پیشینه تحقیق جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی و ادبیات فارسی دارای ۵۴ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

مقدّمه    ۵
فصل اول: جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی    ۶
۱-۱- معانی و مفاهیم صبر    ۶
۱-۲-  صبر در قرآن کریم.    ۸
۱-۳- زمینههای صبر در  قرآن کریم    ۹
۱-۳-۱٫صبر، ابزار تکامل:    ۹
۱-۳-۲- سرمشق گیری از قهرمانان صبر:    ۱۰
۱-۳-۳- صبر در مقام توّکُل به لطف  خداوند:    ۱۰
۱-۳-۴٫ صبر در مقام  فرمانبرداری خداوند    ۱۱
۱-۳-۵- صبر و ایمان به مشیّت خداوند    ۱۲
۱-۴- جایگاه صبر و صابران در قرآن    ۱۳
۱-۵-۱حضرت ایوب(ع) اسطوره صبر در برابر سختیها    ۱۳
۱-۵-۲- حضرت یعقوب، اسوه صبر و گذشت    ۱۴
۱-۵-۳- حضرت یوسف ، قهرمان صبر و شکیبایی در  برابرگناه    ۱۵
۱-۳-۶- حضرت اسماعیل اسوه صبر در فرمانبرداری از خداوند    ۱۶
۱-۶- صبر و استقامت در سیره پیامبر اعظم (ص)    ۱۶
۱-۶-۱- صلح حدیبیه جلوه صبر پیامبر (ص)    ۱۷
۱-۷- صبر در  روایّات اسلامی    ۱۷
۱- ۸-  معانی و مفاهیم سکوت:    ۲۰
۱-۸-۱- « سکوت » در آیات قرآن مجید    ۲۱
۱-۸-۲-  سکوت در روایات اسلامى    ۲۳
۱-۸-۳-  نقش سکوت و اصلاح زبان    ۲۶
۱-۸-۴- اصول کُلّی براى دفع خطرات زبان    ۳۰
۱-۸-۴-۱- توجه جدى به خطرات زبان    ۳۰
۱-۸-۴-۲-  سکوت    ۳۰
۱-۸-۴-۳- حفظ زبان    ۳۱
۱-۸-۶٫ سکوت در سیره نظری و عملی فرزانگان تاریخ    ۳۲
فصل دوم: جایگاه صبر و سکوت در ادبیات فارسی    ۳۵
۲-۱- منزلت و فواید صبر و سکوت در ادب فارسی    ۳۵
فهرست منابع    ۵۲

منابع

قرآن کریم، (۱۳۸۴). با ترجمه و شرح واژگان ابوفضل ابولفضل بهرام پور، ناشر: آوای قرآن

نهج البلاغه، صبحی صالح. (۱۳۸۷). ناشر: آوای قرآن

سعدی، م. (۱۳۸۴). کلیات سعدی، مصحح، محمد فروغی، نشر: شقایق

سیدارتز، د. (۱۳۸۹). جادوی فکر بزرگ (مترجم ) ژنا بخت آور ناشر: فیروزه

غزالی، م. (۱۳۸۷). مختصر احیاء العلوم، ناشر: انتشارات کردستان،

اصفهانی، ن. (۱۳۸۴). مقام صبر، ناشر: دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران

