پیشینه تحقیق مفهوم، مبانی و شرایط توبه در فقه اسلامی دارای ۵۶ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.
فهرست مطالب
مقدمه ۵
مبحث اول:تبیین مفهوم توبه، ماهیت و اقسام آن ۶
گفتار اول:تعریف توبه ۶
بند اول ) مفهوم لغوی ۷
بند دوم ) مفهوم اصطلاحی ۷
گفتار دوم:توبه در فقه اسلا می ۱۰
بند اول: توبه باطنی ۱۰
بند دوم: توبه حکمی ۱۳
گفتار چهارم:احکام توبه ۱۴
بند اول ) وجوب ۱۴
بند دوم ) فوریت ۱۶
بند سوم ) عمومیت ۱۷
بند چهارم )مراتب ۱۸
مبحث دوم: توبه در منابع فقهی ۱۹
گفتار اول: توبه در کتاب ۱۹
بند اول ) اهمیت توبه ۱۹
بند دوم ) ابعاد مختلف توبه ۲۰
بند سوم ) پذیرش توبه ۲۱
بند چهارم ) احراز توبه ۲۵
گفتار دوم: توبه در سنت ۲۵
بند اول )ابعاد مختلف توبه از دیدگاه معصومین (ع): ۲۶
بند دوم ) مصادیقی از توبه ۲۹
گفتار سوم: توبه از نظر اجماع ۳۲
گفتار چهارم: توبه از منظر عقل ۳۵
مبحث سوم: شرایط توبه و زمان پذیرش آن ۳۷
گفتار اول: ارکان و شرایط توبه ۳۷
گفتار دوم: شرایط توبه نسبت به جرا ئم ۴۲
بند اول: حق ا لله ۴۲
بند دوم: حق الناس ۴۳
بند سوم: حق جامعه ۴۳
گفتار سوم: زمان پذیرش توبه ۴۳
بند اول: دیدگاههای فقهای امامیه ۴۴
الف: توبه قبل از دستگیری و اثبات جرم ۴۴
ب: توبه بعد از ا قرا ر به جرم ۴۵
ج: توبه بعد از اثبات جرم با قیام بینه ۴۶
بند دوم: دیدگاههای فقهای اهل سنت ۴۸
الف:قائلین به سقوط مجازات: ۴۸
ب: نظریه عدم سقوط مجازات: ۴۹
بند سوم: اثبات جرم از طریق علم قاضی ۵۰
فهرست منابع ۵۲
منابع
– ارزقی،ابوالولید،اخبار مکه،ترجمه،محمود مهدوی دامغانی،انتشارات اطلاعات،۱۳۶۸
– ابن قدام مقدسی،ابو محمد،توبه کنندگان،ترجمه محمود مهدوی دامغانی،انتشارات اطلاعات،چاپ دوم،بی تا
– قریشی،سید علی اکبر،قاموس قرآن،ج ۱،بی نا،۱۳۵۲
– طباطبایی،سید محمد حسین تفسیر المیزان،ج۴، چاپ دوم،۱۳۶۴
– طباطبایی،سید محمد حسین تفسیر المیزان،ج ۷،موسسه دارالعلم قم،بی تا
– طوسی،نصیر الدین محمد،کشف المراد شرح تجرید الاعتقاد،مترجم ابوالحسن شعرانمی،بی تا، بی تا
– لنگروی،محمد جعفر،مبسوط در ترمینولوژی حقوق،ج ۲،چاپ اول،۱۳۷۸
– مختاری مازندرانی،محمد حسین،فرهنگ اطلاعات فقهی،ناشر انجمن قلم ایران،۱۳۷۷
– مطهری،مرتضی،گفتارهای معنوی،انتشارات صدرا،چاپ سوم،۱۳۶۴
– جعفری،محمد حسین،توبه زیباترین پوزش،نشر فائز،چاپ دهم،۱۳۷۸
– سجادی سید جعفر،فرهنگ ومعارف اسلامی،ج ۱،نشر مؤلفان و مترجمان،چاپ ۲،۱۳۶۶
– کلینی،ابوجعفر،محمد بن یعقوب اسحاق،اصول کافی،ج ۴ مترجم،سید هاشم رسولی،دفتر نشر فرهنگ اهل بیت فرهنگ اهل بیت (ع) بی تا
– دستغیب شیرازی،سید عبدالحسین،توبه،دفتر نشر جعفری چاپ اول،۱۳۶۲
– دستغیب شیرازی،سیدعبدالحسین،گناهان کبیره،ج۳ انتشارات مرصاد،۱۳۴۸
– دهخدا،علی اکبر،لغت نامه،تهران،سیروس ۱۳۷۷
– کارگر،رحیم،بازگشت از بیراهه،نشر واریان،قم،۱۳۷۸
مقدمه
واقعیت این است که آفرینش تمامی‌موجودات بر اساس حکمت صورت گرفته هیچ موجودی عبث وبیهوده آفریده نشده است.
