پرسشنامه کانون کنترل سلامت

مقیاس چند وجهی منبع کنترل سلامت در سال ۱۹۷۸ توسط والستون و همکاران به منظور تعیین منبع کنترل سلامت افراد ساخته شد. این موضوع که شخص دارای محور کنترل سلامتی (منبع کنترل سلامت) از نوع درونی یا بیرونی باشد، بر اساس یک مجموعه مشخصات است. این مشخصات و ویژگی‌ها به صورت مقیاس بندی شده وجود دارد و به تعیین نوع محور کنترل سلامتی در افراد می پردازد.

مقیاس‌های تک بعدی در زمینه سنجش نوع کنترل ابتدا توسط والستون و همکاران طراحی شد. مقیاس  MHLC  شامل سه مولفه  با معیار شش گانه لیکرت و مخفف کلمات زیر است:

۱-منبع کنترل سلامت مربوط به افراد موثر (PHLC) ^[1]: شامل درجه اعتقاد فرد به این امر که سلامت او به وسیله افراد دیگر تعیین می‌شود.

۲-منبع کنترل سلامت درونی (IHLC) ^[2]: شامل درجه اعتقاد فرد به این امر که عوامل داخلی و رفتارهایش مسئول بیماری و سلامت او است.

۳- منبع کنترل سلامت مربوط به شانس (CHLC) ^[3]: شامل درجه اعتقاد فرد به این امر که سلامت او وابسته به شانس، بخت، اقبال و سرنوشت است. این پرسشنامه دارای سه فرم A، B وC است که هر کدام مشتمل بر هجده عبارت و هر مولفه دارای شش عبارت است.  فرم   A وB در سال ۱۹۷۸ وفرم C که می‌تواند برای بیماری‌های خاص یا شرایط معین مورد استفاده قرار گیرد، در سال ۱۹۹۴ منتشر شد، در مدت ۱۴-۱۰ دقیقه تکمیل می‌شوند.

این پرسشنامه یک ابزار خود گزارشی است. آزمودنی باید در یک مقیاس لیکرت شش درجه‌ای از کاملا مخالفم (۱) تا کاملا موافقم (۶) میزان موافقت یا مخالفت خود با هر یک از آن را بیان کند.

روش نمره گذاری: شیوه نمره گذاری پرسشنامه منبع کنترل سلامت بدین صورت است که برای بدست آوردن نمره هر زیر مقیاس کافی است امتیاز همه عبارات مربوط به زیر مقیاس مورد نظر با هم جمع شود.

سوالات زیر مقیاس منبع کنترل سلامت درونی: ۱۷-۱۳-۱۲-۸-۶-۱

سوالات زیر مقیاس منبع کنترل سلامت مربوط به افراد موثر: ۱۸-۱۴-۱۰-۷-۳-۵

سوالات زیر مقیاس سلامت مربوط به شانس: ۱۶-۱۵-۱۱-۹-۴-۲

پایایی و روایی: ضریب پایایی کودر – ریچاردسون برای هر یک از مقیاس منبع کنترل درونی، منبع کنترل مربوط به افراد مهم و منبع کنترل مربوط به شانس به ترتیب ۵۰/۰، ۶۱/۰، ۷۷/۰ گزارش شده است.

مشکی و همکاران (۱۳۸۵) برای تعین روایی و پایایی ابزار مورد نظر، ۴۹۶ نفر دانشجو را مورد آزمایش قرار دادند. در این پژوهش، تعیین پایایی فرم ب به سه روش باز آزمایی، ثبات درونی و آزمون همتا انجام شد و برای این منظوربه ترتیب از فرمول ضریب همبستگی پیرسون و اسیپیرمن-براون و آلفای کرونباخ استفاده شد.

روایی همزمان مقیاس منبع کنترل سلامت با مقیاس درونی – بیرونی راتر^[۴] مشخص شده است. همبستگی  نمرات این آزمون با وضعیت سلامتی آزمودنی‌ها نیز حاکی از اعتبار ملاکی مطلوب این آزمون است.

برای تعیین روایی فرم ب از مقیاس چند وجهی منبع کنترل سلامت از سه روش روایی محتوا، همزمان و سازه استفاده شده است.

در مطالعه مقدماتی ۷۰ نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران مشارکت نمودند. هدف از این مطالعه، بررسی این نکته بود که آیادانشجویان، جملات گویه‌های مختلف پرسشنامه را مطابق با منظور و اهداف تهیه کننده پرسشنامه دریافت می‌کنند یا خیر؟به منظور بررسی روایی همزمان و وابسته به ملاک از اجرای همزمان پرسشنامه‌های چند وجهی منبع کنترل سلامت  و چند وجهی کنترل لوینسون (۱۹۷۶) استفاده شد. در تکمیل همزمان این دو پرسشنامه، ترتیبی داده شد که نیمی از آزمودنی‌ها نخست ابزار چند وجهی منبع کنترل سلامت و سپس پرسشنامه منبع کنترل لوینسون (IPC) ^[5] را تکمیل نمایند و نیمی‌دیگر از آزمودنی‌ها ابتدا پرسشنامه منبع کنترل لوینسون و سپس فرم ب را تکمیل کنند. نتایج نشان دادند که ضریب همبستگی بین نمرات گروه مورد مطالعه در دو پرسشنامه یاد شده برای مولفه‌های I، P، C به ترتیب با ۵۷%، ۵۱%و۵۳%بودند که نشاندهنده روایی همزمان این مقیاس به شمار می‌رود. در این تحقیق برای بررسی روایی سازه‌ای از روشهای تحلیل عامل تاییدی و تحلیل همبستگی استفاده شد.  تحلیل عامل کاوشی در مراحل اولیه یک پژوهش مورد استفاده قرار می‌گیرد و امکانی را برای گرد آوری متغیر‌های همبسته با یکدیگر حول سازه‌ای فراهم می آورد و به تدوین فرضیه برای تعیین فرایند‌های زیر بنایی به وجود آورنده عامل متغیرها را با دقت و با اندیشه‌ای که از قبل شکل یافته انتخاب می‌کند.

در پژوهش حاضر ضرایب همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ برای سلامت درونی ۸۱/۰، سلامت مربوط به افراد موثر ۸۳/۰وسلامت مربوط به شانس ۷۹/۰ به دست آمد.

[۱]-Powerful Other  Locus  of  Control

[۲]-Internal Health Locus of Control

[۳]-Chance Locus of Control

[۴]-Ratter

[۵]-inter powerful others chance