پیشینه تحقیق آیین وعظ و محل و مکان و زمان برگزاری مجالس و طرز قرار گرفتن سخنران و نحوۀ شروع و ختم سخن و حالات درونی سخنران دارای ۱۰۲ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

مقدمه    ۵
فصل اول:   آیین وعظ    ۶
۲-۱ تاریخ وعظ در اسلام    ۷
۲-۲ روش های سخنوری و وعظ    ۱۷
۲-۳ وعظ صوفیان    ۲۳
۲-۳-۱ قدمت مجالس صوفیه    ۳۰
۲-۴ انگیزه ها    ۴۹
۲-۴-۱ ارشاد کردن    ۴۹
۲-۴-۲ معرفت گفتن    ۵۱
۲-۴-۳ وصیّت کردن    ۵۳
۲-۵ محل برگزاری مجالس    ۵۳
۲-۵-۱ مسجد    ۵۴
۲-۵-۲ مدرسه    ۵۵
۲-۵-۳ خانقاه    ۵۷
۲-۵-۴ مزار    ۶۱
۲-۵-۵ مشهد مقدس    ۶۲
۲-۶ مکان برگزاری    ۶۴
۲-۶-۱ نیشابور    ۶۵
۲-۶-۲ مهنه    ۶۷
۲-۶-۳ طوس    ۶۸
۲-۶-۴ مرو    ۶۹
۲-۶-۵ سرخس    ۷۰
۲-۷ زمان برگزاری    ۷۲
۲-۷-۱ روزها    ۷۳
۲-۷-۲ اوقات    ۷۴
۲-۸ ترتیب    ۷۵
فصل دوم:       واعظان    ۷۶
۳-۱ سخنران مقیم و مدعو    ۷۶
۳-۲ هیأت ظاهری سخنران    ۷۸
۳-۳ وسیله جلوس    ۷۹
۳-۴ طرز قرار گرفتن سخنران    ۸۲
۳-۵ نحوه شروع و ختم مجالس    ۸۳
۳-۶ حالات درونی سخنران    ۸۷
۳-۶-۱ قبض و بسط    ۸۷
۳-۶-۲ ضمیرخوانی    ۹۰
۳-۶-۳ بیخود شدن    ۹۳
منابع و مآخذ    ۹۵

 منابع

 قرآن کریم: ترجمه مهدی الهی قمشه ای.

حسینی، سید علی اکبر: سیری اجمالی در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: دفتر فرهنگ اسلامی،

ـــــــــــــــــــــــ؟: حدودالعالم من المشرق الی المغرب، تصحیح منوچهر ستوده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۴۰٫

یزدی، محمد: علی (ع) بر منبر وعظ، تهران: واحد تحقیقات اسلامی، ۱۳۶۱٫

فلسفی، محمد تقی: سخن و سخنوری، چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳٫

حجتی کرمانی، علی و سید محسن امین،: سیره معصومان، چاپ دوم، تهران: سروش، ۱۳۷۶٫

رامپوری، غیاث الدین : غیاث اللغات، به کوشش منصور ثروت، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۳٫

شریعتی سبزواری، محمد باقر: اصول و مبادی سخنوری، چاپ دوم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶٫

نخشبی، ضیاء الدین: سلک السلوک، تصحیح غلامعلی آریا، تهران: زوّار، ۱۳۶۹٫

عنصر المعالی کی کاوس بن اسکندر بن وشمگیر: قابوس نامه، تصحیح: غلامحسین یوسفی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب،

مایر، فریتس: ابوسعید ابی الخیر(حقیقت و افسانه)، ترجمه: مهرآفاق بابیوردی، تهران: نشر دانشگاهی، ۱۳۷۸٫

سپهر خراسانی، احمد: مقدمه ای در فن خطابه و تاریخ آن، چاپ دوم، تهران: انتشارات اشرافی، ۱۳۵۹٫

