پیشینه تحقیق موقعیت و جایگاه مکه و کعبه قبل از اسلام و مکه در دوران اسلامی دارای ۱۰۷ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

فصل اول    ۶
موقعیت و جایگاه مکه و کعبه قبل از اسلام    ۶
۱-۲٫ موقعیت جغرافیایی جزیره العرب:    ۷
۲-۲٫ موقعیت جغرافیایی مکه    ۸
۳-۲٫ موقعیت اقتصادى مکه    ۹
اوضاع سیاسی و اجتماعی شهر مکه    ۱۰
۴-۲٫ مکه در ادوار گذشته    ۱۳
۵-۲٫کوههای اطراف مکه    ۱۳
۶-۲٫ دره هاى اطراف مکه    ۱۴
تجارت قریش    ۱۴
عربستان محیطی مناسب برای گسترش اسلام    ۱۶
مذهب در عربستان    ۲۰
خرافات در عقاید عرب جاهلی    ۲۱
محیط پیدایش اسلام    ۲۴
زنان و دختران در دوره جاهلیت    ۲۵
۷-۲٫ چگونگی بوجود آمدن خانه کعبه    ۲۷
۱-۷-۲٫حل مشکل:    ۲۸
۸-۲٫ چگونگی به وجود آمدن مسجدالحرام و اهمیّت آن    ۲۹
۹-۲٫ جایگاه کعبه نزد ملت ها    ۲۹
۱-۹-۲٫ اعراب    ۲۹
۲-۹-۲٫ ایرانیان    ۳۰
۳-۹-۲٫ یمنی ها    ۳۰
۴-۹-۲٫ رومیان    ۳۱
۱۰-۲٫ جایگاه کعبه نزد ادیان مختلف    ۳۲
۱-۱۰-۲٫ یهود    ۳۲
۲-۱۰-۲٫ نصارا    ۳۲
۳-۱۰-۲٫ هندو    ۳۳
۴-۱۰-۲٫ صابئین    ۳۳
۵-۱۰-۲٫ چرا کعبه را، کعبه نامیدند؟    ۳۴
۶-۱۰-۲٫ نام های کعبه در قرآن:    ۳۵
۷-۱۰-۲٫ چرا مکّه را «بکّه» نامیدند؟    ۳۷
۸-۱۰-۲٫ علت نامگذاری مکّه به «امّ القری»    ۳۸
۹-۱۰٫ ویژگی های کعبه در قرآن:    ۳۹
۱۰-۲٫ قسمتهای مقدس کعبه    ۴۳
۱—۱۰-۲٫ ملتزم    ۴۳
۲-۱۰-۲٫ مستجار    ۴۳
۳-۱۰-۲٫ شاذروان    ۴۳
۴-۱۰-۲٫ حطیم    ۴۴
۵-۱۰-۲٫ حجر اسماعیل    ۴۴
۶-۱۰-۲٫ ناودان رحمت    ۴۵
۷-۱۰-۲٫ مقام ابراهیم    ۴۵
۸-۱۰-۲٫ پرده کعبه    ۴۶
۹-۱۰-۲٫ ارکان کعبه    ۴۶
۱۰-۱۰-۲٫ رکن حجر الاسود:    ۴۶
فصل دوم    ۴۹
مکه در دوران اسلامی    ۴۹
۱-۳٫ مکه از ظهور اسلام تا هجرت    ۴۹
۲-۳٫ تاریخ پیامبر اسلام (ص) (ولادت، بعثت و دعوت)    ۵۱
۱-۲-۳٫کودکی و نوجوانی    ۵۱
۲-۲-۳٫ کلید شخصیت محمد (ص) در نوجوانی و جوانی    ۵۲
۳-۲-۳٫ جوانی    ۵۲
۴-۲-۳٫ ازدواج    ۵۲
۵-۲-۳٫ آغاز رسالت    ۵۳
۶-۲- ۳٫ دعوت خصوص- پنهانی و تبلیغ عملی    ۵۳
۷-۲-۳٫ انذار خویشاوندان و دعوت آشکار    ۵۴
۸-۲-۳٫ دعوت عمومی و آغاز صف‌بندی موحدان و مشرکان در مکه    ۵۴
۹-۲-۳٫ علل مخالفت با اسلام    ۵۵
۱۰-۲-۳٫ اقدامات مشرکان    ۵۶
۱۱-۲-۳٫ شگردهای مسالمت آمیز    ۵۶
