پیشینه تحقیق مفهوم عقل و عاطفه و دیدگاه متفکّران اسلامی و فلاسفه و جایگاه آن در تربیت اخلاقی دارای ۶۹ صفحه می باشد فایل پیشینه تحقیق به صورت ورد  word و قابل ویرایش می باشد. بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود فایل نمایش داده می شود و قادر خواهید بود  آن را دانلود و دریافت نمایید . ضمناً لینک دانلود فایل همان لحظه به آدرس ایمیل ثبت شده شما ارسال می گردد.

فهرست مطالب

مقدمه    ۴
الف) بخش اول :    ۷
۲-۲- مفهوم عقل    ۷
۲-۲-۱-  اهمّیّت عقل    ۹
۲-۲-۲- واژه های مترادف عقل    ۱۲
۲-۲-۳- واژگان مقابل عقل    ۱۳
۲ -۲-۴-  عقل در قرآن    ۱۵
۲-۲-۵- ادراکات عقلی    ۱۷
۲-۲-۶- اقسام عقل    ۱۸
۲-۳-  مفهوم عاطفه    ۲۰
۲-۳-۱- معنای اصطلاحی عاطفه    ۲۰
۲-۳-۲- عاطفه در قرآن    ۲۳
۲-۳-۳-  تقسیم بندی عواطف    ۲۵
۲-۳-۴- حالات عاطفی    ۲۶
۲-۳-۵- نقش عواطف در زندگی انسان    ۲۸
۲-۳-۶- تقابل بین عقل و احساس    ۲۹
۲-۳-۷- عاطفه از دیدگاه اسلام    ۳۵
۲-۳-۸- دیدگاه متفکّران اسلامی    ۳۷
۲-۳-۹- دیدگاه فلاسفه    ۴۱
۲-۴- مفهوم تربیت    ۴۳
۲-۵- مفهوم اخلاق    ۴۴
۲-۵-۱ – تربیت اخلاقی    ۴۵
۲-۵-۲- رابطه تربیت و اخلاق    ۴۹
۲-۵-۳- اهمّیّت تربیت اخلاقی    ۴۹
۲-۵-۴- جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی    ۵۰
ب )پیشینه تحقیق    ۵۴
۲-۷- پایان نامه ها    ۵۴
۲-۸- مقاله ها    ۵۵
۲-۹- کتاب ها    ۵۹
فهرست منابع    ۶۱

 منابع

غزالی ، ابو حامد محمد . ( ۱۳۵۱) . احیاء العلوم ، ترجمه مؤید الدین خوارزمی ، به کوشش حسین خدیوجم ، چ۱ ، تهران : اساطیر .

غزالی ، ابو حامد محمد . ( ۱۳۶۲ ) . شک و شناخت ( المنقذ من الضلال ) . ترجمه صادق آیینه وند ، چ۱٫ تهران : امیر کبیر .

. ( ۱۳۶۴ ) . مشکاه الانوار . ترجمه صادق آیینه وند ، چ۱ . تهران : امیر کبیر .

. ( ۱۳۶۸) . کیمیای سعادت ، دو جلد ، به کوشش حسین خدیو جم . چ۲٫ تهران : شرکت انتشارات علمی و فرهنگی .

کانت، ایمانوئل .( ۱۳۶۸) . تعلیم وتربیت. ترجمه غلامحسین شکوهی ، تهران : انتشارات دانشگاه تهران .

. ( ۱۳۸۰ ) . درس های فلسفه اخلاق ، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی ، تهران : انتشارات نقش و نگار .

شفیلد ، هری . ( ۱۳۷۵) . کلیات فلسفه آموزش و پرورش . ترجمه غلامعلی سرمد .[ بی جا : بی تا ] .

شمشیری ، بابک . ( ۱۳۸۵) . تعلیم وتربیت از منظر عشق و عرفان . تهران : طهوری .

صانعی ، منوچهر . ( ۱۳۶۸) . فلسفه اخلاق در تفکر غرب . تهران : دانشگاه شهید بهشتی .

قائمی ، علی . ( ۱۳۸۶) . تربیت برای زندگی ( در جنبه عاطفی ) . مجله پیوند . شماره ۳۳۹ .

مرتضی زبیدی ، محمد بن محمد . ( ۱۳۸۵ ق) . تاج العروس فی شرح القاموس ،ج۶ . تحقیق علی شیری . دار الهدایه بیروت .

الفراهیدی ، الخلیل بن احمد . ( ۱۴۱۴ق ) . کتاب العین . تحقیق مهدی فخرومی و ابراهیم سامرائی ، الطبعه الاولی ، انتشارات اسوه ، قم .

المجلسی ، محمد باقر .( بی تا ) . بحار الانوار . الطبعه الاولی ، دار الکتب الاسلامیه . تهران .

الطباطبایی ، سید محمد حسین . ( ۱۴۱۷ ق ) . المیزان فی تفسیر القرآن ، الطبعه الاولی ، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات ، بیروت .

ابن منظور ، جمال الدین ابوالفضل . ( ۱۴۱۶ق ) . لسان العرب ، الطبعه الاولی  ، دار احیاء التراث العربی ، بیروت .