مقدمه

 مجلس گویی در تصوّف سابقه ای طولانی دارد و بعضی از مشایخ صوفیه به مجلس گویی و برگزاری جلسات صوفیانه معروف بوده اند؛ در واقع بسیاری از  تعالیم مشایخ صوفیه از طریق مجلس گویی ها به مریدان منتقل شده است.  پاره ای از یادداشت های مریدان را، در لابلای آثاری که دربارۀ مشایخ خود نوشته اند، می توان ملاحظه کرد؛ مانند: مجالس ابوسعید ابی الخیر،  که درکتابهای «حالات و سخنان ابوسعید ابی الخیر» و «اسرار التّوحید فی مقامات شیخ ابی سعید» نقل شده و در مورد مجالس برخی از صوفیان نیز آثار مستقلی در دست است که می توان کتاب «مجالس سبعه» از جلال الدین محمّد مولوی، و نیز کتاب «مناقب العارفین» را نام برد، که در لابلای مطالب آن روایات بسیاری از مجلس گویی مولانا آورده شده است.

در این مقاله،  در فصل اول، به بررسی سابقۀ وعظ در اسلام و روش های سخنوری و مجلس گویی صوفیان پرداخته می شود و انگیزۀ برگزاری این مجالس که عبارتند از ارشاد و نصیحت، معرفت گفتن، و وصیت کردن بیان می گردد؛ همچنین محل برگزاری مجالس ابوسعید که عبارت از خانقاه، مدرسه، مسجد و مزار است و مکان برگزاری مجالس او که نیشابور، مهنه، طوس، سرخس و مرو است و نیز مجالس جلال الدین محمّد مولوی که در قونیه برگزار می شده است، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و در آخر این فصل زمان برگزاری مجالس اعم از روزها و اوقات، همچنین ترتیب مجالس که هم به صورت منظم( ادواری) و هم به صورت غیر منظّم برگزار می گردیده، بررسی می شود.

در فصل دوم، که به بررسی واعظان اختصاص یافته است، موضوعاتی از قبیل: سخنران مقیم و مدعو، هیأت ظاهری سخنران، وسیلۀ جلوس، که عبارت از منبر تخت وکرسی بوده است و طرز قرار گرفتن سخنران، نحوۀ شروع و ختم سخن که شامل قرائت قرآن، خواندن خطبۀ عربی، مناجات، صلوات و … می شود و حالات درونی سخنران از قبیل قبض و بسط، ضمیرخوانی و بیخود شدن، مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل اول: آیین وعظ

  ۲-۱ تاریخ وعظ در اسلام

  وعظ و اندرز، بیم دادن از عواقب کار و یادآوردی خوبی ها و فضایل انسانی است، که با احساس رقّت در قلب همراه است، و وعظ حقیقی واجد این هردو ویژگی است که به یادآوری قلوب بر محاسن و فضایل اخلاقی همّت می گمارد.

توجه و عنایت فراوان به وعظ، تنها بر این اصل استوار نیست، بلکه از این واقعیت نیز نشأت می گیرد که ریشه در خلقت الهی انسان دارد. «در تفسیر آیات شریفۀ: و نَفسٍ وَّ ما سَوّاها فالهَمَها فُجُورَها وَ تَقوَاها[۱] آمده است: از آنجا که خداوند الهام به تقوا و فجور را در انسان تابع یا نتیجه ای از تسویه دانسته است، در این صورت می توان الهام را از صفات و خصوصیات خلقت آدمی دانست یا به تعبیر دیگر، الهام به فجور و تقوا در انسان امری فطری است و با عقل عملی تفاوت چندانی ندارد بنابراین شگفت انگیز نیست اگر می بینم این اندازه بر استفاده از آن اصرار می گردد و تا زمانی که امید به تأثیر آن از بین نرفته است قطع نمی گردد»[۲]

در موعظه دو نکته قابل توجه است: اول آنکه محتوای سخن واعظ آگاهی بخش و بیدار کننده باشد و دیگر اینکه کلامش را با خلوص نیّت بیان نماید. مستمع نیز باید واجد شرایط لازم از جمله حسن استماع و ایمان به خدا باشد، تا وعظ در او اثر کامل بگذارد در غیر این صورت اثر وعظ نسبی و یا بی اثر خواهد بود.[۳]

ممکن است فردی از تعلیم شخصی بی نیاز باشد، امّا از موعظه بی نیاز نیست؛ زیرا دانستن یک موضوع و متذکر شدن و تحت تأثیر کلام یک واعظ دانا قرار گرفتن، مطلب دیگری است. حضرت علی (ع) به یکی از اصحاب فرمودند: «عِظنی!» (مرا موعظه کن) و فرمودند: در شنیدن اثری هست که در دانستن نیست. موعظه به دل نرمی و رقّت می بخشد، قساوت را از دل می برد، خشم و شهوت را فرو می نشاند،  هوای نفسانی را تسکین می دهد و صفا و جلا را به قلب  هدیه

