پیشینه تحقیق حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین  دارای ۴۴ صفحه می باشد   فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

گفتار اول: حیطه های رشد و شکوفایی    ۶
الف- فرهنگی- علمی    ۶
۱- شکل گیری روحیه علم آموزی در بین مسلمین    ۶
۲- عقلانیت متعامل با نقل    ۶
۳- توجه به دستاوردهای فکری ملل و نحل دیگر    ۷
۱) ترجمه و تقلید    ۷
۲( بومی سازی    ۷
۴- شکل گیری علوم و دانشمندان در اسلام    ۸
۱) علوم اسلامی    ۸
۱٫  قرائت    ۸
۲٫  تفسیر    ۸
۳٫ حدیث    ۹
۴٫  فقه و اصول    ۹
۵٫  عرفان نظری    ۹
۶٫ کلام    ۱۰
۲) علوم دیگر و دانشمندان مسلمان این عرصه    ۱۰
۱٫ شیمی    ۱۰
۲٫  مکانیک    ۱۰
۳٫ ریاضیات    ۱۱
۴٫ طب    ۱۱
۵٫ نجوم    ۱۱
۴- تأسیس مراکز علمی    ۱۲
۱) بیت الحکمه    ۱۲
۲) نظامیه    ۱۲
۳) کتابخانه‌ها    ۱۲
۴) حوزه های علمیه و دانشگاه‌ها    ۱۳
ب- تربیتی- اخلاقی    ۱۳
۱- تشکیل پایه‌های خانواده    ۱۴
۲- عرفان عملی و عرفا    ۱۴
۳- مسجد مرکز تربیت    ۱۵
۴- سیرۀ عملی علمای این عرصه    ۱۵
۱) کتب اخلاقی و دانشمندان این عرصه    ۱۵
۲) استقلال فکری دانشمندان    ۱۵
۵- اخلاق در بین مسلمین    ۱۶
۱) مدارا    ۱۶
۲) برابری    ۱۶
۳) آزادی مذهب    ۱۶
ج-  اجتماعی- سیاسی    ۱۶
۱- گسترش مناطق تحت تسلط    ۱۶
۲- ثبات حاکمیت    ۱۷
۳- سازمان های اداری و اجتماعی    ۱۷
۱) دیوان    ۱۷
۲) نهاد حسبه    ۱۷
۳) تشکل های بین المللی جهان اسلام    ۱۸
ج- اقتصادی    ۱۸
۱- تجارت    ۱۸
۲- منابع طبیعی    ۱۹
۳- کشاورزی    ۱۹
گفتار دوم: حیطه های انحطاط    ۱۹
الف-  فرهنگی- علمی    ۱۹
۱- از بین رفتن مراکز علمی و کتابخانه‌ها    ۲۰
۲- تحجر    ۲۰
۳- جریان های عقل گریز    ۲۱
۱) تکفیر    ۲۱
۲)  بی فایده خواندن علوم طبیعی    ۲۱
۴- درباری شدن علم    ۲۲
۵- وضعیّت امروز علم و فرهنگ دربین مسلمین    ۲۲
۱)  بی سوادی عمومی    ۲۲
۲)  فرار مغزها    ۲۲
ب- تربیتی- اخلاقی    ۲۲
۱- سقوط اخلاقی    ۲۲
۲- تخریب نهاد اخلاق در جامعه    ۲۳
۲- تجمل گرایی    ۲۳
۳- اباحیگری صوفیانه و کنار انداختن ظاهر شریعت    ۲۴
ج- اجتماعی- سیاسی    ۲۵
۱-  غصب خلافت، اولین قدم انحراف    ۲۵
۲-حکام فاسد    ۲۵
۱)  بحران مشروعیت    ۲۶
۲) استبداد    ۲۶
۳) ثروت اندوزی خلفا و امرا    ۲۷
۴) ضعف سیاست و خیانت    ۲۷
۵) حکام دست نشاندۀ امروز    ۲۷
۶) جدایی مردم از حکام    ۲۸
۳- شکل گیری جریان های تروریستی و تند رو    ۲۸
۴- تجزیۀ ممالک اسلامی    ۲۹
۵- هجوم دشمنان    ۲۹
ج- اقتصادی    ۲۹
۱- مسلمانان مصرف کننده    ۳۰
۲-اقتصاد تک محصولی    ۳۰
۳- نابرابری تراز تجاری    ۳۱
منابع …..۳۲

