پیشینه تحقیق نظریه استفاده و رضامندی و رویکرد های مکتب مطالعات فرهنگی دارای ۶۸ صفحه می باشد  فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

۲-۱-بخش اول: مرور نظری نظریه استفاده و رضامندی    ۵
۲-۲-فرضیههای اصلی نظریه استفاده و رضامندی    ۸
۲-۳-عناصر الگوی نظریه استفاده و رضامندی    ۹
۲-۳-۱-نیازها و انگیزهها    ۹
۲-۳-۲-خشنودی    ۱۱
۲-۴-بخش دوم: مرور نظری رویکرد مطالعات فرهنگی    ۱۲
۲-۴-۱-تاریخچه    ۱۲
۲-۴-۲-زمینههای اصلی مطالعات فرهنگی    ۱۴
۲-۵-مطالعات فرهنگی و فرهنگ عامه    ۱۷
۲-۶-رابطه متن و مخاطب در مطالعات فرهنگی    ۱۸
۲-۷-آنتونیو گرامشی    ۲۱
۲-۷-۱-مبانی فلسفی و فکری گرامشی    ۲۱
۲-۷-۲-جامعه مدنی در اندیشه گرامشی    ۲۴
۲-۷-۳-روشنفکران در دیدگاه گرامشی    ۲۴
۲-۷-۴-هژمونی در دیدگاه گرامشی    ۲۶
۲-۸-استوارت هال    ۲۸
۲-۸-۱-مبانی فکری    ۲۸
۲-۸-۲-الگوی رمزگذاری/ رمزگشایی    ۳۱
۲-۹-میشل دوسرتو    ۳۴
۲-۹-۱-تاکتیکها و استراتژیها در نظر دوسرتو    ۳۵
۲-۹-۲-مصرف در دیدگاه دوسرتو    ۳۸
۲-۱۰-جان فیسک    ۴۱
۲-۱۰-۱-اقتصاد فرهنگی و اقتصاد تجاری (مالی)    ۴۵
۲-۱۱-گادامر    ۴۶
۲-۱۲-بوردیو    ۴۸
۲-۱۲-۱-زندگی و آثار    ۴۸
۲-۱۲-۲-تفکرات    ۴۸
۲-۱۲-۳-سرمایه    ۵۲
۲-۱۲-۴-منش    ۵۳
۲-۱۲-۵-سلیقه    ۵۵
۲-۱۲-۶-میدان    ۵۶
۲-۱۳-مرور تجربی    ۵۸
۲-۱۳-۱-پژوهشهای خارجی (نظریه استفاده و رضامندی)    ۵۸
۲-۱۳-۲-پژوهشهای خارجی (رویکرد مطالعات فرهنگی)    ۶۰
۲-۱۳-۳-پژوهشهای داخلی (نظریه استفاده و رضامندی)    ۶۲
۲-۱۳-۴-پژوهشهای داخلی (مکتب مطالعات فرهنگی)    ۶۳
منابع    ۶۴

منابع

استوری، ج. (۱۳۸۹). مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه. (ترجمه: حسین پاینده)، تهران: نشر آگه.

مهدی­زاده، س، م. (۱۳۹۱). نظریه­های رسانه، اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی. تهران: انتشارات همشهری.

بوردیو، پ. (۱۳۸۹). نظریه کنش. (مترجم: مرتضی مردیها)، تهران، انتشارات نقش­ونگار.

بوردیو، پ. (۱۳۸۸). درسی درباره درس. (مترجم: ناصر فکوهی)، تهران، نشر نی.

بوردیو، پ. (۱۳۹۰). تمایز؛ نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. (ترجمه: حسن چاوشیان). تهران، نشر ثالث.

دورینگ، س. (۱۳۸۲). درآمدی بر مطالعات فرهنگی. (مترجمین: نیما ملک­پور، شهریار وقفی­پور)، تهران، نشر تلخون.

سورین، و؛ تانکارد، ج. (۱۳۹۰). نظریه­های ارتباطات. مترجم: علیرضا دهقان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

کاظمی، ع. (۱۳۸۴). پروبلماتیک زندگی روزمره در مطالعات فرهنگی و نسبت آن با جامعه ایران. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره ۴: ۹۷- ۱۲۲٫

کاظمی، ع. (۱۳۸۸). پرسه­زنی و زندگی روزمره ایرانی. تهران، انتشارات آشیان.

کوبلی، پ. (۱۳۹۱). نظریه­های ارتباط. ج سوم، مترجم: احسان شاقاسمی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.گرامشی، آ. (۱۳۸۶). شهریار جدید. (ترجمه: عطا نوریان). تهران، نشر اختران.