۱۲-۲-۳٫ نیرنگ‌های مردم فریب و مجمع تهمت هماهنگ    ۵۶
۱۳-۲-۳٫اقدامات علیه بنیان فکری نهضت    ۵۷
۱۴-۲-۳٫ اقدامات علیه حامیان نهضت    ۵۷
۱۵-۲-۳٫ انزوای سیاسی و محاصره اقتصادی    ۵۸
۱۶-۲-۳٫ توفیق دعوت در مکه و زمینه‌های هجرت به مدینه    ۵۹
۱۷-۲-۳٫ آخرین توطئه و هجرت پیامبر (ص) به مدینه    ۵۹
۳-۳٫ هجرت و نقش دینی، اجتماعی و سیاسی آن    ۶۰
۱-۳-۳٫ تأسیس ملت و گسترش اسلام    ۶۱
۲-۳-۳٫ وحدت جامعه در سایه پیوند معنوی افراد    ۶۲
۳-۳-۳٫ همزیستی مسالمت‌آمیز در قالب نخستین قانون اساسی    ۶۳
۴-۳٫ ماهیت جنگ‌های پیامبر (ص)    ۶۴
۱-۴-۳٫ تدابیر جنگی    ۶۵
۲-۴-۳٫ جریان نفاق و منافقان    ۶۶
۳-۴-۳٫ صلح حدیبیه    ۶۷
عزم مسلمانان برای انجام حج    ۶۷
تعداد مسلمانان    ۶۸
مُحرم شدن مسلمانان    ۶۸
مسیر پیامبر (ص) به سمت حدیبیه    ۶۹
ورود به منطقه حدیبیه    ۷۰
اسارت تعدادی از قریشیان    ۷۰
فرستادن نماینده به نزد قریش    ۷۱
بیعت رضوان    ۷۱
قرارداد صلح    ۷۲
مخالفت بعضی از صحابه    ۷۲
مفاد صلح نامه    ۷۳
بازگشت به مدینه    ۷۳
نقض صلح نامه از سوی قریش    ۷۴
۴-۴-۳٫ برکات صلح حدیبیه    ۷۴
۵-۴-۳٫ اعلام جهانی رسالت    ۷۵
۵-۳٫ ایمان به راه راستین (مباهله)    ۷۵
۶-۳٫ فتح مکه پایان قدرت سیاسی مشرکان در حجاز    ۷۶
۱-۶-۳٫ چاره جویی قریش    ۷۸
۲-۶-۳٫ دستور بسیج    ۸۰
۳-۶-۳٫ به دام افتادن جاسوس    ۸۱
۴-۶-۳٫ حرکت به سوی مکه    ۸۳
۵-۶-۳٫ تاکتیک جالب ارتش اسلام    ۸۵
۶-۶-۳٫ عباس ابو سفیان را از میان اردوگاه مسلمانان می برد    ۸۶
۷-۶-۳٫ ابوسفیان در حضور پیامبر    ۸۷
۸-۶-۳٫ مکه بدون خونریزی تسلیم می شود    ۸۸
۹-۶-۳٫ ابوسفیان رهسپار مکه می گردد    ۸۹
۱۰-۶-۳٫ نیروهای نظامی اسلام وارد شهر می شوند    ۹۰
۱۱-۶-۳٫ شکستن بتها!  شستشوی کعبه    ۹۲
۱۲-۶-۳٫ ورود سپاه اسلام به مکه و پرچمدارى على (ع)    ۹۳
۱۳-۶-۳٫ بت‏شکنى على (ع) در فتح مکه    ۹۴
۱۴-۶-۳٫ پیامبر عفو عمومی اعلام می کند    ۹۵
۱۵-۶-۳٫ بلال اذن می گوید    ۹۵
۱۶-۶-۳٫ پیامبر با خویشاوندان خود سخن می گوید    ۹۶
۱۷-۶-۳٫ سخنان تاریخی پیامبر در مسجد الحرام    ۹۶
۱۸-۶-۳٫ جنایتگران دستگیر می شوند    ۹۸
۱۹-۶-۳٫ زنان مکه با پیامبر بیعت می کنند.    ۹۹
۲۰-۶-۳٫ بتخانه های مکه و حوالی آن ویران می شود    ۱۰۰
منابع    ۱۰۳

منابع

قرآن کریم.