هنگامی‌که خداوند اراده فرمود انسان را بیافریند فرشتگان اعتراض نموده وعرضه داشتند:آیا کسی را درزمین قرار می‌دهی که فساد وخونریزی کند؟وحال آنکه ما تورا می‌ستائیم ونیکو یاد می‌کنیم. خداوند فرمود:من چیزی را می‌دانم که شما نمی‌دانید.[۱]
روایت شده که بعد از این اعتراض،فرشتگان چهار هزار سال بر گرد عرش طواف می‌کردند واز اعتراض خود به درگاه خداوند پوزش می‌خواستند.[۲]
در واقع میتوان از این فرشتگان بعنوان اولین کسانی یاد نمود که ازخطای خویش(اعتراض به خلقت آدم)از درگاه خداوند پوزش طلبیده و توبه نموده اند.
با این وجود پس ازخلقت انسان،آدم باتفاق همسرش حوا در اعلی درجات بهشت جای گرفتند.اما دیری نپاییدکه بر اثر وسوسه ابلیس وخوردن ازدرخت منهیه،دستور خروج آنها از بهشت صادر گردید.
در همین راستا ابن سماک از عمربن ذر،از مجاهد([۳])چنین نقل می‌کند:
«چون آدم از آن درخت بخورد همه ی زیورهای بهشت بر او فرو ریخت وجز تاج ودستاری مرصع چیزی بر او باقی نمانده وباهربرگی از برگهای بهشت که خودرا می‌پوشانداز او فرو می‌ریخت. آدم (ع) گریان به حوا نگریست وگفت:برای بیرون شدن ازپناه همسایگی خداوند آماده شو که این آغاز نافرخندگی سرپیچی از فرمان است،حوا گفت: ای آدم هرگز گمان نمیکردم که کسی نسبت به خدای سوگند دروغ خورد،واین بدان سبب بود که ابلیس درباره خوردن از آن درخت برای آن دو سوگند خورده بود.
آدم ازآزرم پرودگار جهانیان همچنان دربهشت گریزان بود،ناگاه درختی با یکی از شاخه های خود اورا فروگرفت وآدم پنداشت درباره عقوبت اوشتاب شده است،سر فروافکندوهمی‌العفو-العفو می‌گفت،حق عزوجل فرمود:
ای آدم آیا ازمن می‌گریزی؟عرضه داشت نه ای سرور من که ازآزرم توست.
خدای عزوجل به دو فرشته امر فرمودکه آدم وحوا ازجوار من بیرون کنید که آن دو ازفرمان من سرپیچی کرده اند،جبرئیل تاج راسر او برداشت ومیکائیل دستار راازجبین آدم گرفت.
چون آدم ازملکوت قدس به خانه گرسنگی ودرماندگی فرو افتاد صد سال سر بر زانوی غم نهاد و بر خطای خویش چندان گریست که از اشکهای او گیاه برزمین رویید واشک او بر گودالها روان گردید.
پس از این ماجرا،آدم به فکر جبران خطای خویش افتاد وازصمیم قلب متوجه پروردگار خود شد.از طرفی لطف خداوند نیز شامل حال او گردید به طوری که کلماتی رابوی آموخت که از آن تحت عنوان توبه یاد شده است.([۴])
قرآن کریم به این مسئله تصریح نموده میفرماید:
«سپس آدم ازپروردگار خود کلماتی دریافت داشت (وباآنها توبه کرد)و خداوند توبه اورا پذیرفت، خداوند تواب ورحیم است.»[۵]
باتوجه به مطالب فوق میتوان نتیجه گرفت که پیشینه «توبه»به توبه فرشتگانی که به خلقت آدم معترض بودند ونیز به توبه حضرت آدم که بلحاظ لغو دستور خداوند وخوردن از درخت منهیه اتفاق افتاد بر می‌گردد.
