پیشینه تحقیق   چیستى سعادت و شقاوت حقیقى از نظر ابن سینا  دارای ۳۸ صفحه می باشد   فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

چیستى سعادت و شقاوت حقیقى از نظر ابن سینا    ۱
۱-۲٫ چگونگی رابطه سعادت و لذّت‏    ۸
۱-۳٫ مصداق سعادت نهایی انسان    ۹
۱-۴٫ نکات    ۱۳
نکته۱چرایی تعریف سعادت به لذت    ۱۳
نکته ۲- تعابیر دینی ابن سینا از سعادت:    ۱۴
نکته ۳- میزان تأثیر  بدن  و عوامل خارجی در سعادت    ۱۵
نکته ۴-  اینکه سعادت امری اخروی است:    ۱۶
نکته۵- نوع نگاه شیخ به تکلیف    ۱۷
۱-۵٫ مراتب سعادت‏ و شقاوت    ۱۷
۱-۶٫  اقلی یا اکثری بودن اهل سعادت و نجات    ۲۷
جمع بندی    ۲۸
منابع و مآخذ    ۳۱

منابع

کتاب ها

ابن سینا ،حسین بن عبذالله، الاضحویه فى المعاد ،تهران، شمس تبریزى ،۱۳۸۲ ه ش .

——-، عیون الحکمه ،بیروت، دارالقلم ،۱۹۸۰ م ‏

——-،المبدأ و المعاد،تهران، موسسه مطالعات اسلامى، ۱۳۶۳ ه ش

——-، الاشارات و التنبیهات،قم ، نشر البلاغه، ۱۳۷۵ ه ش‏

——-، رسائل ابن سینا ،قم ، انتشارات بیدار، ۱۴۰۰ ه ق‏

——-، المباحثات ، قم ، انتشارات بیدار، ۱۳۷۱ ه ش

——-، تسع رسائل فى الحکمه و الطبیعیات ،قاهره، دارالعرب ۱۳۲۶ ه ق

——-، الشفاء( الالهیات)،قم ، مکتبه آیه الله المرعشى ،۱۴۰۴ ه ق‏

——-، التعلیقات ،بیروت، مکتبه الاعلام الاسلامى،۱۴۰۴ ه ق‏

——-، پنج رساله ، همدان، دانشگاه بو على سینا ،ج ۱۳۸۳ ه ش

——-، النجاه من الغرق فى بحر الضلالات،تهران،انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۹ ه ش

——-، معراج نامه،رشت، ۱۳۵۲ ه ق‏

——-، رسائل ابن سینا ۲،استانبول، دانشکده ادبیات استانبول۱۹۵۳ م‏، ۱۳۵۲ ه ق‏

——-، الحدود،،قاهره، الهیئه المصریه، ۱۹۸۹ م‏.

——-، رساله نفس، همدان، دانشگاه بو على سینا ، الف۱۳۸۳ ه ش.

——-، ترجمه رساله اضحویه،مترجم نامعلوم،تهران،نتشارات اطلاعات، ۱۳۶۴ ه ش.

 چیستى سعادت و شقاوت حقیقى از نظر ابن سینا

ابن سینا ماهیت و چیستی سعادت را لذت می داند ولذا بحث سعادت را از بهجت و لذت شروع می نماید چرا که میان سعادت و لذت و میان شقاوت و رنج و ألم رابطه برقرار است آنجا که سعادت است لذت و خوشی هم هست و آنجا که شقاوت هست رنج و ألم و ناراحتی هم هست.  از همین رو وی  بحث سعادت را غالباًهنگام بحث  در بیان انواع لذات که برای نفس انسانی متصور است و هنگام بحث از احوال نفس پس از مفارقت از بدن مطرح نموده است.(ابن سینا،۱۴۰۰ه.ق ،ص۲۷۶، همو،۱۳۸۲ش،ص۱۳۰ ، همو،۱۳۶۳ش، ص ۱۱۱،همو،۱۴۰۴ه.ق،ص ۴۳۲، همو،۱۹۵۳، ج‏۲، ص ۱۴۹،همو،۲۰۰۷م، ص۱۲۷) البته همچنان که خواهیم گفت ابن سینا سعادت را مطلق لذت نمی داند بلکه نوع خاصی از لذت را مصداق سعادت می داند .