لیندلف، ت؛ تیلور، ب. (۱۳۸۸). روش­های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات. (ترجمه: عبدالله گیویان)، تهران، انتشارات همشهری.

محمد پور، ا. (۱۳۸۹). روش در روش، درباره ساخت معرفت در علوم انسانی. تهران، انتشارات جامعه شناسان.

محمد پور، ا. (۱۳۸۹). ضد روش، منطق و طرح در روش شناسی کیفی. جلد یک، تهران، انتشارات جامعه شناسان.

محمد پور، ا. (۱۳۸۹). فراروش، بنیان­های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری. تهران، انتشارات جامعه شناسان.

محمد پور، ا. (۱۳۹۰). ضد روش۲، مراحل و رویه­های عملی در روش شناسی کیفی. جلد دو، تهران، انتشارات جامعه شناسان.

محمدی، ج؛ کریمی، م. (۱۳۹۰). تحلیل قرائت­های زنان از مجموعه­های تلویزیونی (مطالعه موردی قرائت­های زنان شهر ایلام از سریال فاصله­ها). فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره چهارم، شماره ۱: ۴۹- ۷۷٫

بنت، ا. (۱۳۸۶). فرهنگ و زندگی روزمره، مترجم: لیلا جو افشانی و حسن چاوشیان، تهران: اختران.

بهار، م؛ حاجی محمدی، ع. (۱۳۹۰). مخاطبان و برنامه­های تلویزیون: قرائت زنان از آگهی­های بازرگانی تلویزیون. مجله علمی- پژوهشی زن در توسعه و سیاست، شماره ۳۵: ۴۳- ۷۲٫

بهرامی، ش. (۱۳۸۷). بررسی نحوه رمزگشایی سریال­های تلویزیونی ایرانی توسط دانشجویان کرد دانشگاه کردستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی.

بهرامی کمیل، ن. (۱۳۹۱). نظریه رسانه­ها، جامعه شناسی ارتباطات. تهران، انتشارات کویر.

مقدمه

با توجه به موضوع ، از نظریه استفاده و رضامندی و رویکرد مطالعات فرهنگی استفاده شده است. این دو مورد با توجه به در تضاد بودن با الگوی تاثیر رسانه­ها مورد توجه قرار گرفته­اند. نظریه استفاده و رضامندی و رویکرد مطالعات فرهنگی (و نظریه­پردازان آن) برخلاف الگوی تاثیر رسانه­ها بر افراد معتقد به استفاده افراد از رسانه­ها و به نوعی کاری است که افراد با رسانه­ها می­کنند. مطابق این دو الگو این افراد مخاطب رسانه­ها هستند که تعیین می­کنند چه چیزی را ببینند و یا چگونه آن را ببینند. بر اساس این نظریات مخاطبان با توجه به جایگاه، طبقه و نحوه اجتماعی شدن واکنش متفاوتی به رسانه­ها دارند و در حقیقت این آنها هستند که بر رسانه­ها تاثیر می­گذارند و نه رسانه بر آنها. در این دو دیدگاه مخاطبان آزادی زیادی در استفاده از رسانه­ها و حتی دستکاری پیام­های آن­ها مطابق با جایگاه (اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی) خود دارند.

نظریه پردازان رویکرد مطالعات فرهنگی، مطابق با این رویکرد معتقدند که بین مخاطب و متن روبروی او نوعی مذاکره وجود دارد. مذاکره­ای که در جریان آن مخاطبان بر اساس جایگاه خود قرائت متفاوتی از متن ارائه شده دارند. تاثیر بعضی از نظریه پردازان همچون گرامشی در این رابطه بیشتر به صورت غیر مستقیم و به نوعی جهت دهنده است و برخی دیگر از این نظریه پردازان همچون هال و بوردیو و حتی گادامر مستقیم­تر است. نظریات فیسک و دوسرتو نیز در این رابطه هم مستقیم و هم غیر مستقیم است.

بر همین اساس در مقاله، ابتدا نظریه استفاده و رضامندی بررسی شود، سپس مطالبی درباره مکتب مطالعات فرهنگی، گرامشی و نظریه هژمونی او آورده شود و درادامه آرای چند تن از نظریه­پردازان مکتب مطالعات فرهنگی (استوارت هال، میشل­دوسرتو، جان فیسک و بوردیو) مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت نیز به پژوهش­های داخلی و خارجی صورت گرفته مورد نظر اختصاص دارد.

