجه مردم و اندیشمندان بوده و طرح و حمایت از آن محدود به یک منطقه‌ی جغرافیایی و یا یک دوره زمانی خاص نبوده است. چنان که در سخنان حکمای یونان باستان و همچنین بزرگان دین اسلام نیز ضمن تکلیف به امر معروف ونهی از منکر، مردم را تشویق به بیان آزادانه انتقادات و نظراتشان نسبت به حکومت می‌کرده اند و به عنوان مثال، امام علی (ع)فرموده اند:«بر من گمان مبرید که اگر حرف حقی بگوئید، پذیرفتنش بر من سنگین و دشوار است و خیال نکنید که من می‌خواهم که بزرگم شمارید؛ چه، آن کسی که شنیدن سخن حق و یا نمایاندن عدل بر او سنگین آید، اجرای حق عدل بر وی سنگین تر می‌نماید» [۱۲]

و این تکالیف و تشویقات، همگی مستلزم وجود آزادی بیان است. این آزادی را یکی از آزادی‌های بنیادین بشر دانسته اند و گفته شده که«آزادی اطلاعات (و آزادی بیان)یکی از حقوق بنیادین بشر و زیر بنای همه‌ی آزادی هایی است که ملل متحد نسبت به آن اهتمام می‌ورزد. [۱۳]

با تتبع و کاوش در لابه‌لای نصوص و ادله دین و نیز سخنان و سیره‌ی عملی پیشوایان با شواهد بی شماری می‌توان اهمیت آزادی بیان را اثبات نمود. در ذیل ازباب مشت نمونه خروار به نمونه‌هایی اشاره می‌کنیم:

الف)در قرآن

۱- آیاتی که بر مشورت و نظرخواهی از دیگران تاکید می‌کند (آل عمران/۱۵۹، شورا/‌۳۸)

«اهمیت مشورت تا آن‌جاست که خداوند پیامبر خود را با وجود عصمت و اتصال به منبع وحی فرمان داده است که با اصحاب خویش مشورت کرده و آرای آنان را به دست آورد.

شگفتی ما از این دستور قرآنی آنگاه فزونی می‌گیرد که در آن اعصار، عموم مردم هیچ‌گونه جایگاه سیاسی نداشتند که آنان را در امور، مشارکت و مداخله دهد. حکام در نظر اکثریت مردم از قداست ذاتی تا بدان حد که ایشان را به خدایان نزدیک و تسلیم بی‌چون و چرا در برابر حکام را موجب گردد، برخوردار بودند. مسلمانان نیز نسبت به پیامبر خدا خاضع بودند و مشارکت دادن خویش را در حکومت انتظار نداشتند، در چنین زمینه‌ای قرآن کریم مشورت رسول اکرم با مسلمانان و نظرخواهی از ایشان را توصیه می‌کند». [۱۴]

امام خمینی (ره)در دعوتی عام به نقد و انتقاد و طرح آرای گوناگون می‌فرماید:

«فرض کنید یک نفر می‌رود و مسائل خودش را می‌گوید، انتقاد هم دارد، ‌انتقادات آزاد است… آن که انتقاد می‌کند… با نظر صحیح انتقاد بکند، با این که جواب می‌دهد هم اگر با نظر صحیح و بدون این که غضب در آن راه داشته باشد جواب بدهد، آن وقت منطق در مقابل منطق است» [۱]

۲- آیاتی که از کتمان حق نهی می‌کنند. [۲]

۳- آیاتی که بحث و مناظره و جدال نیک را تشویق می‌کنند. [۳]

ب)درسنت

۱- پیامبر اکرم (ص)فرمود:«حقیقت دین، نصیحت نسبت به حاکمان و عموم مسلمین است» [۴] این فرموده به روشنی لزوم خیرخواهی و نیک‌اندیشی همه‌ی آحاد مسلمین نسبت به دیگران و نیز بالملازمه، استبقال پیشوایان و رهبران را از ارائه نظرات انتقادی توصیه می‌کند. همین توصیه و نظایر آن موجب گردیده که در متون روایی ما بابی تحت عنوان«النصیحه الائمه المسلمین» منعقد می‌گردد. [۵]

۲- رسول گرامی اکرم (ص)آگاهان امت را به اظهار نظر در مسائل مختلف و جلوگیری از نارواها توصیه کرده و می‌فرماید:«آن‌گاه که بدعت‌ها در امت من آشکار گردید برشخص داناست که دانش خود را اظهار نماید». [۶]

[۱]. خمینی، روح الله، صحیفه نور، ج۱۴، ص ۳۶۵ – ۳۶۶٫

[۲]. مثل بقره/۴۲

[۳]. مثل نحل/ ۱۲۵/، عنکبوت/ ۴۶

[۴]. ابن اثیر، نهایه، ج۵، ص۶۳٫

[۵]. فخار طوسی، جواد، ‌امام خمینی و رسانه‌های گروهی، ص۲۱٫

[۶]. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۵۴٫

[۱]. انصاری، باقر، آزادی اطلاعات، ص۲۵٫

[۲]. نمک دوست تهرانی، حسن، آزادی اطلاعات و حق دسترسی، بنیان دموکراسی، مجله مجلس، ۱۳۸۵ش، شماره۸، ص۶۴٫

[۳]. calling of an International confrence on freedom of Information (Resolutions Adopted by The General Assembly During Its first Session، No، ۵۹ (۱) ، Retri July22، ۲۰۱۲، from، http//daceess- adds- ny- Un. Orgl

[۴]. council of Europe convention on Access to official Documents ,No,205,Ret may 3 2014,from: http: www. conventions,coe. int/treaty/commun/cherchsig. asp?Nt=2058cm=8Df=3/05/2014d=ENG

[۵]. Right to information,Birkinshaw,Patrick;freedom of information (The Law,the practice and The Ideal) ,Cambridge university press,fourth Edition (2014)

[۶]. ویژه، محمد رضا، حق دسترسی به اطلاعات محیط زیست، فصلنامه محیط، ۱۳۸۵ش، شماره ۴، ص۷۸٫

[۷]. نمک دوست تهرانی، حسن، حق دسترسی آزادانه به اطلاعات و دموکرا سی، فصلنامه رسانه، ۱۳۸۳ش، ش۵۹، ص۳۱٫

[۸]. انصاری، باقر، حقوق ارتباط جمعی، ص۳۲٫

[۹].. انصاری، باقر، آزادی اطلاعات، پیشین، ص۲۷٫

[۱۰]. مندل، تابی، حق مردم بر دانستن: ترجمه‌ی باقر انصاری، ماهنامه اطلاع رسانی حقوقی، ۱۳۸۳ش، شماره ۱، ص۳۴٫

[۱۱]. نمک دوست تهرانی، حسن، آزادی اطلاعات و حق دسترسی، پیشین، ص۶۳

[۱۲]. محمدی ری شهری، محمد، سیاست نامه امام علی (ع) ، ترجمه مهدی مهریزی، ص۴۶٫

[۱۳]. هاشمی، سید محمد، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، ص۳۵۰٫

[۱۴]. منتظری، حسینعلی، دراسات فی‌ ولایه الفقیه، ج۲، ص۳۳٫

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.