منابع

 قرآن

نهج البلاغه

جعفریان،رسول ، تاریخ سیاسى اسلام، چ۱، ج ۲، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۱

ولایتی، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران،مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ج۱

ولایتی،علی اکبر،فرهنگ و تمدن اسلامی،ص ۵۰-۵۱، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۷، چ ۷

دورانت، ویل ، تاریخ تمدن، ج۱، مترجم: ضیاالدین علایی طباطبایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۸،

——————، ج۴، عصر ایمان؛ ابوطالب صارمی و دیگران؛ تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۵،

——————، ترجمه احمد آرام و دیگران تهران، ج ۱، انتشارات علمی و فرهنگی، چ ۹، ۱۳۶۷،

——————, ج۵, رنسانس, مترجمان؛ تقی صفدر زاده و دیگران, تهران, انتشارات علمی و فرهنگی, ۱۳۸۵

——————, ج ۶،  اصلاح دینی , مترجمان, فریدون بدره ای و دیگران، تهران  انتشارات علمی ۱۳۸۵

——————، ج۸، عصرلویی, ترجمه :پرویز مرزبان و دیگراان, انتشارات علمی و فرهنگی تهران؛ چ ۱۲، ۱۳۸۵

——————، روسو و انقاب ، مترجم: ضیاالدین علایی طباطبایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۸، ج۱۰

حکیمى، محمدرضا، دانش مسلمین ، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چ دهم،  ۱۳۷۹

حکیمى، محمدرضا ، الحیاه،  ، ج ۱، قم، دفتر انتشارات اسلامى، ۱۳۶۰

شریف، میان محمد، منابع فرهنگ اسلامی،  ترجمه سید جلیل خلیلیان، تهران، ۱۳۵۹

زیدان، جرجى ، تاریخ تمدّن اسلام، ترجمه على جواهرى کلام، چ دهم، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۲

خرمشاهی، بهاءالدین ، دانشنامه  قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان و ناهید،۱۳۷۷،ج۱

حکیمی، محمد رضا ، دانش مسلمین،انتشارات دلیل ما، چ ۱۵، ۱۳۸۶

گلی زواره ، غلام رضا ، جغرافیای جهان اسلام (اوضاع کنونی کشورهای اسلامی)، مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱چ،۱۳۸۵

گارودی، روژه،  هشدار به زندگان، ترجمه علی اکبر کسمائی، هاشمی، تهران

یزدان پناه ، سید یدالله ، عرفان نظری مبانی و اصول، انتشارات موسسه آموزشی و پژئهشی امام خمینی، ۱۳۸۹

صدر محمد باقر ، اقتصادنا، مجمع‏الشهید الصدر العلمى والثقافى، ، چ۲، ۱۴۰۸

قربانی، زین‏العابدین علل پیشرفت اسلام و انحطاط مسلمین، (چاپ سوم: ۱۳۶۸)

قربانی، زین العابدین، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ،نشر سایه، ۱۳۸۵

مصباح یزدی، محمد تقی، انسان سازی در قرآن، قم، انتشارات موسسه آموزش پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۸

—————-آموزش فلسفه، ج۲،  انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۶۴

—————-، تهاجم فرهنگی ، چاپخانه موسسه امام خمینی، ۱۳۷۶

مطالعۀ عصر درخشش تمدن اسلامی و یادآوری آن دوران، برای مسلمین این دوره، هم بسیار غرورآفرین و هم مایۀ اعجاب است؛ و برای دشمنان مسلمین، مایه انکار؛ چرا که مسلمین در قرونی که مغرب زمین دوران قرون وسطی را می‌گذرانید، به چنان عظمت معنوی و مادی دست یافت بود که چشم‌ها را خیره می‌نمود؛ به طوری که از دیدگاه ویل‌دورانت، تنها در دورانهای طلایی تاریخ بوده است که جامعه‌ای می توانسته، مانند جامعۀ اسلامی، در مدتی کوتاه، این همه دانشمندان و آثار بزرگ در زمینۀ حکومت، تعلیم و آموزش ادبیات، لغت شناسی، جغرافیا، تاریخ، ریاضیات، نجوم، شیمی، فلسفه و پزشکی به وجود آورد.[۱] و در واق حرف همان ست که خود دورانت می گوید: ظهور و انحطاط تمدن اسلامی ز حوادث بزرگ تاریخ است. اسللام طی پنج قرن، از سال ۸۱ تا ۵۹۷ هق( ۷۰۰-۱۲۰۰م) از هر لحاظ بالنده بودند[۲]