۲-۱-بخش اول: مرور نظری نظریه استفاده و رضامندی

بسیاری از پژوهشگران، هم در رسانه­ها و هم در خارج از رسانه­ها میل دارند درباره کاری که رسانه­ها بر روی بینندگان، شنوندگان و خوانندگان خود انجام می­دهند، صحبت کنند. این طرز فکر ناخودآگاه مدل رسانه­ها را در حکم سوزن تزریق یا گلوله­ای سحرآمیز که به سمت هدفی منفعل جهت­گیری شده است، می­پذیرد. اما مخاطبان همیشه منفعل نیستند؛ در واقع، در مطالعه­ای کلاسیک به اسم «مخاطب سرسخت» یادآوری می­شود که مخاطب در بیشتر مواقع، کاملا فعال است (سورین، تانکارد، ۱۳۹۰: ۴۱۹).

مخاطب ارتباط­گر، گیرنده­ای منفعل نیست؛ نمی­توان او را مثل توده گلی محسوب کرد که تبلیغات­گر ماهر به هر شکلی در آورد. مخاطبان افرادی هستند که از ارتباطاتی که در برابرشان قرار گرفته است، چیزی طلب و چیزی را انتخاب می­کنند که احتمال دارد برایشان مفید باشد. به بیان دیگر آنها باید از نفوذگر چیزی بگیرند، اگر قرار باشد نفوذگر از آنها چیزی بگیرد. داد و ستدی در کار است. این درست است که گاهی، نفوذگر توانایی این را دارد که با تاکید بر یک نیاز به قیمت نادیده گرفتن نیاز دیگر یا با نشان دادن تغییر در محیط، بیشتر از آنچه که در واقع وجود دارد، مخاطب را به داد و ستد بدی سوق دهد، اما مخاطبان نیز به آسانی کنار نمی روند. بسیاری از ارتباط­گران که به طرز گسترده­ای مورد بی­اعتنایی قرار گرفته­اند یا پیام آنها نادرست درک شده است، هزینه آن را می­دانند (سورین، تانکارد، ۱۳۹۰: ۴۲۰). رویکرد استفاده و خشنودی متضمن تغییر کانون توجه از مقاصد ارتباط­گر به مقاصد دریافت کننده است. این رویکرد می­کوشد معلوم نماید ارتباط جمعی چه کارکردهایی برای افراد مخاطب عرضه می­کند (سورین، تانکارد، ۱۳۹۰: ۴۲۰).

رویکرد استفاده و خشنودی نخستین بار در مقاله­ای از الهیو کاتز (۱۹۵۹) توصیف شد. در آن مقاله کاتز به این ادعای برنارد برلسون (۱۹۵۹) که حوزه پژوهش ارتباطات به نظر مرده می­آید، پاسخ داد.کاتز استدلال کرد که حوزه­ای که مشرف به موت است، مطالعه ارتباط جمعی تحت عنوان متقاعدسازی است. وی متذکر شد که بیشتر پژوهش­های ارتباطی تا آن زمان معطوف به تحقیق در مورد آثار پیکارهای اقناعی بر روی مخاطبان بوده است. به گفته کاتز هدف این نوع پژوهش، پاسخ به این پرسش بوده که رسانه­ها با افراد چه می­کنند (سورین، تانکارد، ۱۳۹۰: ۴۲۰). نظر کاتز این بود که حوزه ارتباط جمعی می­تواند با روی آوردن به پرسش «مردم با رسانه چه می­کنند؟ » خود را نجات دهد (سورین، تانکارد، ۱۳۹۰: ۴۲۰).

نظریه استفاده و رضامندی ضمن فعال انگاشتن مخاطب، بر نیازها و انگیزه­های وی در استفاده از رسانه­ها تاکید می­کند و بر آن است که ارزش­ها، علایق و نقش اجتماعی مخاطبان مهم است و مردم بر اساس این این عوامل آن چه را می­خواهند ببینند و بشنوند، انتخاب می­کنند (مهدی­زاده، ۱۳۹۱: ۷۱). سوال اساسی رویکرد استفاده و خشنودی چنین است: چرا مردم از رسانه­ها استفاده می­کنند؟ و آن­ها را برای چه منظوری به کار می­برند؟ (مک کوایل، ۱۳۸۷: ۱۰۴).