مقدمه

اخلاق و تربیت اخلاقی از مهم ترین مسائل انسانی مکتب ها و به ویژه تعلیم وتربیت انسان به شمار می رود . چرا که تربیت اخلاقی موجبات سعادت و رستگاری انسان را فراهم می سازد . پیامبر اکرم (ص) به نقل مطهری (۱۳۸۳) می فرماید : (( بُعِثتُ لِاُتَمِمُ مَکارم الاخلاق )) من مبعوث و بر انگیخته شده ام برای اینکه اخلاق کریمانه را تکمیل کنم . مقوله ی اخلاق دارای ابعاد گوناگون همچون بعد عقل و عاطفه است وباید در مبحث تربیت اخلاقی به آنها توجه داشت .

عقل و عاطفه دو ارزش والای انسانی است که مانند سایر ارزشهای انسانی در روز الست، از سوی خداوند در خمیرمایه ی انسان عجین شده اند . بدون تردید هریک از دو نیروی عظیم عقل و عاطفه در تأمین خوشبختی و سعادت بشر سهم مستقل مؤثری دارند . بشر زمانی به کمال لایق انسانی نایل می شود که از این دو قدرت عظیم به طرز شایسته و با اندازه گیری صحیح استفاده کند . تأمین سعادت و سلامت و تحرّک جامعه مستلزم هماهنگی ، همدلی ، همکاری و همیاری عقل با عواطف و احساسات است . ضعف و فقدان هر یک پویایی ، بلکه اصل حرکت فرد و جامعه را در مسیر تربیت و رشد و تعالی به مخاطره انداخته ، موجب خسارات عظیم و جبران ناپذیری خواهد شد . عقل هادی و راهنمای انسان به سوی کمال است . حکم عقل بر استدلال و برهان مبتنی ، و بر محاسبه و منطق استوار است . عواطف ؛ محرّکی توانمند ، قوّه و بازویی پر تحرّک ، ترمزی قوی و عاملی بازدارنده و ملامت کننده ای پرخاشگر است .عاطفه با محاسبه سر وکار ندارد ، منطق نمی شناسد و با استدلال و برهان بیگانه است .

پیامبر بزرگوار اسلام، اولین و آخرین پیام آور عقل و عاطفه است که در قرآن کریم از هردو به «رحمه للعالمین» تعبیر رفته است؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم همانطوری که انسان ها را به اندیشیدن در

مسایل زندگی تاکید کرده است، به همان اندازه به محبت و مهرورزی و عطوفت تشویق و ترغیب و امر فرموده است.

نقش عواطف در زندگی انسان غیر قابل تردید است و زندگی انسان در تمام مراحل رشد ، حتی در مرحله شیر خوارگی تحت تأثیر عواطف اوست و رفتار فردی و اجتماعی او به طریقی متأثر از آنهاست . حتّی سلامت روانی و عقلانی انسان وابسته به سلامت عاطفی اوست . ( بهشتی ، ۱۳۸۰، ص ۵۷۰)

سقراط از رابطه عمیق بین عقل و اخلاق یاد می کند ، به گونه ای که معتقد است دانش مبنای فضیلت است. سقراط از اولین افرادی است که برای پاسخ به این سؤال که چگونه هر فردی بایستی زندگی کند ، آگاهانه به استدلال های عقل متوسل می شود و روش های مناسبی را برای بکار گیری عقل در حل این مسئله به کار می گیرد . بنابراین سقراط یک نظریه اخلاقی عقل گرایانه متمرکز بر فضیلت را بیان می کند .

( وارنوک، ترجمه فنایی ، ۱۳۸۰، ص۱۴- ۲۸ )

ارسطوهدف زندگانی اخلاقی را کسب سعادت از طریق اجرای دقیق فعالیت های عقلانی می داند . )ارسطو ، ترجمه پور حسینی، ۱۳۸۱ ، ص ۸۳ )

ویلسون نقش عقل را در تربیت اخلاقی در ارتباط با مصالح افراد ، سازگاری منطقی با خود ، شناخت حقایق و به کارگیری این مهارت ها را در عمل مورد بررسی قرار داد. ( الیاس ، ترجمه ضرابی ، ۱۳۸۵ ، ص ۸۸ -۸۹)

کولبرگ هم جایگاه عقل را در تربیت اخلاقی بسیار مهم می داند و عقل را به عنوان یک فرایند تعالی می داند که در این فرایند ، اصول اخلاقی را به عنوان راه حل هایی برای حل مشکلات به کار می گیرد . ( همان ، ص ۹۱ – ۹۲ )

در این نوشتار به مفهوم عقل، پرداخته شده است و آن گاه اهمیت عقل ، واژه های مترادف و متضاد عقل، عقل در قرآن، ادراکات عقلی، اقسام عقل ، مورد بحث قرار گرفته است و سپس تعاریفی از مفهوم عاطفه،  معنای اصطلاحی عاطفه ، عاطفه در قرآن، تقسیم بندی عواطف ،حالات عاطفی ، نقش عواطف در زندگی، تقابل بین عقل و احساس، عاطفه از دیدگاه اسلام ،دیدگاه متفکّران اسلامی در دو بخش عقل گرایان و عاطفه گرایان ، دیدگاه فلاسفه اسلامی نیز در دو بخش عقل گرایان و عاطفه گرایان ، مفهوم تربیت ، اخلاق ، تربیت اخلاقی ، رابطه تربیت و اخلاق ، اهمیت تربیت اخلاقی و جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی ارائه گردیده است .