هر یک از محققین، ادواری را برای سیر پیشرفت و انحطاط تمدن اسلامی فرض کرده‌اند؛ آقای جعفریان برای مراحل شکل گیری تمدن اسلامی چنین آورده:

۱- دوران شکل‏گیری و نضج تمدن اسلامی‏ (قرن اول و دوم هجری/هفتم و هشتم میلادی(

۲ دوران حرکت و پیشرفت‏ (قرن سوم هجری/نهم میلادی(

دوران حرکت و پیشرفت از زمانی آغاز شد که اقوام مختلف‏ موجود در تمدن اسلامی از فتوحات و بی‏نظیر اجتماعی حاصل از آن فارغ شدند و نظمی نوین در جهان اسلام‏ را تجربه کردند.

۳- دوران تمدن اسلامی‏ (قرن چهارم تا اوائل هفتم/دهم-سیزدهم)

بهترین آثار علمی‏ دنیای اسلام در هر زمین در این دو قرن پدید آمد. آنچه در این تمدن چشمگیر است و اساسا نمودار رشد همه‏ جانبه آن،این است که در تمامی بخش‏های علمی و اقتصادی، این پیشرفت به چشم می‏خورد..[۳]

۴:دوران توقف و رکود (قرن هفتم-دهم/سیزدهم-شانزدهم میلادی)

جنگ‏های داخلی، ظهور تصوف و عدم باز شدن درهای تازه ترقی علمی به روی مسلمانان،سبب درجا زدن آنان شد.

۵: دوران تجدید (دهم تا دوازدهم/شانزدهم-هیجدهم) عصر عثمانی و صفوی را از یک طرف و ظهور و داوم دولت‏ مغولی هند را در دهلی از طرف دیگر،می‏توان آغاز یک تجدید به شمار آورد.

و: دوران انحطاط (قرن سیزدهم و چهاردهم/نوزدهم تا بیستم)  دور جدید انحطاط در تمدن اسلامی با تضعیف و نابودی‏ دولت عثمانی و صفوی-قاجاری و نیز دولت مغولی هند همراه‏ بود و رسوخ تمدن غرب،سبب از هم گسیختگی‏ در تمدن اسلامی شد که پدید آمدن نسل جدید و قدیم یکی از عوارض بسیار مهم آن بود.

ز: انقلاب اسلامی ایران، عصر بازگشت[۴]

پس مسلمین، با شروع اسلام بود که روزه به روز بالنده‌تر شدند و به اوج رسیده و قرون متوالی منشاء خدمات بسیاری برای دنیا گشتند؛ و سرانجام قدر داشته‌های خود را ندانستند و در حیطه‌های مختلف از اریکه جلال به پایین نشستند و با ناباوری به گذشته خود نگاه کردند؛ تا اینکه در قرون حاضر باز هم به خود باوری رسیدند .

با توجه به تقسیم‌بندی فوق ما در این فصل برآنیم تا گوشه‌ای از پیشرفت‌ها و انحطاط‌های صورت گرفته توسط مسلمین را در گذشته یا حال در‌‌عرصه‌های فرهنگی- علمی، تربیتی- اخلاقی، اجتماعی- سیاسی و اقتصادی ، به صورت بیان کلیاتی از حیطه‌های پیشرفت یا انحطاط ، بررسی کنیم.