نظری، محمد، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگاسلامی، ۱۳۸۵٫

کردی، عبیدالله محمّد امین، مکه و مدینه تصویرى از توسعه و نوسازى، ترجمه حسین صابری، مشهد، نشر معارف اهل البیت (ع)، ۱۳۷۹٫

قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت، نشر دار، ۱۳۷۳٫

مسائلی، مهدی، فرهنگ اصطلاحات حج، تهران، نشر آرما، ۱۳۹۲٫

یعقوبی، احمد، تاریخ الیعقوبی،تهران،انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۷۸٫

جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام سیره رسول خدا، تهران، انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۹٫

……………، آثار اسلامی مکه  و مدینه، تهران، نشر مشعر.

طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۹٫

شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۲٫

……………، عرشیان، تهران، نشر مشعر.

ابن هشام، عبدالملک، سیره النبویه، بیروت، نشر دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸٫

رشیدرضا، محم، تفیسر المنار، بیروت، نشر دارالمعرفه، ۱۳۶۶٫

زمخشری، جارالله محمد بن عمر، کشاف، قم، نشر بلاغت، چاپ اول، ۱۴۱۳٫

…………..، ربیع الابرار، قم، نشر بلاغت، چاپ اول.

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، ۱۴۰۴٫

محمدی ری شهری، محمد، حج و عمره در قرآن و حدیث، قم، نشر موسسه فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۶٫

مرتضی زبیدی، محمدبن محمد،تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، نشردار الفکر، ۱۴۰۵٫

مرتضی عاملی، سیدجعفر، سیره صحیح پیامبر اعظم(ص)، مترجم: دکتر محمد سپهری، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۱٫

۱-۲٫ موقعیت جغرافیایی جزیره العرب:

جزیره العرب یا همان شبه جزیره عربستان در جنوب غربی آسیا، با حدود سه میلیون و دویست هزار کیلومتر مربع مساحت، بزرگ ترین سبه جزیره جهان است.

جزیره العرب سرزمین خشکی است که از سه سوی در حصار آب قرار گرفته است.

از غرب؛ دریای سرخ که حد فاصل جزیره العرب و قاره آفریقاست.

از جنوب؛ اقیانوس هند و آب های آزاد.

از شرق؛ دریای عمان و خلیج فارس که جزیرهالعرب را از ایران جدا می سازد.

از شمال با کویت و عراق و شامات (اردن و سوریه) پیوند زمینی دارد.

چنان چه مشاهده می کنید سرزمین عربستان از سه جانب به دریا پیوسته و این سه جانب را پنج دریا از جمله: خلیج فارس، دریای عمان، دریای عرب، خلیج عدن و دریای سرخ، فراگرفته است.

جزیره العرب از نظر جغرافیایی به پنج بخش تقسیم می شود:

۱ – حجاز؛ سواحل شرقی دریای سرخ و طبعاً شامل بخشی از ناحیه غربی جزیرهالعرب است که مهم ترین شهرهای آن مکه، مدینه، طائف و جده است.

کلمه حجاز به معنای «مانع» است. این نام بدین دلیل است که رشته کوه «سراه» که از شمال تا جنوب در برابر دریای سرخ کشیده شده، دو قسمت را از یکدیگر جدا کرده که در یک سوی آن نجد و در سوی دیگر تهامه قرار گرفته است. بدین ترتیب، این کوه ها مانعی در میان این دو ناحیه است. در واقع، بخشی از حاشیه شرقی دریای سرخ را که مکه و مدینه در آن قرار دارد، حجاز می نامند.حجاز چون دیگر نواحی جزیره العرب، بسیار خشک و کم آب است و تنها در برخی از وادی ها، آب های فصلی و یا چاه وجود دارد که از قدیم برخی از قبایل عرب را پیرامون خود گرد آورده است. به همین دلیل در زمان ظهور اسلام تنها چند ناحیه به عنوان مراکز شهری شناخته می شده است: مکه، طائف، یثرب و خیبر.

۲ – تهامه؛ آن بخش از جزیره العرب است که در جنوب حجاز قرار دارد. حجاز به دو ناحیه غربی و شرقی تقسیم می شود؛ ناحیه شرقی آن، که منطقه ای کوهستانی است «حجاز» نامیده می شود و قسمت غربی آن، دشتی سرازیر به سوی دریای سرخ است «تهامه» نام دارد.

۳ – نجد؛ قسمت میانی جزیره العرب از شمال به جنوب است که در شرق حجاز قرار دارد.