سبحانی، ج. (۱۳۸۷). سیمای فرزانگان، اندیشه قم

قرشی بنابی، ع. (۱۳۸۸). قاموس قرآن، ناشر: دارالکتب الاسلامیه

کلانتری، ا. (۱۳۸۳). پاداش صبر، اسوه، تهران

کمالی سروستانی، ک. (۱۳۸۵). سعدی شناسی، (دفتردوازدهم)، مرکز سعدی شناسی، شیراز

کلینی، م. (۱۳۸۷). اصول کافی ( ترجمه) ، مترجم: سیدمهدی آیت‌اللهی ناشر: جهان آرا

گلی زواره، غ. (۱۳۸۸). سلوکی ملکوتی، ناشر: الذاکرین

لطف‌الله، د. (۱۳۸۷). سکوت و سخن: شاهکارهای موضوعی شعر فارسی ناشر: مدرسه

مجلسی، م. (۱۳۸۶). بحارالانوار، ناشر: اسلامیه

مختاری، ر. (۱۳۸۸). سیمای فرزانگان، بوستان قم

مقدّمه

یکى از ویژگی‌هایى که در طول تاریخ زندگى انسان، در همه صحنه‌ها و عرصه‌ها، خوشی‌ها و سختى‌ها مصیبت‌ها و مرارت‌ها، موجب سعادت وخوشبختى انسان‌ها بوده و هست صبر و ‌استقامت و سکوت اندیشمندانه است. در قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم السلام) و همین طور ادبیات و آموزه‌های اخلاقی ایرانیان، این دو ویژگی به فراوانی مورد تکریم و تمجید واقع شده است.

زندگى بشر در دنیا گره خورده در مشکلات و رخدادهای گوناگونی است که تنها به سرپنجه خرد ورزی و درایّت قابل حل است. بدین معنی که انسان چه  هنگام باید لب به سخن بگشاید و در چه موقعی سکوت و خاموشی پیشه ساخته و شکیبایی برگزیند. اگر انسان صبر و استقامت را که رمز غلبه او بر این مشکلات است نداشته باشد بدون تردید با شکست مواجه شده و راه تعالى و تکامل بر او بسته خواهد شد.

زمانى که انسان تاریخ انبیا و اولیاى الهى را بررسى مى‌کند، در می‌یابد که تمام زندگی این بزرگواران سرشار از سختى‌ها و مشکلاتی است که به سوى آنها روى آورده و آنان توانسته‌اند به یاری همین فضایل بر این مشکلات فایق آیند.

صبر یکی از واژه‌های کلیدی قرآن است که به صورت‌های مختلف در آن بکار رفته است. این واژه بر یکی از اصول مهم اخلاقی و صفات برجسته و ضروری انسانی دلالت دارد که زمینه ساز آراستگی آدمی به فضیلت‌های بسیاری می‌شود. با توجه به اهمیت صبر که رمز پیروزى و غلبه بر مشکلات در زندگى انسان است، امیرالمؤمنین علیه‌السلام هم در حکمت ۴۲۴ می‌فرماید: « اَلحِلمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَالعَقلُ حِسامٌ قاطِعٌ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خَلْقِکَ بِحِلْمِکَ وَقاتِلْ هَواکَ بِعَقْلِکَ» بردباری پرده‌ای است پوشاننده و عقل شمشیریست برّان، پس عیوب اخلاقی خود را با بردباریت بپوشان و هوایت را با عقلت بکش.» (نهج‌البلاغه، ۱۳۸۷‌:۱۲۸۷)

سکوت و خاموشی مدبرّانه و از سرتعقل از دیگر فضایل انسانی است که در کنار صبر به عنوای یکی از صفات مثبت انسانی و اخلاقی به شدّت در متون دینی و ادبی مورد توجه قرار گرفته و بسیار ممدوح است.

موسوی اصفهانی می‌نویسد: « در زبان  فارسی صمت به فتح صاد و سکون میم را برخی به سکوت معنا کرده‌اند ولی میان این دو واژه، تفاوت‌های مهم و اساسی وجود دارد. حضرت امیر مؤمنان(ع) درعبارتی کوتاه، با اشاره به این دو اصطلاح برای آن‌ها کاربردها و آثار خاص بیان می‌کند و می‌فرماید: « الصّمتُ حُکمٌ، والسُّکوتُ سَلامَهٌ، و الکِتمانُ طرَفٌ مِن السَّعادَهَ؛ صمت و خاموشی، حکمت و فرزانگی است و سکوت، سلامت از گرفتاری و کتمان و راز داری، بخشی از سعادت است.» (موسوی اصفهانی، ۱۳۸۲‌: ۶۳)