گفتار اول: حیطه های رشد و شکوفایی

خورشید اسلام که در اوایل قرن ۷ میلادی درخشید، خود یکی از سرچشمه‌های فکری و فرهنگی بشر بود، این چشمه، جوشش خود را از قلب جزیره العرب آغاز نمود و طولی نکشید که موّاج شد[۵]

درخشش تمدنی  فوق‌العاده که «لوبون » فرانسوی را این گونه به تحسین واداشت: «در روزگاری که اروپا در تاریکی جهالت به سر می‌برد و هیچ بهره‏ای از تمدن نبرده بود، اسلام توانست نور علم و دانش و تمدنی جذاب را در دو مرکز اصلی خلافت اسلامی بغداد و قرطبه به نمایش بگذارد، و مانند دو چراغ فروزان به سراسر جهان پرتوافکنی کنند».[۶] ترقی و تمدن اسلامی از وقتی شروع می‌شود که فتوحات مکی به پایان می رسد، لیاقت و استعدادی را که تا آن وقت صرف جهانگیری نموه بودند تمام آن را از حالا بطرف علم و ادب و صنعت و حرفت معطوف داشتند و آنها همینطور که در فتوحات با یک قدم سریعی پیشرفت حاصل کردند در تاسیس تمدن هم با همن قدم های سریع پیشرفت کرده و جلو رفتند.[۷]

با این پیش زمینه، در این گفتار به عناصر مهمی که در تمدن سازی در سرزمنی اسلامی تاثیر داشته اند پرداخته می شود:

الف- فرهنگی- علمی

روزگاری تمدن اسلامی در اوج عظمت و کمال علمی و فرهنگی در جهان قرار داشت و نه تنها دنیای اسلام را متحول کرد؛ بلکه به هر سرزمینی که پای نهادند، آن سرزمین را نیز تحت تاثیر علم و فرهنگ خویش  به سوی اعتلا پیش بردند؛ چنان که «اعراب توانستند در مدت چند قرن اسپانیا را از نظر علمی و اقتصادی یکسره زیر و رو کنند و آن را در رأس تمام ممالک اروپایی درآورند، و تنها به پیشرفتهای علمی و اقتصادی اکتفا نکردند، بلکه در جنبه‏های اخلاقی مردم نیز مؤثر بودند.»[۸]

مسلمین در قرون گذشته چیزی را داشته‌اند که مغرب زمین اینک به آن رسیده است. در قرون وسطی، با وجود آنکه زنان مسیحى از تعلیمات مدرسه تقریباً بى بهره بودندو به چشم حقارت به آن ها نگریسه می شد[۹] در جهان اسلام، زنانی پیدا می‌شدند که در مقام تدریس می‌نشستند.[۱۰]

۱- شکل گیری روحیه علم آموزی در بین مسلمین

اولین نیاز اساسی هر اجتماعی برای اعتلای تمدنی، احساس نیاز آن اجتماع برای دانستن و علم آموزی است. و چنان که در فصول پیش رو مفصلا توضیح داده خواهد شد، اساس کنجکاوی را خود اسلام، در بین مسلمین احیا نمود و اساس بسیاری از علوم که بعدها به وجود آمدند در فرهنگ اسلامی نهفته است.

هنگامی که انسان از  راه تاریخ و کتاب‌ها سفر می کند، و به آغاز سال های هجری می‌رود و در میان صفوف مسلمین پا می گذارد، می‌نگرد که در مسجدها، بازارها، و حتی در میدان‌های جنگ همواره بحث و گفتگو مطرح است: سوال از صفات خداست، و از چگونگی فعل خدا ر عالم، از جبر و تفیض و اختیر، از چگونگی روح و بقای آن، از فلسفه سیاسی و اصل رهبری، از رویش مجدد اجسام و زنده شدن مردگان.. از احکام شرع و تفصیل قانون های الهی، از تربیت نفس و اخلاق دینی…. این فضای علمی صد سال بلکه صدو پنجاه سال پیش از پیدایش نقل وترجمه کتاب های یونانی در سرزمین های اسلامی، در میان مسلمانان پدید آمد. و این فضای علمی و جو پژو هشی و شناختی آفریده اسلام و مخلوق قرآن بود[۱۱]

۲– عقلانیت متعامل با نقل

در اسلام نحله‌های فکری گوناگونی در رابطه با استفاده از عقل در امور روزمره و البته برای برقراری ارتباط رفتاری با شریعت به وجود آمد؛ که برخی از نحله‌ها همانند معتزله برای عقل، حد اعلای شأنیت را قائل شده‌اند؛ و برخی مانند اشاعره تسلط عقل را بر رفتارها از عرش افکار معتزلی بر روی زمین جبر انداخته و برای آن ارزشی قایل نشده‌اند. اهمیت این موضوع در این است که کسانی که عقل افراطی را برگزیدند برای نقل، در مقابل انکار عقل شأنیتی قائل نمی‌شوند و به گمراهی خارج شدن از شریعت می افتند؛ و از آن طرف، منکرین عقل هم خود را در میان دانسته‌های تشریعی محبوس کرده و به طرف ظاهر گرایی و تحجر کشیده شدند .