۴ – عروض؛ بخش وسیعی از جزیره العرب را که در ناحیه شرقی آن قرار دارد، اصطلاحاً عروض می نامند. مهم ترین شهرهای منطقه شرقی، شهرهای احساء و قطیف است که مرکز شیعیان عربستان می باشد. در حاشیه شرقی و جنوب شرقی جزیره، کشورهای قطر، بحرین و عمان قرار دارند.

۵ – یمن؛ شامل نواحی جنوب جزیره العرب است که به دو قسمت یمن جنوبی و یمن شمالی تقسیم گردیده و در حال حاضر یک کشور به حساب می آیند. ( نظری، ۱۳۸۵، ص۱۰۲) بدین ترتیب، جزیره العرب افزون بر آن که از لحاظ جغرافیایی به مناطق مختلف تقسیم می شود، به لحاظ سیاسی، مشتمل بر چندین واحد مستقل سیاسی است. امروزه گسترده ترین و مهم ترین بخش جزیره العرب را کشور عربستان سعودی تشکیل می دهد.

۲-۲٫ موقعیت جغرافیایی مکه

یکی از شهرهایی که در  بخش اول جزیره العرب که شامل شمال و شرق عربستان یعنی حجاز می شود شهر مکه است که در فاصله ۸۰ کیلومتری دریای سرخ واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا، ۳۳۰ متر است. این شهر در بستر وادى ابراهیم و در دره اى تنگ و هلالى شکل به نام ابطح میان رشته کوه هاى مرتفعى (از طرف مشرق و مغرب) محصور شده است. مکه در شرق دریاى سرخ و به فاصله ۶۲ کیلومترى بندر جده قرار دارد و محدود است از شمال به مدینه و از غرب به جده و از شرق به ریاض و نجد و از جنوب به یمن و عسیر. (مسائلی، ۱۳۹۲، ص ۱۸۸) شهر مکه در طول ۴۰ درجه و ۹ دقیقه و عرض ۳۱ درجه و ۲۸ دقیقه خط استوا قرار گرفته است. (جعفریان،۱۳۸۹، ص ۳۲)

فلسفه پیدایش و مرکزیت این شهر که به نام «ام القری» نیز شناخته می شده عبارت است از:

الف – وجود کعبه، مرکز عبادت ساکنین جزیرهالعرب.

ب –  مسیر تجارت از شام به یمن و بالعکس.

ج – شهر تجاری و مرکزیت تجّار.

مکه در میان کوه‌ها واقع شده، فاصله بین دو کوه را اعراب شعب می‌گویند. این شهر در میان کوه‌های کم ارتفاعی باسازند سنگی واقع شده‌است درحال حاضر، اطراف مسجدالحرام را خانه‌ها و هتل‌هایی فرا گرفته، که بر فراز این تپه‌های سنگی واقع شده‌اند. برای سهولت رفت و آمد، تونل های زیادی برای عبور ماشینها در نظر گرفته‌اند، که مسافت‌ها را بسیار کاهش می‌دهد. آب و هوای مکه گرم وخشک و کمی مرطوب‌تر از مدینه‌است. مکه شهرى است کوهستانى و بسیار خشک و سوزان و در تابستان، هوایش بسیار گرم است و شب ها، در تابستان هوایش بهتر شود. و آب مکه، از باران است در این شهر رودخانه یا چشمه جوشانی به صورت طبیعی جریان ندارد و لازم است آب را از چاه ها و طبقات زیرین زمین استخراج کنند. و هر چه از حرم مکه دورتر شویم، چشمه سارها و چاه هاى آب و مزارع و نخلستان ها بسیار باشد و آذوقه آن شهر را از جاى دیگر می آورند. (القزوینی،۱۳۷۳، ص، ۱۶۳)

مکه در طول سال، در معرض بادهاى مختلف شمال غربى، شمال شرقى و جنوب غربى است. این بادها معمولا خشک هستند و گاه در فصل زمستان موجب بارش مى شوند.(کردی، ۱۳۷۹، ص ۱۴۸)