پژوهش­ها[ی این نظریه] روی انتخاب، پذیرش و نحوه پاسخ­دهی به مخاطبان رسانه متمرکز شده­اند. میزان فعال انگاشته شدن مخاطب در درجه اول بستگی دارد به این که تا چه حد آگاهانه و با انگیزه دست به انتخاب می­زند، اما به همین جا ختم نمی­شود و به موضوعاتی مثل تامل آگاهانه در رسانه و بهره­برداری از آنچه از رسانه در سایر عرصه­های زندگی به دست می­آورد نیز می­کشد (مک کوایل، ۱۳۸۸: ۳۳۱). جوهره کلام این است که رفتار مربوط به استفاده از رسانه تابعی است از این عقیده که هر رسانه خاصی دارای ویژگی­های معینی است که باعث می­شود انتخاب هر رسانه توسط مخاطب به معنای شان مثبت یا منفی خاصی برای او باشد (مک کوایل، ۱۳۸۸: ۳۳۴).

اهمیت میراث پژوهشی «استفاده و رضامندی» بر این واقعیت استوار است که پیروان آن مخالف نظریه «مخاطب منفعل» هستند و به همین جهت فرض­هایی را مبنای کار خود قرار می­دهند که مهمترین آن، عبارت است از این که مخاطب، از میان مجاری ارتباطی و محتواهایی که به او عرضه می­شود، دست به انتخابی آگاهانه و انگیزه­دار می­زند، برداشت­های گوناگونی از این نظریه در دست است، اما برداشت نخست و حاکم، کارکردگرایانه است.

پس، علت استفاده از رسانه، تجربه کردن مسائلی است که از شرایط اجتماعی و روانی ناشی می­شود، (مسائلی از قبیل جست و جوی اطلاعات، تماس اجتماعی- انحراف توجه، فراگیری اجتماعی و رشد) و برای حل آنها (برآوردن نیازها) است که مخاطب دست به دامن زسانه­ها می­شود. اگر استفاده از رسانه انتخابی نیود، نمی­شد آن را ابزاری شایسته برای حل مساله به شمار آورد، یا حتی آن را واجد معنایی خاص برای استفاده کننده دانست. پژوهش­های انجام شده ظرف چهل سال گذشته، نشان می­دهد که مخاطبان تجربه استفاده از رسانه خود را در قالب اصطلاحات کارکردگرایانه (یعنی حل مساله و برآورده ساختن نیاز) بیان می­کنند. نظراتی که مردم درباره فایده رفتارشان در قبال رسانه ابراز می­کنند از الگوی تکرار شونده پیروی می­کند که عناصر اصلی آن عبارت­اند از یادگیری و اطلاعات، ادراک نفس و هویت شخصی، تماس اجتماعی، انحراف توجه، سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت. [در این الگو] پاسخ­ها نیز بر حسب نوع محتوای رسانه بسیار متفاوت است (مک کوایل، ۱۳۸۸: ۳۳۲- ۳۳۳).

در اثر نظریه استفاده و خشنودی تغییر کاملا قاطعی در کیفیت توجه به مخاطب روی داد. فرض اصلی الگوی استفاده و خشنودی این است که افراد مخاطب، کم و بیش به صورت فعال به دنبال محتوایی هستند که بیشترین خشنودی را فراهم کند. درجه این خشنودی بستگی به نیازها و علائق فرد دارد. افراد هرقدر بیشتر احساس کنند که محتوای واقعی نیاز آنان را برآورده می­کند، احتمال این­که آن محتوا را انتخاب کنند بیشتر است. الگوی این رویکرد بلامر و کاتز (۱۹۷۴) مطابق شکل زیر ارائه کردند. قابل ذکر است که بیشتر الگوهای استفاده و خشنودی، عنصر فرستنده را از فراگرد ارتباط جمعی کنار می­گذارند. این الگوها نوعا با عواملی آغاز می­شوند که بر انتخاب مخاطبان از محتوای رسانه­ها تاثیر می­گذارند(ویندال، سیگنایتزر، اولسون، ۱۳۸۷: ۲۸۲- ۲۸۳).