این طرز فکر، مشخصا فقط در سطح عقاید باقی نمی‌ماند و بروز رویکردهای گوناگون را در زندگی موجب می شود، نه عقل افراطی معتزلی، توانایی ماندن با شریعت را دارد و نه تفریط دراندیشۀ اشعری می تواند حافظ دیانت باشد، پس هر دو سبب وهن مذهب خواهند شد.؛ یعنی گاه به ارجاع در اعمال و گاه به تفویض کشیده خواهند شد. و نمونه های تارخی از درجا زدگی این دسته ها وجود دارد.

در این میان تنها کسانی که توانستند به واسطه شرع دین مسائل روزمره و رو به رشد تمدنی را با شریعت تطبیق دهند کسانی بودند که با شعار« بین الامرین» عقل را هم در امور و کارهای خود با نقل همراه کردند. برای این دسته از مسلمین عقل و نقل به کمک هم، دو بازو را ساختند برای پرواز و ساختن تمدن اسلامی؛ و رویکردی متفاوت با سایر مذاهب را به این گروه عطا کرد؛ این رویکرد عقلانی- تشریعی نقطۀ شروع مناسبی را برای رشد افکار مسلمین پدید آورد؛ از یک طرف نقل ایده پردازی می کرد و از طرف دیگر عقل وظیفه پردازش و تطبیق معارف و علومی را که در متن نقل وجود داشت بر عهده گرفت، و چنان که در فصول بعد اشاره خواهد شد؛ شرع محرک عقل برای پیشرفت این گروه محسوب گشت و راه برای تلاش و پشتکار در سایه شریعت و عقل را فراهم نمود.

۳– توجه به دستاوردهای فکری ملل و نحل دیگر

گذری به تاریخ نگارش در تمدن اسلامی، نشان می‌دهد که عرب جاهلی از امر نگارش اطلاع داشته ولی زندگی بدوی آنها به گونه‌ای نبود که امر نگارش را بر آنها محتوم نماید. با آمدن قرآن و لزوم حفظ این کتاب آسمانی، به فکر راههایی برای نوشتن سهل‌تر و ارزان‌تر افتادند. بعدها با فتح مصر با پاپیروس آشنا شدند؛ ودرسده‌های نخستین از سمرقند که در آنجا چینی‌ها کار می‌کردند کاغذ را به تمدن نوشتاری اسلام ارمغان آوردند. و چندی نگذشت که، در عراق و مصر و ایران کاغذ ساخته شد.[۱۲]

بررسیها چنین می گوید که بری علوم را مسلمانان از تمدن های دیگر گرفتند و پرورش دادند، که چگونگی ورود علوم دیگر به اسلام، مختصری توضیح می دهیم:

۱) ترجمه و تقلید

تعمیق و گسترش علوم در تمدن اسلامی همانند علوم در سایر تمدن‌ها از صفر آغاز نگردید بلکه دانش مسلمین تلفیقی بود از دانش مردمان دیگر که از خود بر غنای آن افزودند و دانش اسلامی را پایه گذاری کرده و  با همت  خود در خیلی موارد از بقیه پیشی گرفتند.

آن چه از تاریخ بر می‌آید اینست که منبع اصلی علوم عقلی که به جهان اسلام راه یافت یونان و محافل علمی آن بود. و بخش دیگری از علوم از اسکندریه، و مرکز علمی آنجا به مسلمانان رسید. در اوایل دوره عباسی، ارتباط علمی با هند برقرار گردید و ترجمه‌هایی از متون علمی آنان انجام و بخشی از علوم از راه هند به مسلمین رسید؛ و ارتباط با تمدن ایران، سرزمین بعدی بود که باعث رونق علمی مسلمین گشت.[۱۳]

پس از آن که دورۀ فتوح فروکش کرد و قلمرو حکومت اسلامی ثبات پیدا کرد و مسلمین از تدوین اساسی علوم اسلامی فراغت پیدا کردند در پرتو اهتمام و سیاست‌های تشویقی برخی خلفای عباسی، با استفاده از ثروتهای بیت المال، توجه مسلمانان عمدتا به صنایعی جلب شد که در اختیار تمدنهای غیرمسلمان قرار داشت.