درقرآن کریم نیز به حفظ زبان و اهمیّت سکوت اشاراتی رفته است که بیانگر حکمت و فرزانگی در سکوت است. در سوره مبارکه مریم، حضرت زکریا (ع) پس از استجابت دعایش برای داشتن فرزند، خواهان نشانه‌ای از سوی خداوند می‌شود و فرمان الهی به او می‌رسد که نشانه و آیه تو آن است که سه شبانه روز کامل سخن نگویی و سکوت اختیار کنی، از این رو هنگامی که از محراب، عبادت خویش به سوی مردم بازگشت به ایشان اشاره کرد که بامدادان و شامگاهان خداوند را تسبیح کند (قرآن کریم، ۱۹: ۱۱-۱۰) زیرا بنی اسرائیل از این که وی فرزندی ندارد و امت، بی پیامبر می‌شوند از این مسئله نگران بودند. (مریم، آیه ۵) مورد دیگر زمانی است که حضرت مریم (س) عیسی (ع) را می‌زاید و می‌هراسد که متهم به امری زشت شود. از این رو مأمور به سکوت و خاموشی می شود. با این تفاوت که وی مأمور می شود تا یک روز را به عنوان نذر خداوند رحمان، روزه سکوت بگیرد و با انسانی سخن نگوید». (همان: ۶۲)

این دو فضیلت بزرگ وستوده، در آثار شاعران و سخن سرایان بزرگ ایران در معانی زیبایی پرورانده شده.

این نوشتار مشتمل بر دو فصل است. در فصل نخست، به اهمیّت صبر و سکوت در آیات و روایات اسلانی پرداخته  و با شرح و بسط این دو موضوع از نظر آیات کریمه قرآن مجید و هم چنین نصوص صریح روایات و احادیث شریف از معصومین و امامان (ع)  اشاره می‌شود.

فصل دوم به بررسی جایگاه صبر و سکوت در ادبیات فارسی می‌پردازد و اهمیّت آن را در آثار شاعران طراز  اوّل  ایران مانند  مولوی، عطار، صائب تبریزی و سعدی و … نشان می‌دهد.

فصل اول: جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی

۱-۱- معانی و مفاهیم صبر

 « صبر» بر وزن فَعل  مصدر ثلاثی مجرد است به معنی خویشتن داری و اصل آن به معنی «حبس» است. درکتاب «مفردات» ذیل واژه «صبر» چنین آمده است: «صبر» در لغت عرب به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن است. برخی نیز آن را بازداشتن نفس از اظهار بی‌تابی و بی قراری دانسته‌اند.» (راغب اصفهانی: ص ۴۷۴)

صبر در معنای اسمی نام درختی است که شیره تلخی دارد . ودر مثلی که می گویند : «صبر هرچند تلخ است  ولی میوه شیرین دارد»  به نام این درخت ایهام دارد .

در کتاب قاموس قرآن قرشی ذیل صبر آمده است: «صبر در لغت به معنای حبس است. در اقرب الموارد آمده است: «صبر‌الدابه» یعنی حیوان را بدون علف نگه داشت.صبر به معنی خویشتن داری و حبس نفس از چیزی است که شرع و عقل از آن نهی می‌کند، صبر به حسب اختلاف موارد فرق می‌کند. اگر خویشتن داری در مصیبت باشد، آنرا صبر می‌گویند اگر در جنگ باشد شجاعت نامند و اگر در حوادث باشد آن را سعهٔ صدر می‌نامند. در تفسیر عیاشی از حضرت صادق (ع) نقل شده است: «… اصبروا عَلَی الفرائض و صابروا علی المصائب و رابطوا علی الائمه» (قرشی، ۱۳۸۸، ج ۴/ ۱۰۶)