نکته ی مهمی که  دال بر این مطلب است که سعادت همان لذت است این است که ابن سینا بر این نکته تأکید دارد که سعادت آن خیر مطلقی است که مطلوب بالذات است و هیچگاه و در هیچ زمانی مطلوب لغیر نیست .(ابن سینا،۱۴۰۰ه.ق،ص۲۶۰) این ویژگی مطلوب بالذات بودن مختص لذت است  زیرا اگر  تمام اموری را (از قبیل :کمال و علم و ثروت و غیر)  که به نحوی  آنها را سعادت انسان برشمرده اند را بررسی و واکاوی کنیم. خواهیم دید که همه مطلوب لغیر هستند یعنی همه این امور  از این جهت مطلوب اند که سبب لذت می شوند. و این تنها لذت است که مطلوب بالذات است.

البته وی در هنگام بحث از سعادت عبارتهای دیگری هم دارد که به ظاهر در  تعارض با این ادعای ما است که ماهیت سعادت را از سنخ لذت دانستیم .اما اگر این عبارت های به ظاهر متضاد او را بررسی و تحلیل نماییم به این نتیجه خواهیم رسید که این عبارتها در واقع بیانگر ویژگی های و قیود سعادت است نه بیانگر ماهیت و چیستی سعادت. بدین‌ معنا که‌ هرکس‌ هر تحلیلی‌ از ماهیت‌ سعادت‌ داشته‌ باشد آن‌ را واجد این ‌ویژگی‌های‌ صوری‌ می‌داند. این قیود و ویژگی ها عبارتند از:

۱- سعادت امری مطلوب بالذات است ابن سینا بر این نکته تأکید دارد که سعادت آن خیر مطلقی است که مطلوب بالذات است و هیچگاه و در هیچ زمانی مطلوب لغیر نیست . .(ابن سینا،۱۴۰۰ه.ق، ص ۲۶۰ ) برآگاهان با حکمت اسلامی این امر هویداست که آنها غایت را از یک جهت به غایت لذاته و غایت لغیره تقسیم می کنند. مراد آنها از غایت لغیره غایتی است که زمینه را برای دستیابی به غایات دیگر فراهم می کند؛ مثلاً تحصیل در مقاطع ابتدایی، راهنمایی ودبیرستان، زمینه را برای ورود به دانشگاه فراهم می کند؛ اما مراد از غایت لذاته غایتی است که هرگز واسطه برای رسیدن به غایات دیگر واقع نمی شود.

همچنان که گفتیم این سخن شیخ بیانگر ماهیت و چیستی سعادت نیست بلکه یکی از قیود سعادت است زیرا صرف این مطلب در باب چیستی سعادت، مخاطب را اقناع ننموده و ابهام او را برطرف نمی سازد و برای او همچنان این سؤال باقی است که آن امری که برای انسان مطلوب بالذات است چیست؟

۲- ابن سینا سعادت را برترین مقصودی می داند که  موجود زنده برای به دست آوردن آن می کوشد. (ابن سینا،۱۴۰۰ه.ق ، ج۱،ص۲۶۱)این مطلب نیز تعبیر دیگری از مطلوب بالذات بودن سعادت است که توضیح آن گذشت.

۳- شیخ با بیان این نکته که سعادت هر قوه عبارت است از فعلیت یافتن و به کمال رسیدن آن قوه؛سعادت انسان را فعلیت یافتن قوه عاقله می داند به این صورت که  نفس انسان تبدیل به یک عقل مجرد از ماده و لوازم ماده شود.این سخن ابن سینا نیز از قیود و ویژگی های سعادت است نه بیان تعریف و چیستی سعادت زیرا همچنان که اشاره خوهیم کرد ابن سینا سعادت دانستن فعلیت قوه عاقله و تجرد نفس از ماده را از این باب می داند که این حالت سبب رسیدن به برترین مرتبه لذت است (ابن سینا،۱۳۶۳ش،ص ۱۰۹ هموالف۱۳۸۳ش،ص۷۹)

لذا از آنجایی که شیخ  چیستی و ماهیت  سعادت را  لذت می داند و حتی  غایت اصلی او در نمط هشتم اشارات که مفصلترین و دقیقترین بحث را در مورد لذت و مباحث مرتبط با آن ارائه نموده است ، اثبات سعادت نفوس عاقله و برتر بودن آن از سعادت نفوس حیوانیه است؛  برای فهم چیستی سعادت  از نظر ابن سینا و مباحث مرتبط  با آن ضروری است که ابتدا نظر او در باب لذت  و ألم را بررسی نماییم.