الف) بخش اول :

۲-۲- مفهوم عقل

در کتاب های معروف لغت عرب ، واژه ی عقل در معانی قلب ، تمیز ، تأمّل ، قلعه و حصن ، دیه ، قوّه و استعدادی که با آن آگاهی و علم تحقق می یابد ، ذکر شده است . ( احمدبن فارس ، ۱۴۰۴ق ، ج ۴، صص ۷۱-۷۰) . به علاوه عقل به عنوان وسیله ی تفکّر و استدلال و ترکیب تصوّرات و تصدیقات آمده است . عقل در زبان عربی از حیث مفهوم ، با عِقال تناسب دارد . ( فراهیدی ، ۱۴۱۴ ق ، ج۹، ص۲۵۳). و عِقال به معنای زانو بندِ شتر ( ابن منظور ، ۱۴۱۶ ق، ج ۹، ص۳۲۷). بندی است که به وسیله ی آن شتر سرکش بسته و طغیانگری اش مهار می شود ، و از این جهت عقل نامیده شده است که سر کشی غرایز و هوس ها بند می نهد و زانوی غضب و شهوت سرکش را می بنددو عِقال می کند ( جوادی آملی ، ۱۳۷۰، ص ۷۰) . راغب در المفردات می نویسد : « اصل عقل ، امساک و نگهداری وضع چیزی است و به دو چیز گفته می می شود : اوّل ، به قوّه ای که آماده قبول دانش است که اگر انسان نداشته باشد ، تکلیف از او ساقط است . دوم ، به عملی که انسان به وسیله این قوّه کسب می کند و این همان چیزی است که قرآن کافران را به خاطر تعقّل نکردن ، مذمّت کرده است» ( مرزوقی و صفری ، ۱۳۸۶) . معنای واژه عقل به اختصار چنین است :

« نیروی تشخیص و باز شناخت حق از باطل در قلمرو شناخت های نظری ، و خیر از شر در قلمرو شناخت های عملی ، و بازدارنده از سیئات و سوق دهنده به حسنات » ( بهشتی ، ۱۳۸۹، ص ۸۹).در قرآن کریم واژه عقل به کار نرفته است ولی مشتقّات فعلی آن فراوان به کار رفته است . چنان که در قرآن فعل « تَعقِلون »۳ مرتبه ، فعل « یَعقِلون »۲ مرتبه ، فعل « یَعقِلُ » ۱ مرتبه ، فعل « نَعقِلُ »۱ مرتبه  و بالاخره فعل « عَقَلوه » نیز ۱ مرتبه ، به کار رفته است . در مجموع مشتقّات فعلی عقل ، ۴۹ مرتبه در قرآن به کار رفته است . علّامه طباطبایی درباره علّت به کار نرفتن واژه “عقل” در قرآن فرموده: « گویا لفظ عقل به معنای معروف امروزی از اسم های مستحدث بالغلبه است به همین دلیل در قرآن به شکل اسمی استعمال نشده است ». ( رفیعی ، ۱۳۸۵) در المنجد ، عقل به معنای « درک » آمده است و عقل به عنوان نور رحمانی در نظر گرفته شده است که نفس با آن اموری را درک می کند که با حواس ادراک نمی کند ( المنجد ، ص۵۲، به نقل از مرزوقی و صفری ، ۱۳۸۶).فیروز آبادی در قاموس المحیط می گوید : عقل نوری روحانی است که به وسیله آن نفس انسان ، علوم ضروری و نظری را به دست می آورد ( فیروز آبادی ، ۱۹۹۱ م ، ص ۹۵۲۰؛ به نقل از ناصح و ساکی ، ۱۳۸۷) .علّامه مجلسی در بحار الانوار ( جلد ۱) در بیان معانی اصطلاحی عقل می نویسد ، عقل در اصطلاح به امور زیر اطلاق می گردد : عقل عبارت است از قوّه ادراک خیر و شر و سبب تمییز بین

آن دو ، و به وسیله عقل می توان اسباب امور را شناخت و به آنها معرفت پیدا کرد و هم چنین به چیزهایی که به عقل منجر می شود و یا از دستیابی به عقل مانع می شود ، معرفت یافت و عقل بدین معنا ملاک تکلیف و ثواب و عقاب است .عقل قوّه ای است که مردم آن را برای نظم دادن به امور زندگانی خویش به کار می برند . پس اگر موافق قانون شرع بوده و شارع آن را نیکو شمرده باشد ، « عقل معاش » نامیده می شود ؛ امّا اگر در امر باطل و حیله ای فاسد به کار رود ، شرع مقدّس آن را « شیطنت» می نامد .

تمامی فایل های پیشینه تحقیق و پرسشنامه و مقالات مربوطه به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.