بنابراین مطالب این فصل دردو بحث زیر ارائه میشود:
در مبحث اول ابتدا به تعریف مفهوم توبه ازنظرلغوی واصطلاحی پرداخته.سپس احکام توبه راکه شامل وجوب،فوریت،عمومیت ومراتب آن می‌باشد را مطرح ودرآخر هم به بررسی ارکان وشرایط توبه می‌پردازیم.
در مبحث دوم، نخست توبه درقرآن رامطرح ودر رابطه با اهمیت،ابعاد،پذیرش واحراز آن به بحث وبررسی پرداخته،سپس توبه درسنت رابیان نموده ودرپایان هم به مصادیقی از توبه کنندگان اشاره می‌نمائیم.
مبحث اول:تبیین مفهوم توبه، ماهیت و اقسام آن
گفتار اول:تعریف توبه
دراین گفتار ابتدا مفهوم توبه رادر لغت مورد بررسی قرار می‌دهیم،سپس مفهوم اصطلاحی آن ذکر خواهد شد.
بند اول ) مفهوم لغوی
«توبه در لغت بازگشتن از گناه ودرشرع بازگشتن از افعال مذموم است به افعال نیک.»([۶])
در مفردات راغب می‌خوانیم:
«التوبهَ ترک من الذ نب علی اجمل الوجوه » یعنی توبه ترک گناه است به زیباترین شکل.([۷])
«توبه بر حسب لغت به معنای رجوع است،بازگشتن ورجوع از چیزی است وروی آوردن به چیز کامل وعالی.»[۸]
درقاموس قرآن آمده است:
«توب،توبه،متاب همه به معنای رجوع وبرگشتن است.»[۹]
استاد دکتر محمدجعفر لنگرودی معنای لغوی توبه رابازگشت ذکر نموده است.[۱۰]
در لسان العرب توبه اینگونه تعریف شده است:
«التوبه ترک من الذنب و….»یعنی توبه عبارت از رجوع از گناه است.[۱۱]
چنانکه ملاحظه گردید در تمامی‌تعاریف مذکور مفهوم لغوی توبه با اندکی اختلاف، بازگشت ورجوع از گناه ومعاصی بیان شده است.
بند دوم ) مفهوم اصطلاحی
انسان مذنب وقتی از زشتی گناه ومعصیت آگاهی یافت ومتوجه شد که بین او وآفریدگارش فاصله افتاده،دچار نوعی پشیمانی وتألم شده به نحوی که از اندرون دچار تحول ودگرگونی می‌گردد. آتش این ندامت دردرون فرد ریشه گناهان راسوزانده وضمیری پاک وقلبی سرشار از عشق به مخلوق برای شخص به ارمغان می‌آورد.
درروایات زیادی پشیمانی از ارتکاب گناه توبه دانسته شده وآمده است که پشیمانی وندامت واقعی مانع از باز گشت شخص تائب به گناه میشود.
در واقع توبه حقیقی ندامت و پشیمانی را در پی دارد که مانع از تکرار اعمال مجرمانه سابق میشود.
حضرت علی (ع) در این باره میفرماید:«الندم عَلَی الذَنب یمنع عن معاودته یعنی،پشیمانی بر گناه مانع از بازگشت به گناه میشود و همچنین اقرار و حسن اعتراف را نیز توبه و اقرار به گناه را موجب بخشش و غفران دانسته اند.»[۱۲]
مرحوم استاد علامه طباطبایی در این باره میفرماید:
«توبه از بنده برگشت اوست به سوی پروردگارش با پشیمانی و بازگشت از سرپیچی،و از جانب خداوند نیز توفیق وی به توبه یا آمرزش گناه او.»[۱۳]
استاد شهید مطهری (ره)در این خصوص تعریف ساده وتعبیر زیبایی به کار برده،این محقق فرزانه در کتاب گفتارهای معنوی می‌نویسد:
پس توبه عبارتست ازیک نوع انقلاب درونی، نوعی قیام از ناحیه خود انسان علیه خود انسان، قیام و انقلاب قوای فرشته صفت انسان علیه قوای شیطان صفت،قیام مقامات عالی وجود انسان علیه مقامات دانی وجود او…..»[۱۴]
خواجه نصیرالدین طوسی(ره)در این مورد بیان میدارد:
«توبه آن است که از قبیح پشیمان شود بخاطر قبیح بودن آن واگر به غیر این نباشد توبه نیست.مثل آنکه برای سلامتی بدنی وحفظ آبرو ازنوشیدن مسکر پشیمان شود توبه نکرده است.»[۱۵]
درکتاب فرهنگ اصطلاحات فقهی،توبه بازگشت ازاعمال وکردار ناشایست قبلی وتصمیم جدی برترک آن تعریف شده است.[۱۶]
دراین راستا مرحوم فیض کاشانی میفرماید:
«حقیقت توبه مجموعه مرکبی است ازسه امر مرتب،بدین معنا که هر یک بد نبال دیگری قرار داشته وبه ترتیب حاصل شود.آن سه امر عبارتنداز:
«علم»و«حال»و«عمل».