۱-۱-تعریف لذت:

قبل از اینکه به ذکر نظر شیخ بپردازیم ، اشاره به این نکته خالی از فایده نیست که برخی همچون زکریای رازی ألم را به خروج از حالت طبیعی و لذت را رجوع به حالت طبیعی تفسیر کرده اند  ایشان معتقدند که  انسان یک حالت طبیعی دارد که  در آن حالت نه ألمی دارد و نه لذتی،خروج از طبیعت انسانی الم و برگشت به آن لذت است .  زکریا معتقد است که  باز گشت به طبیعت که لذّت از آن حاصل مى شود میسر نیست مگرپس از بیرون شدن‏ از طبیعت که سبب رنج است.  لذا لذّت چیزى نیست مگر زایل شدن‏رنج و راحت شدن از آن (ناصر خسرو قبادیانی،۱۳۸۴ش،ص۲۱۱)[۱] اما ابن سینا مخالف این نظریه بوده و یادآور می شود که نفس این خروج و رجوع لذت محسوب نمی شود بلکه لذت این رجوع ناشی از احساس و ادراک این بازگشت به عنوان یک امر ملائم است و تأکید می کند که لذت با تمام انواعش  ادراک ملائم  است(ابن سینا،۱۳۶۳ش،ص۱۱۱)

شیخ در اکثر کتابهایش به مناسبت های مختلف بحث لذت را مطرح نموده  و غالبا لذت را چنین تعریف می کند:لذت چیزی جز ادراک ملائم از آن حیث که ملائم است ،نیست(ابن سینا،۱۴۰۴ه.ق،ص۳۶۹ ،همو۱۳۷۹ش،ص۵۹۱ ؛ همو۱۳۶۳ش ،ص۱۸  ،همو۱۳۸۲ش،ص ۱۴۵  )

اما شیخ کاملترین تعریف از لذت را در نمط هشتم اشارات  جهت اثبات سعادت نفوس عاقله و برتر بودن آن از سعادت نفوس حیوانیه  ارائه کرده و می گوید:لذت عبارت است ازادراک و نیل و وصول به امری که نزد مدرک کمال و خیر است از آن حیث که کمال و خیر است و ألم ادراک و نیل و وصول به امری است که نزد مدرک آفت و شر است[۲](ابن سینا،الف۱۳۷۵ش،ص ۱۳۸)

شیخ سپس با ذکر این شبهه که برخی از کمالات و خیرات (همچون تن درستی و سلامتی ) هستند که صاحبان آن از آن لذت نمی برند یا گاه انسان(مانند کراهت مریض از شیرینی) به یک امر لذیذ دست می یابد اما نه تنها از آن لذت نمی برد بلکه از آن رنج هم می برد ؛ برای روشنتر شدن معنای لذت  قید « و لا شاغل و لا مضاد للمدرک »را به این تعریف اضافه می نماید البته تأکید می کند که  اگر تعریف سابق خوب فهم شود نیازی به این قید نیست. زیرا در حالت اول حصول هست ولی شرط شعور موجود نیست و در مورد دوم  مریض شیرینی  را از حیث خیر بودن آن ادراک نمی کند

شیخ برای توضیح دو قید مزبور به مثال تمسک جسته و می گوید: اگر فرد از امر متضاد خالی نباشد از یک امر لذیذ لذت نمی برد مانند مریضی که به سبب مرضش از شیرینی لذت نمی برد ولی با برطرف شدن آن مریضی لذت آن را در می­یابد و همچنین اگر فرد فارغ ازامور شاغل نباشد باز ممکن است از یک امر لذیذ لذت نبرد مانند شخص سیر که میلی به غذاهای لذیذ ندارد. یا اینکه با وجود یک امر مولم شخص ممکن است به سبب مانعی( همچون داروهای مسکن) احساس درد نکند(ابن سینا،الف۱۳۷۵ ش،ص ۱۳۸).