۳-۲٫ موقعیت اقتصادى مکه

شهر مکه از دیرباز باراندازى تجارى براى قافله هایى بود که از یمن به سوى شام یا بالعکس در حرکت بودند. این شهردر مسیر و میانه جاده بسیار مهم بازرگانى یمن ـ شام، یعنى اصلى ترین مسیر بازرگانى منطقه که بیشترین کالاهاى مصرفى بازارهاى منطقه از آن عبور مى کرد، قرار داشت و با شبکه اى از بازارها و لنگرگاه هاى بازرگانى در ارتباط بود و از این رو، اهمیت و شهرت ویژه اى یافته بود.( جمیلى،  ص ۱۰۵)

در اوایل قرن ششم، مکه به مرکز تجارى و مالى مهمى تبدیل شد که در روابط تجارى و داد و ستد کشورها و بلاد منطقه، نقشى اساسى ایفا مى کرد، به گونه اى که زمام بازرگانى سرزمین هاى عربى را در دست داشت. در این شهر و اطرافش بزرگ ترین بازارهاى داد و ستد و کانون هاى شعر و ادب در موسم حج بر پا مى شد و قافله هاى تجارى آن تا اطراف شبه جزیره و خارج از آن در فعالیت و رفت و آمد بودند.( جمیلى، ص ۱۱۳)

این موقعیت خطیر، هم به لحاظ وجود کعبه که به دست حضرت ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) بنا شده بود و قداستى ویژه نزد مردمان آن سرزمین داشت و هم به جهت نقش راهبردى مکه در ارتباطات مواصلاتى و پیوند تجارى بین شمال و جنوب بود. ایجاد جاده اى بازرگانى در این منطقه به چند قرن قبل از میلاد بر مى گشت. چه، دولت سبأ در یمن (۷۵۰ ـ ۱۱۵ قبل از میلاد) ناچار از ایجاد راهى خشکى بین یمن و شام در حوالى ساحل غربى جزیره شد که از مکه و بتراء عبور مى کرد و از آن جا به مصر و شام و بین النهرین و یمامه انشعاب مى یافت.(جمیلى، ص ۱۰۵)

بنابراین، دست یابى و تسلط بر این شهر به لحاظ اقتصادى اهمیت زیادى داشت و مى توانست در وضع تجارى مناطق شمال و جنوب جزیره بسیار تأثیرگذار باشد. ممکن است فکردست یابى به عایدات عظیم اقتصادىِ حاصل از کنترل وضع بازرگانى و بازارهاى مناطق مرتبط به این مسیرِ مواصلاتى مهم، ابرهه را براى حمله و لشکرشى به مکه مصمم کرده باشد.

اوضاع سیاسی و اجتماعی شهر مکه

پس از به هم خوردن وضع جنوب عربستان و پراکنده شدن مردم آن و نیز پس از آن که راه بازرگانی از طریق خشکی رونق یافت از جاهایی که برای تجمع، جذابیت بیشتری داشت مکه بود. مکه به سبب نزدیکی با دریای سرخ از یک سو بر سر راه بازرگانی شام و فلسطین واقع شده و از سوی دیگر واسطه ارتباط راه تجارتی با یمن بود. اما گذشته از موقعیت بازرگانی، این شهر اهمیت دیگری نیز داشت که مردمان را از نقطه های مختلف جزیره، در موسمی معین از سال، به خود جذب می کرد. می دانیم که خانه کعبه در شهر مکه واقع است و کعبه هزاران سال پیش از اسلام مورد احترام بوده است. قرآن کریم می گوید ابراهیم (ع) چون خانواده خود را در سرزمین بی آب و گیاه حجاز جای داد به پروردگار خود چنین گفت: :ربنا إنی أسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لــیقیموا الصلوه فاجعل أفئده من الناس تهوی إلیهم» (ابراهیم، ۳۷)؛ پروردگار ما و من؛ تنی چند از فرزندانم را در دره ای بی آب و علف، نزدیک خانه با حرمت تو جای دادم. ای پروردگار ما تا نماز را بر پا دارند. پس دل های مردمانی را بسوی آنان بگردان.