یعنی اول لازم است انسان گناهکار،آگاه گردد وعلم ویقین قطعی پیدا کند که گناهان نسبت به روح و جان بشر همچون سموم هلاکت آوردند.وریشه سعادت وحیات جاودانه انسانی را می‌سوزانند وشقاوت بی پایان وهلاکت دایم ببار می‌آوردند.
به دنبال این آگاهی وتوجه «حال»پشیمانی در دل معصیت کار بوجود می‌آیدواورا سخت نگران وهراسان می‌سازد تا آنجا که احیانآ از تصور آن خطر عظیم بر خود می‌لرزد.
بدنبال این حال وحشت،تصمیم بر علاج ودفع بلا می‌گیرد وبا تلاش بسیار دست به«عمل» میزند،ودر مقام عمل نیز به سه زمان توجه پیدا می‌کند.
به زمان «حال» و«گذشته» و«آینده».
اما نسبت به زمان حال اقدام به خودداری از گناه می‌کند،نسبت به زمان آینده عزم جدی می‌کند که بازگشت به گناه را ترک کند ودر رابطه با گذشته آنچه را که فوت شده واز دست رفته جبران می‌کند.
بنابراین عبادات از دست رفته راقضاء کرده وحق الناس راچه مالی،چه جانی وچه آبرویی،درحد امکان تصفیه وجبران می‌کند ودرتأمین رضایت صاحبان حق می‌کوشد واگر چنانچه گناهی غیر از این دو قسم،بین خود وخدا دارد،از صمیم قلب طلب بخشش و استغفار کند واز خداوند می‌خواهد که او را مورد عفو و مغفرت قرار دهد.علم به منزله مقدمه توبه وعمل مانند میوه ومحصول آن است.»[۱۷]
از آنچه در مورد مفهوم لغوی واصطلاحی توبه بیان گردید چنین استنباط میشود که:
توبه یعنی بازگشت از اعمال وکردار بد گذشته واظهار ندامت وپشیمانی از آنها وتعهد قلبی وعملی مبنی بر عدم بازگشت وتکرار وسعی وتلاش در اصلاح وتذهیب نفس،که بروز وظهور این حالت در انسان را میتوان توفیقی از جانب خداوند دانست که نصیب فرد گنهکار شده ودر نهایت سبب قبول وپذیرش توبه وآمرزش گناهان وی می‌گردد.
گفتار دوم:توبه در فقه اسلا می
قرآن کریم در آیات متعدد، انسانها را به توبه تشویق می‌کند. خداوند توابین را مساوی با مطهرین قرار داده و میفرماید: « اِ نَّ ا للهَ یُحِبُّ التَّوا بِینَ وَ ا لمُتَطَهّرِ ینَ »[۱۸]
یکی از سوره های قرآن کریم به نام «توبه » نامگذاری شده است. واژه توبه و مشتقات آن،نود ودو بار و کلمه «استغفا ر» ومشتقات آن،چهل وپنج بار در قرآ ن کریم ذکر شده است. همچنین در روایات صادره از طرف معصومین علیهم السلام نیز به توبه و اثرات آن بسیار سفارش شده است.
از دیدگاه قرآ ن و روایات[۱۹]، توبه، چهره عمل را تغییر داده و گناهان را تبدیل به نیکی ها وحسنات می‌کند.