لذا با اضافه نمودن این دو قید تعریف نهایی لذت و ألم این خواهد بود که« لذت عبارت است ازادراک و نیل و وصول به امری که نزد مدرک کمال و خیر است از آن حیث که کمال و خیر است به شرط اینکه امری متضاد یا یک مانع مشغول کننده در میان نباشد و ألم ادراک و نیل و وصول به امری است که نزد مدرک آفت و شر است به شرط اینکه امری متضاد یا یک مانع مشغول کننده در میان نباشد»

اکنون شایسته است که برای روشنتر شدن مراد شیخ و میزان دقت او در این تعریف ،هر یک از قیدهایی را که شیخ در این تعریف لحاظ نموده را بیشتر بررسی نماییم. زیرا همانگونه که خواهیم دید در مجموع افزایش این قیود از جانب ابن سینا در تعریف لذت، باعث دقیقتر شدن تعریف لذت شده است. و از طرفی با توجه به رابطه لذت و سعادت، فهم بهتر و دقیقتر لذت سبب فهم درست ما از سعادت می شود.

خواجه نصیر الدین طوسی در شرحش براشارات به خوبی از عهده ی این کار برآمده و به دقت هر یک از قیود مزبور را شرح داده است.

«نیل» :

قبل از شیخ دیگران لذت را به ادراک ملائم و ألم را به ادراک منافی تعریف کرده اند ولی ادراک به تنهایی کافی نیست زیرا انسان گاهی مطلوب خود را تصور می کند ولی در تصور آن هیچ لذتی را احساس نمی کند و یا گاهی امر منافی را تصور می کند ولی ألمی را احساس نمی کند از این جهت بود که شیخ از این تعریف عدول نموده و کلمه نیل را نیز اضافه کرده است(مطهری،۱۳۶۲،ص۱۱۱)

بنابراین قید «نیل» : در تعریف لذت بیانگر این مطلب است که سعادت یک امر صرفا روحانی  و از سنخ ادراک نیست بلکه در لذت علاوه بر ادراک، حصول لذیذ نزد متلذذ و وصول به آن نیز شرط است. زیرا اولاً بین نیل یک شیء و ادراک آن شیء تفاوت وجود دارد و  ادراک شیء مساوی با نیل و حصول آن شیء نزد مدرک نیست. بلکه ادراک گاه فقط با حصول صورت شیء حاصل می شود ولی نیل جز با حصول ذات آن شیء (نه صورت آن شیء) حاصل نمی شود.  (ابن سینا،ب۱۳۷۵ش، ج‏۳، ص۳۳۸)

ثانیا برای حصول لذت نیل ضرورى است زیرا چه بسا که قواى نفسانى  لذت امری را ادراک کنند و بدانند که  کمال ایشان در حصول آن می باشد. لیکن تا آن  را حاصل ننموده و در او  بالفعل موجود نشود، آن لذت مشعور او نگردد و شوق به نیل آن حاصل نشود و براى تحصیل آن حرکت نکند، مانند عنین. که علم به لذت جماع دارد  لیکن براى نیل آن حرکت نکند،  و بدان میل نکند  و مانند حال نابینا در مشاهده صورتهاى زیبا و پیکرهاى حسنه، و حال کر در استماع لحنهاى منظم و  آوازهاى دلنشین . لذا ادراک و تصور یک لذت به تنهایی برای حرکت و تحصیل آن لذت کافی نیست .(قاینی ،۱۳۶۴ش،ص ۶۴)

از طرف دیگر شیخ فقط به قید نیل بسنده ننمود زیرا نیل بر ادراک دلالت نمی کند مگر به صورت مجاز.

[۱] ناصر خسرو در کتاب زاد المسافرین قول هیجدهم اندر لذات و اثبات آن نظر رازی را در باب لذت به تفصیل شرح داده است

[۲] . اصل عبارت وی چنین است«إن اللذه هی إدراک و نیل لوصول ما هو عند المدرک کمال و خیر من حیث هو کذلک، و الألم هو إدراک و نیل لوصول ما هو عند المدرک آفه و شر.»

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.