نهضت ترجمه، گرچه از دورۀ بنی‌امیه آغاز شده بود، ولی تاثیر اصلی خود را درزمان بنی‌عباس گذاشت و ترجمه‌های آگاهانه‌، که تاثیرات تاریخی و اجتماعی و فرهنگی عمیق بر جای گذاشت با ظهور نخستین خلفای عباسی آغاز شد. نهضت ترجمه بیش از دو سده ادامه داشت و به ویژه در زمان منصور، دومین خلیفه عباسی اقدامات مهمی در ترجمه تحت اللفظی و معنایی انجام شد.[۱۴]

به طور کلی نهضت ترجمه در زمان عباسی ها را می توان به دوره هایی تقسیم کرد:

الف) دوره هارون الرشید: در این دوره تاکید بر ترجمه آثاری در علوم مختلف بود. دراین دوره هر سرزمین که فتح می شد کتابخانه‌اش به بغداد منتقل می شد.

ب)دوره مامون:(۲۱۸-۱۹۸) دراین دوره، به علت بحث‌های کلامی بین مسلمین، تأکید بر ترجمه آثار فلسفی بود.

ج) دوره پس از مامون): در زمان متوکل، کار ترجمه همچنان ادامه داشت؛ اما انتقال بیت‌الحکمه از بغداد به سامرا در زمان معتصم(۲۲۷-۲۱۸) باعث کاستن از اهمیت بیت الحکمه گشت.

د) پایان نهضت ترجمه: همه رشته‌ها به سطحی بالاتر از سطوح آثار ترجمه شده رسیده بودند لذا بانیان علم بیشتر پشتیبان مطالب اصیل به زبان عربی بودند. و نهضت ترجمه از رونق افتاد.[۱۵]

۲) بومی سازی

در اثر ممارست مسلمانان در تحصیل و شوق دانش اندوزی بی امان آنها، تا اواسط قرن سوم هجری تمدن اسلام، نه تنها ارثیه یونان را از انهدام و فراموشى نجات داد و آن را اسلوب و نظم بخشید و به اروپا داد، بلکه پایه‌گذار خیلی از علوم گردید؛ تمدن اسلامى کشف ها و اختراع هاى گرانبهاى بى شمارى را در همه بخش هاى علم تجربى. به مغرب زمین هدیه کرده است[۱۶]

مسلمین گرچه از صفر شروع کرده بودند و برخی علوم را از راه تقلید آموختند، اما به نوشتۀ جرجى زیدان، علوم مزبور با تحقیقات جدید علماى اسلام رنگ تازه به خود گرفت و مطابق مقتضیات محیط و مناسب با تمدن اسلام پیشرفت کرد.[۱۷] جرجى زیدان در این مورد مى گوید: «مسلمانان بهترین معلومات هر ملتى را از آنان گرفته اند… و از خود چیزهایى بر آن افزودند و از مجموع آن ، علوم و صنایع و آداب تمدن اسلامى را پدید آوردند.»[۱۸]

به این ترتیب با انتقال میراث تمدن هاى گذشته به جهان اسلام و دّرآمیختگى آن با روح اسلامى حاکم بر جوامع مسلمان ، فرهنگ و تمدن وسیع اسلامى به وجود آمد؛ تمدنى که روح آن اسلامى و عناصر آن ، میراث تمدن هاى دیگر بود.

۴– شکل گیری علوم و دانشمندان در اسلام

گرچه علوم به تبع فراوانی‌شان دارای تقسیمات زیادی هم هستند؛ اما در یک طبقه‌بندی، دانش‌ها را می‌توان به علوم اسلامی و غیر اسلامی تقسیم کرد؛ علوم اسلامی، علومی هستند که به طور خالص از تفکر اسلامی و از متن آمزه هایشان برخاسته‌اند و علوم غیراسلامی علومی هستند که اصل آن از تمدن های دیگر به اسلام رسیده است و مسلمانان  آن را بسط داده‌اند.