آ ثار توبه، نه تنها در بعد فردی، بلکه در بعد اجتماعی نیز قابل توجه است. توبه نه تنها شخص را اصلاح می‌کند، بلکه جامعه را در برا بر تکرار جرم و گناه از سوی توبه کار ایمن می‌کند.
توبه را میتوان از دیدگاه فقهی، با توجه به آثار آن، بر دو قسم تقسیم نمود:۱ – توبه باطنی، ۲ – توبه حکمی
[۱].سوره بقره،آیه ۳۰٫
.[۲]ارزقی،ابوالوالید،اخبار مکه.ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی،انتشارات اطلاعات،۱۳۶۸،ص۳۷٫
.[۳]ابن سما ک ابوالعباس محمد بن صبیح از زاهدان معروف قرن دوم هجری ودر گذشته به سال ۱۸۳هجری در کوفه است.احمدبن حنبل ازاوروایت کرده است.به الکنی والالقاب مرحوم محدث قمی،ص۳۰۵،ج۱،چاپ مراجعه فرمایید.
-عمربن ذر-از راویان وواعظان قرن دوم هجری وازسران مُرحبه است،به شماره۶۰۹۸میزان الاعتدل ذهبی ص۱۹۳،ج۳مراجعه فرمایید.
مجاهداز مفسران ومحدثان بسیار معروف که از اهل سنت مورد کمال وثوق است وبه سال۱۰۴در گذشته است.به شماره ۷۰۷۲ میزان الاعتدال مراجعه شود.
[۴]. ابن قدامه مقدسی-ابومحمد-توبه کنندگان-ترجمه وتوضیح دکتر محمود مهدوی دامغانی-انتشارات اطلاعات چاپ دوم ص۲۹٫
. [۵]سوره بقره آیه۳۷-فتلَقی ادم مِن رَبه کلمات فتاب علیه انه هو التواب الرحیم.
[۶]. دهخدا،علی اکبر،لغت نامه،تهران،سیروس ۱۳۳۷،
[۷]. قرآن،ناشر کتابفروشی مرتضوی،چاپخانه خورشید،۱۳۶۲،ص ۷۶راغب اصفهانی، ابولقاسم الحسین بن محمد،مفردات الفاظ
. [۸]سجادی-سیدجعفر،فرهنگ ومعارف اسلامی،جلد اول،شرکت مؤلفان ومترجمان،چاپ دوم،۱۳۶۶،ص۶۰۰٫
. [۹]قرشی،سید علی اکبر،قاموس قرآن،جلداول،۱۳۵۲،ص۲۸۹٫
. [۱۰]لنگرودی،محمدجعفر،مبسوط در ترمینولوژی حقوق،جلد دوم،چاپ اول،۱۳۷۸،ص۱۴۵۱،
. [۱۱]ابن منظور،محمدبن مکرم،لسان العرب،جلد دوم،بیروت،داراحیاء التراث العربی،۱۴۰۸،ص۶۱،
. [۱۲]نوری طبرسی،میرزا حسین،مستدرک الوسایل،ج۲،بیروت،مؤسسه آل البیت،احیاءالتراث،چاپ دوم،۱۴۰۸
[۱۳]. طباطبایی،سیدمحمدحسین(علامه)،تفسیرالمیزان،ج۴،چاپ دوم،۱۳۶۴،ص۳۷۹٫
. [۱۴]مطهری،مرتضی،گفتارهای معنوی،انتشارات صدرا،چاپ سوم،۱۳۶۴،ص۱۱۲٫
[۱۵]. طوسی،نصیرالدین محمد،کشف المراد شرح تجریدالاعتقاد،ترجمه،آیت الله حاج شیخ ابوالحسن شعرانی،ص۵۸۶٫
. [۱۶]مختاری مازندرانی،محمدحسین،فرهنگ اصطلاحات فقهی،ناشرانجمن قلم ایران،۱۳۷۷ص۵۲٫
.[۱۷]جعفری-محمد حسین، توبه زیباترین پوزش،نشر فائز،چاپ دهم،۱۳۷۸،ص۶۷٫
[۱۸] – سوره بقره – آیه ی ۲۲۲
[۱۹] – علا مه محمد باقر مجلسی، منبع پیشین.ج ۶، ص۲۸
تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ را پرداخت نمایید.
ارسال نظر