و درباره شهر مکه از خدا چنین خواست: «رب اجعل هذا بلدا آمنا و ارزق أهله من الثمرات من آمن منهم بالله و الیوم الآخر» (بقره، ۱۲۶)؛ پروردگار من این شهر را ایمن گردان. و از مردم آن، آنان که به خدا و روز رستاخیز گرویده اند را میوه ها روزی کن. از عهد ابراهیم (ع) خانه کعبه که محلی برای پرستش پروردگار یکتا بود، بدین سرزمین اهمیت داد. اما در آن روزگار مردم در آن جا چگونه می زیسته اند، پرستش آنان به چه صورت بوده است، روشن نیست. می توان گفت تاریخ مکه از دو سو روشن است، آغاز آن، چنان که قرآن کریم خبر می د هد، و سده پیش از تولد رسول خدا چنان که تاریخ عرب آن را ضبط کرده است. آنچه مسلم است این که در سده پنجم و ششم میلادی مکه شهری آبادان بوده است. نزدیکی آن به دریای سرخ به پیوستن راه بازرگانی آفریقا به سوریه از سوی شمال، کمک می کرده است. زیارتگاه بودن خانه کعبه و آمدن قافله های حاج در موسم نیز به آبادانی آن می افزوده است. پس از به هم خوردن وضع جنوب عربستان، دسته هایی از مردم آن سرزمین به دیگر نقطه های شبه جزیره رفتند. از اینان دو قبیله بنام جرهم و خزاعه مکه را محل سکونت گرفتند تاریخ جرهمیان و زمانی که در یمن می زیسته اند روشن نیست. بعض مورخان برآنند که جرهمیان در عهد اسماعیل بوده اند. ریاست شهر مکه را جرهمیان به دست گرفتند، اما با آمدن خزاعه و جنگی که میان آنان و جرهم درگرفت، زمام شهر به دست قبیله خزاعه افتاد. سلطه خزاعه در شهر مکه تا زمانی قصی بن کلاب که جد اعلای پیغمبر(ص) اسلام است ادامه داشت. نام قصی زید و مادر او دختر سعید بن سیل است. مادر زید پس از مرگ شوهرش کلاب به مردی از خزاعه بنام ربیعه بن حزام از بنی عذره شوهر کرد و همراه شوی با فرزندش زید به شام نزد خویشاوندان شوهر خود رفت. گویند زید را به مناسبت دور افتادن از زادگاهش بدان لقب (قصی) خواندند و سپس لقب جای اسم را گرفت. قصی پس از رسیدن به سن بلوغ به مکه بازگشت و دختر یکی از بزرگان خزاعه بنام حلیل را به زنی گرفت، و از این زن چهار فرزند بنام های عبدالدار، عبدمناف، عبدالعزی و عبد قصی یافت. قصی ریاست شهر را از دست خزاعه گرفت و خویشاوندان خود، قریش را که بیرون شهر می زیستند به درون آورد. در شهر مکه پیش از ظهور اسلام، جایی برای آموختن خواندن و نوشتن نبوده است. اما در خانواده ها کسانی بوده اند که ضرورت چنین هنر را دریافته و به خواندن و نوشتن می پرداختند. لیکن هیچ سندی نشان نمی دهد که چادرنشینان از خواندن و نوشتن بهره داشته اند. مگر آن که برحسب اتفاق شاعری یا کاهنی از موطن خود به کشورهای مجاور سفر کند و در آن جا فن خواندن و نوشتن را بیاموزد. آنچه شاعران می سرودند و آنچه از سخنان سجع وار بر زبان کاهنان می رفت از سینه این بدان منتقل می شد. بازار عکاظ که سالی یک بار بین طائف و نخله برپا می شد و بازار دیگری که در ماه ذی قعده در مرالظهران و پس از آن در ذی المجاز (زدیک عرفه) برقرار می گردید جایی بود که شاعران در آن جا سروده های خود را بر مردم می خواندند.

قریش که ریاست شهر مکه را از خزاعه گرفته به خود اختصاص داده بودند، اندک اندک در کار بازرگانی افتادند. آنان محصول جنوب و شرق عربستان را به بندرهای کنار دریای مدیترانه می بردند و از بازارهای دمشق گندم، زیتون، ابریشم و دیگر کالاها را به حجاز می آوردند. کاروان قریش در سال دو سفر تجارتی داشت، زمستان به یمن و تابستان به شام. چنان که ابن هشام نوشته است تأسیس این دو سفر تجارتی به ابتکار هاشم جد رسول خدا (ص) بود. و این دو سفر تجارتی است که در قرآن کریم بدان اشارتی رفته است: «لایلاف قریش. إیلافهم رحله الشتاء و الصیف. فلیعبدوا رب هذا البیت الذی أطعمهم من جوع و آمنهم من خوف» (قریش، ۴-۱) برای الفت عطا کردن به قریش، الفت عطا کردن به ایشان در سفر زمستانی و تابستانی، پس بپرستند پروردگار این خانه را که از گرسنگی شان به طعام سر کرد و آنان را از بیم رهاند.