بر طبق این نظریه، انگیزه از نیاز نشات می­گیرد. هر قدر افراد بیشتر حس کنند که ارتباط، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، موجب رفع نیاز می­شود، تمایل بیشتری به استفاده از آن خواهند داشت (ویندال، سیگنایتزر، اولسون، ۱۳۸۷: ۱۹۳). مخاطب انگیزه­دار در حقیقت ناظر بر فعال بودن مخاطب است. پژوهشگران رویکرد استفاده و رضامندی، ابعاد و شاخص­های فعال بودن مخاطب را «تعمدی بودن»، «انتخابی بودن»، «درگیر شدن» و «سودمندی» ذکر کرده­اند. تعمدی بودن، استفاده هدفمند و برنامه­ریزی شده از رسانه، نشانه ارتباط میان فعالیت ارتباطی و انگیزه­های روی­آوردن به رسانه است. انتخابی بودن، به معنی آگاهانه در معرض استفاده از رسانه­ها قرار گرفتن است. انتخابی بودن همچنین، استفاده از رسانه یا رضامندی مورد انتظار از مصرف رسانه نیز تعریف شده است. درگیر شدن یعنی اینکه محتوای خاصی از رسانه، با مخاطب ارتباط فردی دارد. به عبارت دیگر، منظور پردازش روان­شناختیِ محتوای رسانه است. منظور از سودمندی، بهره اجتماعی یا روان­شناختی استفاده کننده از رسانه است (مهدی­زاده، ۱۳۹۱: ۷۴ ).

۲-۲-فرضیه­های اصلی نظریه استفاده و رضامندی

فرضیاتی را که این رویکرد بر مبنای آن استوار است، می­توان به شرح زیر توضیح داد:

مخاطب فعال است. او در برابر هر آنچه رسانه­ها پخش می­کنند، دریافت­کننده منفعلی نیست، بلکه محتوای برنامه را انتخاب می­کند و به کار می­برد.

مخاطبان به راحتی رسانه­ها و برنامه­ای را که برای ارضای نیاز­های خود بهتر می­دانند بر می­گزینند. تولید­کننده رسانه شاید از کاربردهای برنامه آگاه نباشد، همچنین مخاطبان گوناگون شاید از یک برنامه برای ارضای نیازهای گوناگون استفاده کنند.

رسانه­ها تنها منبع ارضا کننده نیستند. گردش ایام تعطیل، ورزش، رقص و غیره همه مثل رسانه­ها مورد استفاده دارند.

مردم از منافع و انگیزه­هایشان در موارد خاص آگاه می­شوند یا می­توانند بشوند. (برای منتقدان این روش این فرض از همه ضعیف­تر است. چنین منتقدانی بحث می­کنند انگیزه­هایی که می­توان به وجود آورد اغلب کمترین اهمیت را دارند و ربط دادن مخاطب و محتوای برنامه فقط با زنجیر منطقی نیازها و ارضا و محدود کردن «معنا» به طرزی ناپذیرفتنی است.

قضاوت ارزشی درباره معنای فرهنگی رسانه­های جمعی باید به عقب افتد. اگر بگوییم چهارراه مزخرف است، حرفی بیربط زده­ایم، اگر نیازهای هفت میلیون تن را برآورد، پس مفید است و این نکته که توهینی است به زیبایی­شناسی والا، ربطی به موضوع ندارد (فیسک، ۱۳۸۶: ۲۲۴- ۲۲۵).

در این زمینه همچنین مک­کوایل فرضیات اصلی رویکرد استفاده و خشنودی را بدین گونه بیان می­کند: الف) انتخاب رسانه و محتوا عموما فعالیتی عقلانی و معطوف به اهداف و خرسندی­های خاص است. پس، مخاطبان فعال هستند و شکل­گیری آن­ها را می­توان منطقا تبیین کرد؛ ب) یکایک مخاطبان نسبت به نیازهای رسانه­ای که از شرایط شخصی (فردی) و اجتماعی (مشترک) ریشه می­گیرند، آگاهی دارند و می­توانند این نیازها را در قالب انگیزش­های مختلف بیان کنند؛ ج) کاربری شخصی رسانه­ها، به بیان کلی، بیشتر از اصول زیبایی­شناختی یا فرهنگی در شکل­گیری مخاطبان نقش و اهمیت دارد؛ و اینکه د) تمام یا اغلب عوامل تاثیرگذار بر شکل­گیری مخاطبان (انگیزه­ها، رضایت مورد انتظار یا به دست آمده، گزینش­های رسانه­ای، متغیرهای پس زمینه­ای) را می­توان به لحاظ نظری تعیین کرد (مک کوایل، ۱۳۸۷: ۱۰۵). پیش­فرض­های نظری فوق در مجموع این فرضیه را تقویت می­کنند که هرقدر نیازهای خودشناخته بیش­تر و برجسته­تر باشند، احتمال روی­آوردن افراد به رسانه­ها بیشتر خواهد بود. همچنین، نظریه فوق یک ارتباط منطقی بین تجربیات پس­زمینه­ای مخاطبان و ویژگی­های محتوای برگزیده از طرف آن­ها را مفروض می­دارد (مک کوایل، ۱۳۸۷: ۱۰۶).

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.