علی اکبردهخدا، در کتاب لغت‌نامه این واژه را در زیر مدخل صبر چنین معنی می‌کند: «صبر. َ (ع مص، اِمص) شکیبیدن. شکیبایی. شکیبایی کردن. پائیدن. نقیض جزع. و درکشاف اصطلاحات الفنون آرد: صبر بفتح و سکون به معنی شکیبایی است. سالکان گفته‌اند: تصبر واداشتن نفس است بر مکاره و تجرع مرارت؛ یعنی اگر آدمی صبر را مالک نبود بایست که بکوشد و نفس خود را بصبر وادارد و صبر ترک شکایت است جز بسوی خدا. سهل گوید صبر انتظار فرج خداست و آن فاضل‌ترین خدمت و برترین آن است، و جز سهل گوید: صبر آن است که در صبر صابر باشی و معنی آن اینکه؛ در بلاها و شدائد خروج از آن نبینی. و گفته‌اند صبر آن است که بنده را اگر بلا برسد ننالد، و رضا آنکه بنده را اگر بلا برسد ناخوش نگردد. دهنده و ستاننده خداست ترا در این میان چکار است. و بعضی گویند اهل صبر بر سه مقامند: اول ترک شکایت و این درجه تائبان است دوم رضا بمقدور و این درجه زاهدان است سوم محبت؛ آن است، که مولی با وی کند و این درجه صدیقان است و گفته‌اند صبر ترک شکایت از الم بلوی است جز بسوی خدا چه خدا ایوب را بر صبری که کرد ثنا فرستاد و فرمود: انا وجدناه صابراً (قرآن کریم۳۸-۴۴) و ایوب در دفع مضرت از خود شکایت بخدا برده بود که فرماید: إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ (قرآن کریم ۲۱-۸۳) و در تفسیر کبیر در ذیل قول خدا و بشر الصابرین (قرآن کریم۲-۱۵۵ )آرد که صبر دو قسم است یکی بدنی و آن تحمل بدن است مشقات را و دیگر نفسانی و آن بازداشتن نفس است از مشتهیات طبع؛ و این قسم اگرصبر از شهوت باشد آن را عفت نامند و اگر بر احتمال مکروه باشد اسامی مختلف دارد چنان که صبر در مصیبت را صبر نامند و اگر صبر در حال غنی باشد آن را ضبط نفس نامند و اگر در نبرد باشد شجاعت خوانند و اگر در کظم غیظ بود حلم نامند و اگر در نوائب باشد سعه صدر گویند و اگر در اخفاء کلام بود کتمان سر نامند و اگر در فضول عیش باشد زهد گویند و اگر بر مقدار کمی از مال بود قناعت خوانند و این همه را صبر نامند. قال اﷲ تعالی: و الصابرین فی البأساء و الضراء و حین البأس (قرآن کریم،۲-۷۷ ) غزالی گوید: صبر از خواص آدمی است و بهایم را صبر نبود چه شهوت بر آنها مسلط است و عقلی که با شهوت معارضه کند ندارند و در ملائکه نیز صبر متصور نیست چه آنان شوق مجرد به حضرت ربوبیت‌اند و شهوت بر ایشان مسلط نیست تا آنان را از شوق بحق و میل بدرجه قرب بازدارد اما در آدمی شهوت و عقل هر دو موجود است و با یکدیگر معارض و هرگاه عقل سد راه شهوت شود آن را صبر نامند.» (دهخدا، ۱۳۷۷: ذیل صبر)

در تمام کتاب‏هاى آسمانى و گفتار همه پیامبران و اولیاء خدا و امامان(ع) با تاکیدهاى فراوان به صبر و استقامت سفارش شده است به طوری­که آن را اکسیر اعظم و کیمیاى کلیدى مشکلات دانسته‏اند و ضد آن را موجب انحرافات و بدبختی­هاى ویرانگر مى‏دانند. به قول مولانا:

« صد هزاران کیمیا حق آفرید              کیمیایى همچو صبر آدم ندید»

(مولوی، ۱۳۸۳، ج۷: ۴۸۳)

در سایه داشتن ویژگی صبر و پایداری است که انسان می­تواند در عرصه­های مختلف زندگی فردی و اجتماعی، مادی و معنوی رشد و تکامل نموده و به اهداف خویش دسترسی پیدا نماید.

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.