مهمتران قبیله نیز که از حاشیه بیابان به داخل مکه آمده و در آن جا اقامت کرده بودند، پول های اندوخته را در راه بازرگانی و یا رباخواری به کار انداختند، و دریافتند که سود زندگانی این چنین بهتر و بیشتر از زیستن در بیابان است و زیان آن کمتر. از این گذشته نیازی ندارد با قبیله ها بجنگد، و یا مهمانسرا بسازد و مستمندان را پذیرایی کند. تغییر تدریجی وضع شهر مکه چادر نشینان را به خود جذب کرد. دامداری و بیابانگردی را رها کردند، و به شهر رو آوردند و در خدمت این طبقه مرفه و مالدار. دیری نپایید که در مکه دو واحد اجتماعی مشخص پدید شد. اقلیت ثروتمندی که به هیچ چیز جز افزودن سرمایه نمی اندیشید و اکثریت ستمکش که باید برای این دسته کار کند و در مقابل صرف نیروی جسمی خود، مزدی اندک دریافت دارد. وضع اجتماعی در شهر مکه مقارن ظهور اسلام به صورتی درآمده بود که برای انفجار آمادگی داشت. قریش ریاست شهر را در دست گرفتند و بدلیل آن که خانه کعبه را تحت نظارت خود در آورده بودند، امتیازی به دست آورده بودند، اما این امتیاز جنبه دینی و معنوی نداشت و اگر رنگ پرستش به خود گرفته بود، باری از حقیقت تهی می بود. آنان خدای بزرگ را فراموش کرده و بت را ابزار مقصدهای خود کرده بودند. فطرت انسانی که بر یکتاپرستی است مغلوب هوای شیطانی شده، ستمکاری جاری عدالت انسانی را گرفته، نه دینی که ستمکار را به راه راست بکشاند، و نه نیروی که به یاری ستمدیدگان آید. وقت آن رسیده بود که دستی از غیب برون آید و کاری بکند. (شهیدی، ۱۳۶۲، ص۳۷)

۴-۲٫ مکه در ادوار گذشته

منطقه مکه از قدیم الایام در مسیر کاروانیان راه یمن و شام بود ولى تاریخ جغرافیایى و آبادانى اش با اسکان حضرت هاجر و حضرت اسماعیل (ع) در آن شروع مى شود. آن زمان که حضرت ابراهیم پیامبر عظیم الشأن (ع) زن و فرزند خود را به امر الهى در بیابان غیر ذى ذرع و بى آب ساکن ساخت، به اراده الهى چشمه آبى زیر پاى کودک حضرت هاجر (ع) جوشید و با پیدایش آب زمزم،  قوم جرهم   (از قبایل یمنى) که در حدود مکه بسر مى بردند در این نقطه اقامت گزیدند و آن گاه که کعبه به دست تواناى پیامبر گرانقدر حضرت ابراهیم (ع) و با کمک فرزندش حضرت اسماعیل (ع)  بنا گردید.

مکه از جهت تشریفات مذهبى و از جهت امور بازرگانى ارزش و اعتبار یافت. و اما مکه شهرى که پایگاه توحید قرار داده شده اهمیت حیاتى و جهانى اش را با ظهور پیامبر اسلام آغاز نمود. با تولد اسلام، مکه جایگاه توحید ابراهیمى خود را که در سیر زمان فراموش شده بود دوباره بدست آورد. در ابتدا کفار و مشرکین با آزار و قصد قتل پیامبر اسلام (ص) سبب شدند که حضرت بعد از سیزدهمین سال بعثت در شب ربیع الاول به امر الهى مکه را ترک گوید و به مدینه مهاجرت فرماید. تا این که حضرت در دهم رمضان سال هشتم هجرى با سپاهى متشکل از ده هزار مسلمان از مدینه عازم مکه گردیدند و بعد از ده روز به مکه رسیدند و در ناحیه ذى طوى سپاه را چهار قسمت کردند که هر کدام از جهتى روانه شهر گشتند. مکیان تاب مقاومت در خود ندیدند و به پیشتاز شتافتند. مکه بدون خونریزى فتح گردید و حضرت برمکیان رحمت آورد و آزادشان ساخت. مکه از قید کفر آزاد گردید و پایگاه توحید گشت. (مسائلی، ۱۳۹۲، ص ۱۸۸)

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.