۱) علوم اسلامی

علومی که از متن اسلام جاری گشتند، بسیارند ولی ما به برخی از آنها من باب روشن شدن پیشرفت مسلمین در این زمینه ها مواردی را متذکر می شویم.

۱٫  قرائت

این علم، از کهن‌ترین علوم اسلامی است و در واقع پایه‌گذار این علم، پیامبر و امیرالمومنین بودند. و با فزونی قرائتها، به پنجاه قرائت، که مشهورترین آن ها قراء سبعه است، به وجود آمد[۱۹] این علم در سده ۴تا ۶ هجری رو به پیشرفت داشت اما در سه سده بعد، رشد مناسبی نداشته و در سدۀ ده تا دوازدهم و باظهور صفویه و آمیخته شدن دین و سیاست، علم قرائت نیز فضای رو به پیشرفتی احساس کرد.[۲۰]

نخستین کسی که شروع به جمع‌آوری قرائت‌ها در یک کتاب کرد، ابو عبید قاسم بن سلام( م۲۲۴ق) بود که تمام قرائت‌ها را با همان، هفت قرائت معروف، در بیست و پنج قرائت خلاصه کرد.. بعد از وی احمدبن جبیر کوفی؛ و بعد از او قاضی اسماعیل ابن اسحاق مکی(م ۲۸۲ق) پدید آمدند. در ۳۱۰قمری، نیز محمد جریر طبری کتابی به نام الجامع، نوشت؛ وی بیش از بیست قرائت را در آن گردآوری کرد.

[۱]-ویل دورانت،تاریخ تمدن ج ۴، ص ۴۳۵

[۲] – پیشین، ص ۴۳۲

[۳]– «نگاهی به ادوار تمدن اسلامی»رسول جعفریان، مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا ،شهریور و مهر ۱۳۸۵ – شماره ۱۰۷ و ۱۰۸ ص۶ و۷ با تلخیص و تغییر   . نور مگز

[۴] – رسول جعفریان، «نگاهی به ادوار تمدن اسلامی» مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا ،شهریور و مهر ۱۳۸۵ – شماره ۱۰۷ و ۱۰۸ ص۶ و۷ با تلخیص و تغییر

[۵]– شریف، میان محمد، منابع فرهنگ اسلامی،  ترجمه سید جلیل خلیلیان، تهران، ۱۳۵۹، ص ۱۶

[۶]– گوستاولوبون،تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه محمدتقى فخر داعى گیلانى، انتشارات افراسیاب، ۱۳۸۰، ص ۲۰۴٫

[۷] – پیشین

[۸]–  گوستاو لوبون، تاریخ تمدن اسلام و عرب ، افراسیاب، ص ۳۴۱٫

[۹]– ویل دورانت، تاریخ تمدّن، ترجمه ابوطالب صارمى، ودیگران، چ ششم، تهران، علمى و فرهنگى، ۱۳۷۸، ج ۴، بخش اول، ص ۶۲۷

[۱۰]–  پیشین، ص ۴۰۷

[۱۱]– محمد رضا حکیمی، دانش مسلمین،انتشارات دلیل ما، چ ۱۵، ۱۳۸۶، ص۵

[۱۲]– علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامی، ص ۲۸و ۲۹

[۱۳]– علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامی، ص ۳۰

[۱۴]–  علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامی؛ ص ۳۱

[۱۵]–  پیشین؛ ص ۳۲

[۱۶]–  زیگرید هونکه، فرهنگ اسلام در اروپا، ترجمه مرتضى رهبانى،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳، ص ۴۲۰

[۱۷]– جرجى زیدان، تاریخ تمدن اسلام، همان، ص ۵۹۸٫

[۱۸]–  پیشین،  ص ‍۵۸۱

[۱۹] – بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه  قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان و ناهید،۱۳۷۷،ج۱، ص ۱-۲

[۲۰] – عبدالحلیم بن محمد الهادی قابه، القراأت القرآنیه: تاریخها، ثبوتها، حجیتها، و احکامها، بیروت، ۱۹۹۹، ص ۷۰-۷۳و ۷۴-۸۵

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.