می کند؛ بنابراین هیچ فردی و هیچ جامعه ای وجود ندارد که احتیاج به موعظه نداشته باشد.[۴]

در خصوص وعظ و اندرز لازم نیست که واعظ مرتبه و مقامی بالاتر از شنونده داشته باشد. یحیی پیامبر (ع) از یک گناهکار محکوم به سنگسار، مطالبه موعظه کرد؛ جوان گناهکار گفت: «لاتَخلیَّنَ بَینَ نَفسِکَ وَ هَواها فَتَروَی».[۵]

دقیق تر باید گفت که تنها راه ارشاد، موعظه کردن است. زیرا علاوه بر کاربرد استدلال و برهان در مقام وعظ، آنچه در هدایت انسان نقش اصلی را ایفا می کند، افعال قلبی و تأثیر بر مرکز احساس و ادراک است که باعث ایجاد نرمش و حالت تسلیم و اطاعت در عمل را به وجود می­آورد.[۶]

خداوند متعال در قرآن کریم، مکرّر مردم را موعظه نموده، و به دادگری، احسان و بذل و عطا به خویشاوندن امر می کند و از گناه، ظلم و منکرات نهی می نماید. همچنین خداوند در قرآن از خود به عنوان «واعظ» یاد کرده است: «قُل انَّما اَعِظُکُم بِواحِدَه»[۷]، یا آنجا که می فرماید: «یَعِظُکُم لَعَلَّکُم تَذَکَّرُون»[۸].

قرآن کریم از موعظه، برای تربیت، زیاد استفاده کرده است. لقمان حکیم برای تربیت فرزندنش او را موعظه می کند ومی گوید: «یا بُنَیَّ لاتُشرِک بِاللهِ اِنَّ الشِرکَ لَظُلمٌ عَظِیم»[۹] طریقه و شیوه موعظه کردن هم در اسلام بیان گردیده است. وقتی موسی و هارون برای ارشاد و هدایت فرعون مأمور شدند به آنان گفته شد که : «فَقُولا لَهُ قَولاً لَیِّناً لََعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ اَویَخشی»[۱۰]یعنی وقتی با فرعون روبه رو شُدید با او به نرمی سخن بگویید تا شاید متذکّر شود و از عاقبت کار بترسد.[۱۱]

[۱]– شمس(۹۱): ۷و۸، و (قسم) به نفس وآنکه او را نیکو بیافرید و به او شر وخیر او را الهام کرد.

[۲]– سیدعلی اکبر حسینی: سیری اجمالی در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: دفتر فرهنگ اسلامی،۱۳۷۲، ص۷۷٫

[۳]– محمد تقی فلسفی: سخن و سخنوری، چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳٫ ص ۲۷۲٫

[۴]– مرتضی مطهری: ده گفتار، تهران: نشر صدارا، ۱۳۴۷٫ ص ۲۲۴٫

[۵] – با هوای نفست خلوت مکن که گرفتار خواهی شد.

[۶] – محمد یزدی: علی (ع) بر منبر وعظ، تهران: واحد تحقیقات اسلامی، ۱۳۶۱٫ ص۱۳٫

[۷] – سبأ(۳۴): ۴۶، بگو من به یک سخن شما را پند می دهم.

[۸] – نحل(۱۶):۹۰، به شما پند می دهد باشد که موعظه خدا را بپذیرد.

[۹] – لقمان (۳۱): ۱۳، ای پسر عزیزم هرگز شرک به خدا نیاور که شرک بسیار ظلم بزرگی است.

[۱۰] – طه(۲۰): ۴۴، وقتی با فرعون روبرو  شدید با او به نرمی سخن بگویید تا متذکّر شود و از عاقبت کار خود بترسد.

[۱۱] – سید احمد احمدی: اصول و روش های تربیت دراسلام، چاپ دوم، اصفهان: نشرجهاد دانشگاهی، ۱۳۶۸، ص۱۷۴٫

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.